بازی‌های گروهی کودکان

هر ساله با شروع تعطیلات تابستانی و مطرح شدن موضوع اوقات فراغت دانش آموزان، اولیا، خانه و مدرسه به تکاپو می افتند تا با برنامه ریزی و صرف بودجه های نه چندان کمی این اوقات را به بهترین شکل پر کنند. این درحالی است که گروهی از اولیا به این فکر هستند که فرزندشان چگونه می تواند رکورد تعداد این کلاس ها را بشکند؟ گروه دیگری در تکاپوی تامین بودجه این کلاس ها بوده و تعدادی هم همچنان سردرگم انتخاب بهترین کلاس ها هستند.دریغ از اینکه هیچ یک از این اولیا نخواسته به این بیندیشد که هدف از شرکت دادن فرزندشان در این پایگاه ها چیست؟ آیا پر کردن اوقات فراغت آن هم از این نوع می تواند باری فرهنگی برای آینده فرزندان ما داشته باشد؟ آیا به فکر راهکارهایی برای آینده کودکان تک فرزند جامعه بوده ایم؟ کودکانی که نیاز دارند تا در آینده دیگران را دوست داشته باشند و به خاطر آنان از جان و مال خود بگذرند و روح فداکاری در راه ایران را از همین دوستی های کودکانه بیاموزند.

کجایند بازی های گروهی بچه های محله؟ هفت سنگ، گرگم به هوا، قایم باشک و ... همان بازی هایی که کودکان در آن مهارت های زندگانی را می آموختند. آیا موقع آن نرسیده تا برای تابستان کودکان قدری با تامل برنامه ریزی کنیم؟ به طور مثال با جمع کردن آنان به دور هم در ایام تعطیلات تابستان در محیط مدرسه یا پارک... در قالب بازی های دوران کودکی آموزش های لازم زندگانی را به آنان بیاموزیم. با شناخت جایگاه بازی و تاثیر آن در زندگانی کودکان، می توان پی به اهمیت موضوع برده و با نگاهی اصولی تر و استفاده بهینه از امکانات موجود و هر آنچه که در حال حاضر در اختیار ما است، می توان راهکارهایی را ارائه داد تا بتوان به آرامش روحی و جسمی کودکان همراه با کسب علوم روز جامعه رسید.

بازی کودک

اغلب اولیا و مربیان، بازی کودک را نوعی اتلاف وقت به حساب می آورند و می خواهند که کودکان هر چه زودتر دست از بازی کشیده و به کارهای مهمتر بپردازند. اینان، کودکان را بزرگسالانی می پندارند که فقط از حیث جثه کوچکند و توجه ندارند که بازی یکی از عوامل مهم در سلامت و رشد جسمی و روانی و عاطفی کودکان و موجبی برای آموزش اصول و قواعد زندگی به آنها است. کودک عاشق بازی است و شاید شدیدترین محرومیت برای او آن باشد که از بازی محرومش کنند. همه جا برای او صحنه بازی است و این جنبه در سنین اولیه دارای اهمیت بیشتری است. فعالیت و علاقه مندی طفل به بازی، نشانه سلامت او است و اگر طفلی بازی نکند، بیمار است و باید برای درمان او اقدام کرد. بازی در عین اینکه وسیله سرگرمی کودک است، دارای جنبه آموزندگی و سازندگی نیز است و در برخی از موارد، ارزش اشتغال کودک بدان بیش از ارزش کتاب خواندن است. بازی اگر خوب و اندیشیده طرح شده باشد، به کودک فرصت می دهد تا به تقویت جنبه های جسمی و ذهنی و روانی و عاطفی خود بپردازد و اصول اخلاقی و اجتماعی را به خوبی فراگیرد.

 ارزش های بازی در زندگانی کودکان

بازی از ارزش های خاصی برخوردار است و باید مورد توجه والدین قرار گیرد. کودک از هنگام تولد تا بزرگسالی رو به رشد و تکامل است. پدران، مادران و معلمان باید در صورت امکان در هر بازی شریک و همراه بچه های خود باشند تا بازی برای آنها ارزشمند و شیرین تلقی شود. به گفته میلی چامپ بازی به کودک کمک می کند که به یک انسان تبدیل شود و برای رسیدن به این مرتبه و کسب ویژگی های شخصیتی مطلوب، باید تعادلی بین بازی و کار کودک برقرار شود. وقتی کودک از بازی کردن خسته می شود و می پرسد؛ حالا چه کار کنم؟ هنگام پرداختن به کار فرا رسیده است، بازی در حقیقت در رشد و تکامل کودک تاثیر بسزایی دارد و او را هر روز به زندگی شیرین تری نزدیک می کند.

 ارزش های اجتماعی بازی

سی شور عقیده دارد که کودک از طریق بازی کوشش ها و کشش های دوران بزرگسالی یا در حقیقت نوعی از همانندسازی را تکرار می کند. وی عقیده دارد که ورود تدریجی کودک به دنیای بزرگسالان به درک واقعیت های تلخ و شیرین آن از قبیل سختگیری، آشفتگی، عصبانیت، خشم، محبت، استدلال و... منجر می شود. تمام این خصوصیات را کودک بدون آنکه خود را درگیر مسائل و مشکلات یا درواقع وظایف و مسوولیت های بزرگسالان کند، ضمن دوستی و معاشرت با دیگران آشنا می شود، یعنی در حقیقت بازی سازنده انسان اجتماعی است. 

کودک از طریق بازی و همانندسازی نه تنها به تمرین رفتارهای اجتماعی می پردازد، بلکه اصلاح و گسترش این گونه از رفتارها، فرصتی نیکو و شایسته در اختیار کودک قرار می دهد. کودکان از طریق بازی یاد می گیرند که چطور می توانند مورد پذیرش افراد گروه واقع شوند و به میزان توانایی های لازم برای موفقیت در گروه پی می برند و همچنین بر چگونگی استفاده از توانایی های دیگران برای رفع نیازهای خود آگاه می شوند. بازی موجب رشد جنبه اجتماعی شخصیت کودک می شود. او در بازی گروهی، ناگزیر به رعایت نکات اجتماعی و قواعد بازی است.

ارزش های اخلاقی بازی

بازی در پیشرفت رشد فضائل اخلاقی کودکان و نونهالان تاثیر بسزایی دارد زیرا کودکان رفتار و ارزش های اخلاقی را در حین بازی از یکدیگر گرفته و به آن خو می گیرند و رفتارهای بد و خوب را در بازی ضمن تجربه از هم تشخیص داده و بدان عمل می کنند، باید توجه داشت که کودکان و نوجوانان فضائل اخلاقی را در مدرسه و محیط اطراف و حتی در منزل فرا می گیرند.  رعایت نوبت و احترام در بازی، همانا یکی از صفات بارز اخلاقی است که کودکان باید در زمین ورزش بیاموزند و فردا در اجتماع آن را به کار گیرند. بر معلم فرض است که به صفات اخلاقی یکایک کودکان توجه داشته و راهنمایی خردمند و فرهیخته برای دانش آموزان باشد.

فریبا میرزاخانی اشلقی