فعالیت‌ها و بازی‌های دوخت و برش و کلاژ در آموزش ریاضی به کودکان
فعالیت‌ها و بازی‌های در ارتباط طرح و نقش، کلاژ با کاغذ و پارچه، برگ و هر نوع بافت دیگر، برش و دوخت یکی از روش‌های سنتی کار با کودکان از دیرباز بوده است. کسی نمی‌داند که مادران در روزگار بسیار دور چه طور با کودکان خود برگ‌های درختان و گیاهان را با چسب‌های طبیعی کنار هم می‌گذاشتند و نقش می‌آفریدند. دست‌ورزی و مهارت‌های چندگانه‌ای که از این فعالیت‌ها و بازی‌ها به دست می‌آید مانند بهبود و توان افزایی ریزحرکت ها، شناخت بافت های طبیعی و ساختگی، شناخت رنگ‌ها و شکل‌ها، تجسم فضایی و تفکر انتقادی تنها بخشی از سودمندی‌هایی است که فعالیت‌های در این گروه و در ارتباط با رشد دانش شمارورزی یا ریاضی کودکان به دست می‌دهد. این فعالیت‌ها و بازی‌ها چنان گسترده است که نیاز به تهیه دانش‌نامه دارد. اما در چارچوب پیوند آموزش ریاضی و چنین فعالیت‌ها و بازی‌هایی بخش‌هایی که برای کودکان پیش دبستان و سال‌های نخست دبستان مناسب است در این بخش معرفی می‌کنیم.
در فعالیت این حوزه روند از ساده به پیچیده باید در نظر گرفته شود. نخستین مرحله از کار اطمینان از توانایی کودکان در انجام برش‌های ساده با قیچی است. پیش از این که کودکان وارد مراحل بالاتر شوند باید توان برش در آن‌ها تأیید شده باشد. فعالیت‌های ساده مانند موارد زیر می‌تواند آغارگر کار در این مرحله باشد.
در آموزک بخوانید: تمرین های ساده برای تقویت دست ورزی و تمرکز کودکان
یادگیری استفاده از قیچی می‌تواند مهارتی دشوار برای کودکان باشد. با این وجود، مهارت‌های برش برای رشد کودکان بسیار مهم است و به اصلاح مهارت‌های حرکتی ظریف، هماهنگی دست و چشم و مهارت‌های ادراک بصری کمک می‌کند.
استفاده درست از قیچی و مهارت در آن نیاز به بردباری و زمان دارد. برش با قیچی باید برای کودکان ایمن باشد و شیوه درست دست گیری آن را از همان آغاز به کودکان خردسال آموزش داد. مهارت قیچی توانایی نگه داشتن، باز کردن و بستن و استفاده از قیچی برای بریدن اشیایی مانند کاغذ و پارچه یا بافت های نرم دیگر است. کودکان مهارت‌های برش خود را با یادگیری نحوه گرفتن یک قیچی، بریدن یک تکه کاغذ، استفاده از دست دیگر برای کم کمک به نگه داشتن کاغذ در هنگام برش و بریدن خطوط مستقیم، رشد می‌دهند. مهارت‌های برش آن‌ها زمانی پیش‌رفت می‌کند که شروع به برش اشکال پیچیده‌تری مانند گردک، چهارگوشه، سه‌گوشه و راست‌گوشه(مستطیل) می‌کنند.
کودکان از سه سالگی آمادگی به کار بردن قیچی را دارند اما تنها در سن شش سالگی است که این مهارت در آن‌ها به رشد قابل توجه می‌رسد. باید توجه داشت رشد مهارتی برش با قیچی در هر کودک منحصر به فرد است و مهارت‌های هر کودکی با ویژگی‌های که در توان اندام‌ها و عضله‌ها و کنترل قیچی و ماده زیر برش و هماهنگی چشم‌ها و دست‌ها پیش می‌رود و گاهی ممکن است کودکی زودتر یا دیرتر از این سن به نقطه توانایی در محدوده سنی برسد. نشانگان کاربرد درست قیچی در کودکان زمانی به درستی دیده و ارزیابی می‌شود که کودک توانایی‌های زیر را از خود نشان دهد:
- تعادل نشستن مناسب که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا بدون دردسر از دست‌ها و بازوهای خود استفاده کنند.
- توانایی به اندازه در ماهیچه‌های دست و مچ برای نگه داشتن قیچی
- هماهنگی کامل میان حرکت چشم‌ها و دست‌ها
- استفاده از انگشت شست، اشاره و انگشت میانه به طور جداگانه بدون درگیر شدن انگشت انگشتری یا حلقه و انگشت کوچک.
- تثبیت دست مسلط(چپ یا راست) و کاربرد آگاهانه دست مسلط و دست یاریگر چنان که دست مسلط قیچی را نگه می‌دارد و دست یاریگر ماده زیر برش مانند کاغذ را می‌گیرد و می‌چرخاند. دستیار کاغذ را می‌گیرد و می‌چرخاند.
- علاقه به برش با قیچی بدون زور یا وادار شدن از سوی مربی یا بزرگسال
چرا مهارت برش با قیچی مهم است؟
مهارت‌های برش با قیچی برای رشد مهارت‌های ریزحرکتی کودکان ، به ویژه حرکت‌های دست و انگشتان آن‌ها مهم است. کودکان برای انجام کارهایی مانند نوشتن، دکمه زدن، بند زدن یا کشیدن به مهارت‌های هماهنگی دست و چشم نیاز دارند. برش قیچی به تقویت این هماهنگی کمک می‌کند زیرا هر دو دست و چشم به طور هماهنگ درگیر می‌شوند.
برش با قیچی هماهنگی دوسویه مغز را تقویت می‌کند
در آموزش ریاضی به کودکان پیش دبستان کنترل دو دست و هم زمان کار دست‌ها و هماهنگی با چشم‌ها بسیار ضروری است. در آموزش ریاضیاتی که فراتر از کاغذ یا دور از زندگی روزانه باشد، چنین مهارتی شاید چندان به نظر نیاید. اما هنگامی که از کودک خواسته می‌شود در فضاهای کارگاهی به ساخت شکل‌های سه بعدی مانند کار با لگوها بپردازد مهارت برش با قیچی جزیی از مهارت‌های پایه است که به این مهارت‌های پیشرفته‌تر کمک می‌کند. هم چنین برش با قیچی یک ویژگی دیگر دارد که سبب تمرکز با ریزکاوی زیاد است و همین نکته در یادگیری شمارورزی بسیار به کار می‌رود.
برای آموزش برش باید از قیچی ایمن استفاده کرد. قیچی‌های ایمن یا تمرینی نوک و لبه‌ها صاف و تیغه‌های نه چندان تیز دارند. این گونه قیچی‌ها برای کودکان پیش دبستانی که برای اولین بار استفاده از قیچی را یاد می‌گیرند مناسب‌اند. آن‌ها دارای تیغه‌های ایمن برای کودکان هستند، بنابراین مربیان و سرپرستان خانواده نیاز نیست نگران آسیب کودکان باشند.
حرفه‌ای ببر!
برای دست‌ورزی و شروع یادگیری برش با قیچی ایمن کودکان پیش دبستان می‌توانند از خط ساده به شکل عمودی یا افقی که در اختیارشان گذاشته می‌شود شروع کنند. برش خط‌های عمومی و افقی ساده‌ترین شکل از برش است
خط‌های خمیده یا زیگزاگی به مهارت‌های بالاتری نیاز دارد که پس از برش‌های خط‌های ساده باید انجام شود.
برش شکل‌های سه گانه اصلی می‌تواند پس از این مرحله انجام شود
یک مرحله پیچیده‌تر از برش شکل کامل، شکل‌هایی است که کسری از آن‌ها باید برش داده شود. این دست‌ورزی‌های پیچیده‌تر ویژه کودکان سال‌های نخست دبستان است.
گاهی می‌توان از برش‌های شکل کارهای ساده هنری و سرگرمی نیز خلق کرد.
خط‌های پیچیده الگودار ویژه کودکان سال‌های نخست دبستان است که مهارت بیش‌تری در کنترل دست و برش دارند.
فعالیت‌های هنری و سرگمی در پیوند با کلاژ
یکی از بهترین کارهایی که برای آموزش شمارورزی و به ویژه بخش هندسه می‌توان با بچه‌های پیش دبستان کار کرد. برش و کلاژ است. این گروه در کارهای با قیچی و چسباندن قرار می‌گیرد. برای کار کلاژ بیش از همه نیاز به کاغذهای رنگی، کاغذهای بازیافت، برگ‌ها و الیاف گیاهی، خرده پارچه و افزارهای خرده ریز دیگر که دورریز هستند به کار می‌آیند. در هر سطحی بسته به امکانات می‌توان کار کلاژ انجام داد و کودکان را به شیوه‌ای شگفت با هندسه و کاربردهای آن آشنا کرد. نکته مهم در کار کلاژ پیوند هنر و شمارورزی است.
در تصویر بالا پیوند کار شناختی از هندسه و کار حسی هنری به خوبی درهم آمیخته است. کودکان در هنگام آفرینش چنین آثاری به خوبی و با درک بالا شکل‌ها و رنگ‌ها و ترکیب آن‌ها هم چون یک سازه هنری و سرگرمی را به کار می‌برند و نقشی عامل در دریافت دانش ریاضی و هنر پیدا می‌کنند.
برش و کلاژ برای ساخت شخصیت‌های جانوری
با مواد دورریز مانند بشقاب‌های یک بار مصرف و کاغذهای رنگی می‌توان کلاژهای بامزه‌ای از شخصیت‌های جانوری مانند سگ، میمون، گربه و خرگوش و... ساخت.
بازی برش با قیجی و کاغذهای رنگی
این بازی در چارچوب دست‌ورزی، ساخت کاردستی و تقویت انگشتان دست، شناخت شکل‌های هندسی، هم‌تاها و نیمه‌های کوچک یا بزرگ یا نیمه‌های برابر و طبقه بندی انجام پذیر است. کودکان از انجام آن لذت می‌برند. قیجی ایمن و کاغذ رنگی در سطح یک این بازی است.
سطح دو یا پیشرفته از این بازی ساخت شکلک و صورتک و سازه‌های نمادین مانند ساختمان یا برج و افزار و ماشین و هم چنین ساخت چهره با کاغذ روزنامه است که کلاژ در مرحله بالاتر است.
برش و ساخت کاردستی‌های گوناگون مانند شکل زیر به کودکان در تقویت ریزحرکت ها، شناخت و درک رنگ‌ها و شکل‌ها، توجه به ساختار هندسی جانوران یا انسان را می‌آموزد.
کلاژ کاغذ رنگی با سه شکل اصلی
یکی از کاردستی‌های برای آموزش سه شکل اصلی، ساخت شخصیت‌هایی مانند شخصیت موشی است. کودکان با برش و چسباندن و کلاژ این شخصیت‌ها هم درک بهتری از شکل‌ها پیدا می‌کنند و هم می‌توانند در روند کار با شمارش و رنگ هاو... آشنا شوند.
برش کاغذ روزنامه و مجله و کارهای کلاژ ویژه کودکان دبستانی
در کار برش می‌توان کارهای هنری نیز انجام داد. مانند نمونه زیر که از برش‌های گاهی ساده و گاهی پیچیده و کلاژ آن‌ها یک اثر هنری خلق شده است.
ترکیب نقاشی با مقوا و مواد دورریز
با کمک گواش، ماژیک یا باقی ابزارهای رنگ‌آمیزی می‌توانید به خرده‌مقواهای برش‌داده شده، سر و شکلی نو دهید.
نویسنده
لینک کوتاه