آموزش ریاضی پیش‌دبستان و دبستان از راه فعالیت و بازی‌های پازلی و جورچین
پازل‌ها بخشی گسترده از فعالیت‌ها و بازی‌های ساختارمند هستند که کودکان از راه آن‌ها می‌توانند تمرین تفکر و حل مسئله را بیاموزند. فکر کردن به این که جای هر قطعه در پازل کجاست، آغاز درک رسیدن به راه حل است. حدس زدن یا گمانه زنی در سرشت فعالیت‌های در ارتباط با پازل‌ها است. پازل‌ها هرچه قدر پیچیده‌تر باشند نیاز به تفکر بیش‌تری دارند. برای همین انتخاب پازل برای کودکان پیش دبستان و دبستانی همیشه در یک روند از ساده به پیچیده انجام می‌شود. ابتدا پازل‌های دو و چهار تکه و بعد این پازل‌ها قطعات بیش‌تر دارند تا چنان پیچیده شوند که به مهارت بالایی برای درست کردن آن نیاز باشد. پازل‌ها می‌توانند در موارد زیر به کودکان مهارت و دانش بیاموزند.
- بردباری در گشایش و کامل کردن یک پازل در خودتنظیمی کودکان نقش دارد. کودکان با فعالیت روی پازل می‌آموزند که برای رسیدن به نتیجه باید بردبار باشند. این بردباری مقدمه‌ای است برای این که در ارتباط با دیگران و در هنگام روبه رو شدن با وضعیتی که نیاز به صبر دارد، بی تاب نشوند
- فعالیت و بازی روی پازل‌ها مهارت تشخیص و تفاوت و شباهت یا قوه تمیز یا متمایز ساختن را می‌آموزد. کودکان هنگام کار با قطعات پازل‌ها یاد می‌گیرند که از روی رنگ‌ها و طرح‌ها نزدیک‌ترین شباهت‌های دو قطعه را با هم بسنجند و بشناسند و در همین حال متفاوت‌ترین قطعات را در به مراحل بعدی کار وامی گذارند.
- تقویت توجه، حافظه از راه فعالیت و بازی با پازل دو نکته بسیار مهم است که برای درک محتوا و فرایندهای ریاضی نیز کاربرد دارد. برای درک ریاضی کودک باید توجه نشان دهد. بدون توجه درک آسان نیست. هم چنین برای این که کودک بتواند مسائل یا پرسش‌های ریاضی را پاسخ دهد باید که از حافظه کاری خوبی بهره ببرد که فعالیت و بازی با پازل به این روند کمک می‌کند.
- فعالیت و بازی با پازل می‌تواند استرس‌های محیطی را از کودکان دور و به آرامش آن‌ها کمک کند. این نکته برای درک و کار با ریاضی نیز بسیار اهمیت دارد.
- فعالیت و بازی با پازل اشتیاق آور و برانگیزاننده است و از این راه کودکان تشویق می‌شوند هنگام روبه برو شدن با موضوع‌های که در ارتباط با ریاضی است و خصلت حل مسئله دارد به همان سبکی که درگیر با حل و کامل کردن پازل می‌شوند مسائل ریاضی را نیز حل کنند.
- فعالیت و بازی با پازل به درک فضایی و شناخت قطعات و شکل‌های هندسی و ژرف‌اندیشی در آن‌ها کمک می‌دهد و به این ترتیب خلاقیت را در آن‌ها نیز بارور می‌کند.
پازل‌ها از ساده به پیچیده
کودکان پیش دبستانی به طور معمول اگر در خانواده‌های متوسط به بالا زندگی کرده باشند، در دوره خردسالی با بازی‌های پازلی آشنا شده‌اند. اما برای این که در مرکز پیش دبستانی همه کودکان بتوانند از فعالیت و بازی با پازل به درستی بهره ببرند مربیان باید میانگین کودکان را در نظر بگیرند و فعالیت‌ها و بازی پازلی را بسته به توان و مهارت کودکان در سطحی انتخاب کنند که نه خیلی ساده باشد و نه پییچده تر از توان آن‌ها.
پازل‌های شکلی و تانگرامی که بیش‌تر با چوب و مقوای سخت درست می‌شوند می‌توانند هم در شناخت شکل‌ها و ر نگ ها و هم در درک شمارش و تفکر ریاضی کاربرد داشته باشند.
Tangram یک پازل تشریح هندسی است که دارای هفت چند ضلعی مسطح به نام tans است که می‌توانند به اشکال مختلف مرتب شوند. این یکی از معروف‌ترین پازل‌های تمام دوران است که بومی چین است و به آن "هفت تخته مهارت" می گویند. با وجود اینکه آثار روشنی از زمان و چگونگی پیدایش آن در دست نداریم، اما داستان‌هایی در رابطه با آن وجود دارد.
افسانه تانگرام
در سده سوم، در زمانی که فرمانروای بخشی از چین دودمان سونگ بود، یکی از شاهان آرزو داشت که پنجره اتاقش شیشه‌ای رنگی داشته باشد. پس به وزیرش دستور داد که این کار انجام شود. وزیر هم بهترین شیشه‌گران کشور را پیدا کرد و از آن‌ها خواست که در کوتاه‌ترین زمان این کار انجام شود. شیشه‌گران این کار سخت را به سرانجام رساند و آن را در چند لایه پارچه پیچیدند و راهی سفر به کاخ شاه شدند. مسیر ناهموار و پر از کوه و تپه بود. در یکی از این راه‌ها بار شیشه از روی سنگی افتاد و شکست. شیشه‌‌نگران سرنوشت خود کنار شیشه شکسته نشستند و ابتدا ماتم گرفتند. اما پس از چندی یکی از آن‌ها گفت شیشه به شکلی شکسته است که می‌شود آن را جمع کرد. شیشه هفت بخش شده بود و وقتی که آن‌ها این قطعه‌ها را در کنار هم گذاشتند با شگفتی دیدند که شیشه کامل و یک ترکیب جادویی از آن به دست آمد. هر بخش از این هفته قطعه را می‌شد جابجا کرد و باز این چهارگوشه کامل بود. این نکته دل آن‌ها را گرم کرد و با همین وضع به دربار رسیدند. پارچه را باز کردند و هفته قطعه شیشه را در برابر شاه گذاشتند. شاه خشمگین شد و گفت این چیست. اما یکی از استادان شیشه گر با مهارت تمام گفت این یک چهارگوشه جادویی است که در قاب پنجره شما قرار می‌گیرد. می‌توانید هر بار یک بخش آن را جابجا کنید. و در برابر شاه این کار را کرد. شاه خشنود از داشتن چنین چیزی به آن‌ها پاداش داد و از آن پس بود که تانگرام زاده و در جهان جاری شد.
تا سده نوزده‌ام (۱۸۱۶) دیگر جاهای جهان تانگرام را نمی‌شناختند. تا این که یک ناخدای امریکایی که با کشتی به چین سفر کرده بود با این پازل شگفت انگیز آشنا شد و پازل را به همراه یک کتاب راه نما به خانه برد. البته در این کتاب گفته شده بود که ۴۰۰۰ سال پیش ایزدی به نامتان این پازل را برای مردم ساخت. در کتاب راه نمای او ۷۰۰ شکل از ساخت این تانگرام آمده بود. از پس مردم امریکا به این پازل توجه نشان دادند. پس از آن تانگرام به بریتانیا و کشورهای دیگر اروپایی راه یافت و هر جا می‌رسید مردم شیفته آن می‌شدند.
در این سایت بخشی که برای تانگرام کودکان است، ایده‌های خلاقانه‌ای از ساخت تانگرام همراه با ویدئوی آموزشی هست که می‌تواند به مربیان کمک کند با بهره گرفتن از آن شکل‌های متفاوتی از انسان تا جانور، شکل‌های هندسی، هواپیما، کشتی و قایق و انواع خودرو کوچک و بزرگ و افزارهای دیگر را بسازند.
برای آشنایی با تانگرام، تاریخ و تحول و ساختار آن، این مقاله را بخوانید: تانگرام چیست، چه کاربرد و فوایدی دارد؟
پازل‌های برشی یا جورچین‌ها
پازل‌های برشی که به فارسی جورچین هم گفته می‌شود از ترکیب قطعاتی ساخته شده است که هنگام در کنار هم قرار گرفتن یک تصویر یا طرح و ایده بزرگ را به نمایش می‌گذارد. نخستین نمونه از این پازل‌های برشی نخستین بار در سال ۱۷۶۰ از سوی یک حکاک لندنی با قطعه‌های چوبی که با اره مویی برش داده شده بود درست شد. از آن پس نام اره مویی روی بخشی از این پازل‌ها ماند که البته بهتر است در فارسی به آن‌ها پازل‌های برشی گفت.
پازل‌های برشی در صورتی که تصویرهای محیطی باشند می‌توانند به شناخت و درک فضایی کودک در آموزش ریاضی کمک کنند و به او مهارت نقشه خوانی را بیاموزند. در غیر این صورت هم پازل‌های برشی برای آموزش تفکر، حل مسئله، سنجش و گمانه زنی، درک جز و کل و تصور شکل خودبخود بخشی از آموزش ریاضی را دارد. اما فراتر از آن کار با پازل برای کودکان پیش دبستان و دبستان به رشد مهارت‌های ریزحرکتی و انجام کارهای مهارتی با دست کمک می‌کند.
نویسنده
لینک کوتاه