دوستی و دوست‌یابی در کودکان و راه‌های آموزش آن (قسمت دوم)
پیش از مطالعه این مقاله، بخش نخست آن را در سایت آموزک بخوانید:
زمانی کودکان با یکدیگر دوست می‌شوند که با هم خوش بگذرانند، به هم اعتماد کنند و در این رابطه احساس خوبی نسبت به خودشان داشته باشند. و این دوستی نیز احتمالا ادامه دار خواهد بود.
والدین و متصدیان آموزشی جامعه می‌توانند با پرورش ویژگی‌های سازنده که باعث افزایش مهارت دوست‌یابی کودکان می‌شود و همچنین کمرنگ کردن موارد مختل کننده‌ی دوستی، توانایی دوست‌یابی را در کودکان و نوجوانان بالا ببرند. این مهارت را می‌توان از طریق کتاب‌های ویژه‌ی کودکان به آنان آموزش داد.
نمایی از یک صفحه‌ی کمیک استریپ (کتاب مصور) درباره‌ی دوست‌یابی
پژوهشگران حوزه‌ی روانشناسی کودکان بر این اعتقادند که والدین باید با شناخت مهارت‌های مورد نیاز برای دوست‌یابی، سعی کنند آن‌ها را در فرزند خود بارور نمایند. برای مثال ممکن است یک کودک در زمینه‌ی سخن گفتن دچار مشکل باشد و والدین باید لوازم مورد نیاز برای ارتقای مهارت او در این زمینه را فراهم کنند. برای این کار ابتدا باید دریابند که این ناتوانایی به اختلالات جسمی- مثل گفتارپریشی و آپراکسیا و یا لکنت زبان و...- ارتباط دارد یا این‌که جنبه‌ی روانی دارد. مثلا کودک دچار اختلال اضطراب اجتماعی است. اگر کودک این موارد را داشته باشد باید سریعاً و قبل از ورود او به مهدکودک و مدرسه، برای درمانش اقدام کرد. ولی اگر هیچ‌کدام از این اختلالات در کودک نباشد و او همچنان در سخن گفتن روان با همسالان خود دچار مشکل باشد، باید مهارت‌های صحبت کردن در جمع را به او آموخت. در این مسیر ابتدا باید به کودک اهمیت سخنوری و تاثیر آن بر زندگی اجتماعی، تحصیلی و عاطفی‌اش را گوشزد کرد. و با این کار او را برای یادگیری این مهارت‌ها ترغیب نمود و سپس از طریقه منابع درست مانند کتاب‌های مناسب و یا فایل‌های صوتی و تصویری آموزشی موجود در دنیای دیجیتال، این مهارت‌ها را به او منتقل نمود. پس از آن با سیاست تحسین و توجه، باید کودک را مشتاق به ادامه‌ی مسیر یادگیری کرد. برای مثال از او بخواهید که برای شما داستانی را که خوانده است تعریف کند و در این حین، او را تشویق و تحسین نمایید. با این کار کودک پاداش ذهنی خود را از آموختن مهارت‌های سخنوری دریافت می‌کند و به صورت شرطی، علاقه‌مند به ادامه دادن فراگیری آن می‌شود.
درمورد مهارت‌های دیگر هم این‌گونه است:
• ابتدا باید بیماری‌های جسمی و روانی کودک که احتمالا بر فقدان مهارت‌های مثبت دوست‌یابی او اثر می‌گذارند شناسایی شوند و در صورت وجود درمان شوند.
• سپس در صورت نبودن بیماری جسمی و روانی ویژه در کودک، مسئله‌ی کمبود مهارت در او مطرح می‌شود که این بار باید با استفاده از منابع علمی و معتبر و در صورت نیاز با کمک مشاور با تجربه، مهارت‌های لازم را به او بیاموزیم.
قدم بعدی حمایت از دوستی‌های درست است. اگر بین فرزند شما و یکی از همسالانش رابطه‌ای وجود دارد که باعث شادی و نشاط او می‌شود، او را به ادامه‌ی این رابطه تشویق کنید. پژوهشگران بر این عقیده‌اند که حتی اگر فرزند شما با یکی از همسالان خود که در یک مدرسه‌ی دیگر درس می‌خواند رابطه‌ی دوستی سالم و سازنده (یعنی شادی‌آفرین و انگیزه‌بخش) دارد، شما باید شرایط ملاقات آن‌ها را در ساعاتی معین فراهم آورید. حتی اگر به صورت چند وقت یک بار باشد.
نکته‌ی مهم، احترام به ویژگی‌های ذاتی فرزندان است. والدین باید تفاوت‌های بین کودکان مختلف را به رسمیت بشناسند. برخی از کودکان ممکن است دوستان زیادی داشته باشند و برخی نیز با داشتن دوستان محدود شاد و با انگیزه باشند و نیازی به داشتن دوستان فراوان نداشته باشند. این مهم است که به شخصیت و نیازهای کودک احترام گذاشته شود و از کودک همانطور که هست - با تمام ویژگی‌هایش- حمایت شود. البته این به معنی راضی بودن به سطح پایه‌ی شخصیت کودک در مهارت‌های مورد نیازش نیست. والدین باید تلاش کنند که مهارت‌های مورد نیاز فرزندشان را در همه‌ی حوزه‌های فردی و اجتماعی ارتقا دهند. اما میان احترام به شخصیت، منش و مزاج طبیعی فرزند و تلاش برای بهبود شرایطش از طریق توانمندسازی او یک نکته‌ی باریک و مهم وجود دارد. و آن این‌که تا زمانی که وجود و ساختار جسمی و روانی کودک، سیر طبیعی زندگی او را مختل نمی‌کند، نیازی به تغییر دادن او نیست. اما اگر ساختار جسمی، روانی و رفتاری او به گونه‌ای باشد که شما و مشاوران مجرب را نگران کند که بر اثر برخی ناتوانی‌ها، زندگی طبیعی اجتماعی، تحصیلی، شغلی و عاطفی او دچار مشکل شود، در این زمان نیاز به ورود جدی به مسئله و برطرف نمودن ناتوانی‌های او است. ولی برای مثال اگر کودکی توانایی نسبی در دوست‌یابی دارد ولی تعداد دوستانی که با آن‌ها احساس نشاط می‌کند کم است، نیازی به مهارت‌آموزی‌های متفرقه به او برای زیاد کردن تعداد دوستانش نیست.
کتاب‌هایی درباره دوستی را از کتاب هدهد تهیه کنید
در کتابک بخوانید: کتاب، دوستی‌ها را تقویت می‌کند
همانطور که گفته شد هر کودکی به صورت جدا، ویژگی‌های ساختاری منحصر به خودش را دارد. بنابراین نباید دو کودک را در هیچ زمینه‌ای از جمله دوست‌یابی با هم مقایسه کرد. بلکه ابتدا به خود و سپس به کودکتان بیاموزید که همواره باید خود را با خود سنجید و نه با دیگران. به این معنی که کودک باید دقت داشته باشد که از لحاظ دانش و مهارت فقط با دیروز خود تغییر کرده باشد و نه با فرد دیگری. این اتفاق به موفقیت کودک در مهارت‌آموزی کمک می‌کند.
دیگر تصاویر
ویراستار
سحر داداشعلی
مترجم
فایل صوتی
لینک فایل صوتی در کانال تلگرام آوای کتابک
منبع
لینک کوتاه