اختلال یادگیری غیر کلامی (NLD) چیست؟
اختلال یادگیری غیرکلامی، اختلالی کم‌تر شناخته شده است که در بین کودکان و حتی بزرگسالان شیوع دارد. بسیاری از افرادی که مبتلا به این اختلال هستند ممکن است از وجود آن باخبر نباشند. افراد مبتلا به این اختلال، توانایی طبیعی در شنیدن و پردازش کلمه‌های دیگران دارند اما ارتباطات غیرکلامی را متوجه نمی‌شوند و از آن‌جایی که 93 درصد از ارتباطات، غیر کلامی است در فهم سخنان دیگران مشکلاتی دارند. ارتباطات غیرکلامی، شامل زبان بدن، حالت‌های صورت، لحن صدا و... می‌شود. مبتلایان به اختلال یادگیری غیر کلامی فقط می‌توانند 7درصد باقی مانده‌ی راه‌های ارتباطی را درک کنند که همان فهمیدن مفهوم کلمه‌ها و جمله‌ها به صورت منطقی و خشک است. برای همین ممکن است متوجه منظور گوینده نشوند چون این افراد نمی‌توانند بین کلام جدی و شوخی فرق بگذارند و ممکن است از گفته‌های دیگران ناراحت شوند.
از آن‌جا که برای مبتلایان به اختلال یادگیری غیرکلامی، درک و یا استفاده از زبان بدن، حالت‌های صورت، لحن صدا و نشانه‌های دیگر دشوار است، به بیان کلامی بسیار اعتماد می‌کنند. به همین دلیل این افراد برای جبران، بسیار حرف می‌زنند. وابستگی این کودکان به کلام سبب می‌شود این افراد کم کم دایره‌ی واژگانی وسیع و حافظه‌ی شنیداری خوبی پیدا کنند.
میزان شیوع NLD مانند شیوع اختلال خوانش پریشی است اما چون بسیاری از افراد مبتلا به آن شناسایی نمی‌شوند آمار کمی در بین اختلال‌های دیگر دارد. درگیری پسران و دختران در این اختلال برابر است و پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ژنتیک نقش مهمی در ایجاد این اختلال دارد.
افراد مبتلا به NLD، در صورت عدم تشخیص و درمان، دچار اختلال‌هاس اضطرابی می‌شوند. چرا که توانایی برقراری ارتباط با والدین، آموزگاران و همسالان خود را ندارند. بیش‌تر کودکان مبتلا به NLD، باهوش هستند. آن‌ها معمولا در سن پایین شروع به حرف زدن می‌کنند و والدین آن‌ها بسیار خوش‌حال هستند و گمان می‌کنند که فرزندشان در برقراری ارتباطات اجتماعی بسیار توانمند خواهد بود. اما در سنن مدرسه این اختلال جدی می‌شود. کودکان مبتلابه NLD، نمی‌توانند با همسالان خود ارتباط برقرار کنند. این مشکلات به تدریج آن‌ها را از مدرسه و محل کار دور می‌کند و کم کم سبب انزوای آن‌ها می‌شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که درصد زیادی از کودکانی که دچار NLD هستند، در نوجوانی و جوانی، الکل و مواد مخدر مصرف می‌کنند.
نشانه‌های اختلال یادگیری غیر کلامی
افراد مبتلا به NLD، در سنین مختلف، نشانه‌های متفاوتی دارند:
نشانه‌های این اختلال در سنین پیش دبستانی
کودکان مبتلا به NLD، هوش خوبی دارند بنابراین در سن پایین شروع به حرف زدن و خواندن می‌کنند. بنابراین دراصطلاح به این کودکان « استاد کوچک» می‌گویند. اما وقتی این کودکان با استعداد به مدرسه می‌روند، نتایج درسی و رفتار آن‌ها در مدرسه بد است و این اتفاق برای والدین و اطرافیان آن‌ها بسیار گیج کننده است. برخی از نشانه‌های این کودکان پیش از رفتن به مدرسه مانند این‌هاست:
- ناتوانی در تشخیص نشانه‌های غیرکلامی (حالات چهره، زبان بدن و. . . )
- شروع زودهنگام حرف زدن و سخن گفتن مانند بزرگسالان در زمان کودکی (که این دو، از سوی پدر و مادر و اطرافیان به عنوان مزیت‌های این کودکان به حساب می‌آیند.)
- عدم هماهنگی حرکات (دست و پا چلفتی بودن)
- مهارت‌های حرکتی ضعیف (ناتوانی در استفاده از قیچی، بستن کفش و. . . )
- سوالات زیادی می‌پرسند تا معنای حرف مخاطب را درک کنند. به این افراد به روشنی بگویید چه کاری باید انجام دهند. آن‌ها اشاره و کنایه را متوجه نمی‌شود.
- در تصور مکانی-فضایی خود و اشیا (تمایز جای اشیا و دور یا نزدیک بودن آن‌ها و...) مشکل دارند.
- معانی واژه به واژه‌ی جمله‌ها را درک می‌کند و کنایه‌ها و دیگر واحدهای زبرزنجیری کلام را درک نمی‌کند.
- به دیگران بیش از اندازه اعتماد می‌کند.
- بیش از اندازه به والدین خود وابسته است.
- با تغییراتی که در زندگی‌اش رخ می‌دهد کنار نمی‌آید.
- دستورالعمل‌های چند مرحله‌ای را نمی‌تواند انجام دهد. باید هر مرحله را به صورت جداگانه از او خواست.
- در تعمیم دادن و دیدن مسائل به صورت کلی و از بالا، مشکل دارند. همه چیز را جزئی می‌بینند و به هر جزء، مجزا فکر می‌کنند و تصمیم می‌گیرند.
نشانه‌های پیش دبستانی
- فقط به آموزگار اعتماد می‌کند و از دانش آموزان دیگر راهنمایی نمی‌خواهد.
- در یادگیری و خواندن بسیار جلوتر از دانش آموزان دیگر هستند.
- تمایلی به بازی با دیگران یا اسباب بازی ندارند و بیش‌تر به بچه‌هایی که در حال بازی هستند نگاه می‌کنند.
- نیروی بسیاری در استفاده از مداد، یا وسایلی مانند قیچی به به کار می‌برند. کار با وسایل برای‌شان دشوار است و از سویی از همسالان خود برای این کار کمک نمی‌گیرند.
دبستان و راهنمایی
- در انجام دستورالعمل‌های چندمرحله‌ای مشکل دارند. اغلب مراحل را جا می‌اندازند و یا فراموش می‌کنند که از کجا شروع کرده‌اند. می‌توانند خیلی بالاتر از سطح کلاس از روی متن‌ها بخواند اما در پاسخ دادن به سوالاتی که از همان متن‌ها پرسیده می‌شود مشکل دارند.
- در سخن گفتن رخ‌دادهای پیش پا افتاده را تکرار می‌کنند. بیش‌تر بچه‌ها نسبت به شنیدن حرف‌های آن‌ها بی علاقه هستند. چرا که حرف زدن آن‌ها خالی از احساس و تغییر لحن و بالا و پایین بردن حجم صداست.
- شوخی‌های دانش آموزان دیگر را درک نمی‌کنند و بسیار زودرنج هستند.
دبیرستان
- از همکاری با همسالان خود بسیار مضطرب می‌شوند.
- انجام تکالیف‌شان بسیار طول می‌کشد و اغلب در آزمون‌ها وقت کم می‌آورند.
- هنگام نوشتن برای سازماندهی افکارشان و پیدا کردن تمرکز، انرژی زیادی می‌گذارند و زود خسته می‌شوند.
- نسبت به رخ‌دادها دید وسیع و «کل‌نگر» ندارند. و هر اتفاق را بدون در نظر گرفتن رخ‌دادهای قبلی و بعدی آن می‌سنجند. بنابراین در پیدا کردن دلیل رخ‌دادها دچار مشکل می‌شوند.
باید بدانیم که افراد مبتلا به NLD، این نشانه‌ها را با مهارت‌های کلامی بسیار خوبی که دارند می‌پوشانند و تشخیص این اختلال را دشوار می‌کنند. این افراد در خواندن متن‌ها توانایی خوبی دارند. اما نمی‌توانند جزییات یک متن را کنار هم قرار بدهند و تصویر کلی از آن به دست بیاورند. برای مثال با خواندن کتابی درباره‌ی جنگ داخلی ایالات متحده‌ی آمریکا، می‌توانند تمام مکان‌هایی را که در آن‌جا درگیری رخ داده، از حفظ بگویند. اما هدف جنگ را، مثلا مبارزه با برده‌داری، فراموش می‌کنند.
ارتباط NLD و ADHD (اختلال تمرکز ناشی از بیش فعالی)
این دو اختلال اغلب نشانه‌های مشابهی دارند مانند اضطراب، بی‌نظمی و ناتوانی در برقراری ارتباط. اما باید دانست که علت‌های هرکدام از این اختلال‌ها متفاوت است و هم‌چنین طرح درمانی آن‌ها با هم فرق می‌کند. تشخیص این دو اختلال از هم، به اندازه‌ای دشوار است که «مارسیا روبنستین»، بنیان‌گذار انجمن مطالعات درباره‌ی اختلال یادگیری غیر کلامی، در این باره می‌گوید: «تقریبا هر کودکی را که با NLD دیده‌ام، برای اولین بار مبتلا به ADHD تشخیص داده شده بود». بنابراین پزشک، باید تفاوت این دو را به خوبی تشخیص دهد تا درمان نادرستی را برای فرد آغاز نکند.
تشخیص اختلال یادگیری غیرکلامی
در صورت بروز نشانه‌های گفته شده، بهتر است فرزند خود را پیش یک متخصص اعصاب و روان ببرید. او رشد گفتاری، ضریب هوشی کلامی، ضریب هوشی عملکردی، مهارت‌های دیداری - فضایی و رشد حرکتی بیمار را ارزیابی خواهد کرد. نمره‌ی بیمار در هر یک از این آزمایش‌های فردی، به خودی خود اهمیت چندانی ندارد. بلکه متخصص به دنبال این است که آیا نقاط قوت و ضعف کلی بیمار با رایج‌ترین الگوهای دیده شده در بیماران مبتلا به NLD (که در بالا توصیف شد) مطابقت دارد یا خیر.
اگر یک پزشک، NLD را با ADHD اشتباه کند، کودک داروی ADHD مصرف خواهد کرد که هیچ اثری بر نشانه‌های NLD ندارد و حتی ممکن است آن‌ها را تشدید کند و یا سبب عوارض دیگری شود. به همین دلیل تشخیص درست و دریافت درمان زودهنگام ضروری است.
بنابر آن‌چه گفته شد پزشک متخصص با انجام آزمون‌هایی، سطح توانایی‌های فردی فرزندتان را می‌سنجد و با کنار هم قرار دادن آن‌ها تشخیص می‌دهد که آیا فرزندتان مبتلابه NLD هست یا خیر. برای نمونه کودک ممکن است در هوش کلامی نمره‌ی خوبی بیاورد اما در هوش عملکردی خیر. و یا ممکن است در این دو متوسط باشد و در مهارت‌های دیداری-فضایی ضعیف باشد. همه‌ی این‌ها می‌تواند نشانه‌ی ابتلا به NLD در فرزندتان باشد و از سویی شدت این اختلال را نیز در او مشخص کند.
درمان اختلال یادگیری غیر کلامی
هیچ روش درمانی استانداردی برای NLD وجود ندارد، زیرا اطلاعات کمی در مورد این بیماری در دسترس ما است. درمان پیشنهادی برای این اختلال، مانند سایر اختلال‌های اعصاب و روان کودکان، مبتنی بر آموزش گام به گام بیمار است. پزشک مشاور در جلسه‌های متعدد تلاش می‌کند کم کم به فرزند شما مهارت‌های اجتماعی-عاطفی (مانند توجه به زبان بدن، حجم صدا، لحن و. . . ) و عملکردی (برای افزایش تمرکز و داشتن نگاه جامع به رخ‌دادها) را بیاموزد. فرزند شما ممکن است برای بهبود سطح عملکرد بدنی، به فیزیوتراپی نیز نیاز داشته باشد. چرا که برخی از اختلال‌های عملکردی این افراد ممکن است بر اثر ضعف بدنی باشد. مجموعه‌ی این کارها می‌تواند شما و فرزندتان را در مدیریت نشانه‌های NLD کمک کند.
در این آموزش، خود والدین نیز باید مشارکت کنند. از آن‌جا که آن‌ها بیش‌تر از پزشک با فرزند خود همراه هستند و وقت بیشتری را با او می‌گذرانند، بهتر است مشاور، به آن‌ها آموزش‌هایی بدهد که بتوانند در خانه به فرزند خود برای یادگیری مهارت‌ها کمک کنند. طرح آموزشی که در این رابطه به والدین داده می‌شود، «آموختن مهارت مدیریت موقعیت‌های لحظه‌ای» است. به این معنا که والدین باید در هر لحظه از شبانه‌روز و در فرصت‌هایی که پیش می‌آید در مسیر آموزش مهارت‌های مورد نیاز فرزندشان، نکات آموزشی را به او یادآوری کنند.
شناخت این اختلال برای بزرگسالان نیز مفید است. ممکن است خود شما دارای این اختلال باشید. اگرچه درمان اختلال‌های اعصاب و روان مانند NLD، در سنین بزرگسالی دشوار است، اما می‌توان با شناخت نشانه‌های آن، این اختلال را مدیریت کرد. یک نشانه در بزرگسالانی که دچار NLD هستند این است که نمی‌تواند همزمان با گوش کردن، یادداشت بردارند. با شناخت این ویژگی در خود شما می‌توانید مثلا در یک نشست مهم، از دوست خود بخواهید از نکات مهمی که گفته می‌شود یادداشت بردارد و بعد این یادداشت‌ها را به شما بدهد و یا با توجه به ناتوانی در ارتباط دادن تمام اجزای بحث به هم، بهتر است صدای سخنران را ضبط کنید و بعد بارها آن را با دقت بیشتری از اول تا آخر گوش کنید.
جمع‌بندی
اختلال یادگیری غیرکلامی، یک اختلال فراگیر اما کم‌تر شناخته شده است. از آن‌جا که بیش‌تر مبتلایان به این اختلال افراد باهوشی هستند، این اختلال با مهارت‌های کلامی پوشیده می‌شود. اما در بلند مدت، سبب افت تحصیلی، مشکل در روابط و در نتیجه اضطراب اجتماعی و گوشه گیری و افسردگی می‌شود. شاید دلیل مشکل در درس، شغل و ارتباطات کاری و عاطفی افرادی که ضریب هوشی بالایی دارند، همین اختلال یادگیری غیرکلامی باشد.
فردی که دچار اختلال یادگیری غیرکلامی است، از درک 93 درصد معنا و مفهوم کلام ناتوان است و فقط 7 درصد آن را درک می‌کند. بنابراین با وجود توانایی خوبی که در شناخت واژه‌ها دارد، نمی‌تواند درک کاملی از مطالب شفاهی یا کتبی داشته باشد. این افراد بسیار پرحرف و در سخن گفتن بسیار بی‌روح هستند. از آن‌جا که عواطف مناسبی در کلام ندارند، خودشان هم از این مهارت‌ها (مانند زبان بدن و تغییر لحن و. . . ) استفاده نمی‌کنند. بنابراین گوش دادن به حرف‌های این افراد بسیار یکنواخت و خسته کننده است. این افراد هم‌چنین برای درک بهتر سخن دیگران به سوال‌های بسیاری می‌پرسند تا مقصود اصلی گوینده را متوجه شود. این افراد درکی از کنایه ندارند. برای نمونه اگر به او بگویید: «مراقب غذا باش» ممکن است به غذا خیره شود و تا وقتی غذا بسوزد هیچ واکنشی نشان ندهد. بنابراین برای افراد باید جمله‌ی دستوری را کامل بیان کرد: «وقتی غذا شروع کرد به سوختن- یعنی بوی نامطبوعی از آن بلند شد- مرا صدا کن!»
این افراد باید در کودکی تحت درمان یک روانپزشک قرار بگیرند. روانپزشک به تدریج به آن‌ها مهارت‌های کلامی-عاطفی و مهارت‌های دیگر مورد نیاز در روابط اجتماعی را می‌آموزد. در این راه خانواده نیز باید به همراه پزشک، به این افراد کمک کند. بنابراین هم والدین و هم کودک، باید آموزش ببینند.
برخی منابع
Spatial Network Connectivity and Spatial Reasoning Ability in Children with Nonverbal Learning Disability
نویسنده: Sarah M. Banker (سارا‌ام. بانکر)، پژوهشگر اختلالات اعصاب و روان کودکان در دانشگاه کلمبیای آمریکا، و همکاران. سال انتشار: 2020
Translating Interdisciplinary Research on Language Learning into Identifying Specific Learning Disabilities in Verbally Gifted and Average Children and Youth
نویسنده: Ruby Dawn Lyman(روبی دان لیمان)، استاد دانشکده‌ی علوم شناختی دانشگاه واشنگتن آمریکا، و همکاران. سال انتشار: 2020
Estimated Prevalence of Nonverbal Learning Disability Among North American Children and Adolescents
نویسنده: Amy E. Margolis (امی‌ای. مارگولیس)، پژوهشگر دانشکده‌ی روانشناسی دانشگاه کلمبیای آمریکا، و همکاران. سال انتشار: 2020
Reading fluency and pitch discrimination abilities in children with learning disabilities
نویسنده: Haidan Lu( هایدان لو)، پژوهشگر دانشکده‌ی روانشناسی رشد دانشگاه تگزاس آمریکا، و همکاران. سال انتشار: 2020
دیگر تصاویر
ویراستار
عادله خلیفی
نویسنده
فایل صوتی
لینک فایل صوتی در کانال تلگرام آوای کتابک
لینک کوتاه