بازنگری در زمان استفاده از دنیای مجازی در عصر کرونا

این روزها [این مقاله یک سال پیش نوشته شده است] حدود ۳ میلیارد نفر در سراسر دنیا به شکلی در قرنطینه یا منع آمد و شد معمول قرار دارند و تقریباً ۹۰٪ دانش آموزان در سراسر جهان دیگر عملاً در مدرسه حاضر نمی‌­شوند. از این ­رو، جای تعجب ندارد اگر اصلی­‌ترین مجرای ارتباط بسیاری از کودکان و نوجوانان و والدین‌­شان با دنیای بیرون را به نحوی فزاینده، صفحات تلویزیون و کامپیوتر تشکیل می‌­دهند، یعنی چیزهایی که قبلاً به دیده‌­ی تردید یا ملامت به آن‌ها نگاه می‌­شد.

حال که بیش از ۱۳۰ کشور به هدف مهار کرونا برای شهروندانشان محدودیت‌­های عبور و مرور ایجاد کرده­اند، طبیعی است که اینترنت را ابزاری محوری برای دسترسی کودکان به آموزش، بازی، سرگرمی و تعامل اجتماعی بدانیم. خلاصه آنکه، بچه­‌ها می­توانند از اوقاتی که در فضای مجازی می­‌گذارانند، فراوان بهره ببرند.

با این حال، می­‌شود فهمید که برای والدینی که تا پیش از آمدنِ کرونا نگران مدت زمان حضور فرزندانشان در اینترنت و شبکه های اجتماعی بودند، افزایش یکباره­‌ی چنین حضوری بعد از کرونا می‌­تواند موجب نگرانی بیش‌تر و حتی اضطراب و پریشانی شود. از این رو، باید پرسید: «خانواده‌­ها چطور می‌­توانند از این موقعیت بهترین استفاده را ببرند و در عین حال از امور مهم دیگرشان هم نمانند؟»

بازنگری در اوقات تماشا در عصر کرونا

۲۷ مارس ۲۰۲۰. با افزایش منع عبور و مرور در نیویورک در ایالات متحد به منظور مهار ویروس کرونا (کووید ۱۹)، مارگو، که ۴ سال دارد، به جای آنکه طبق معمول به همراه دوستانش در مهد کودک باشد، در خانه و با تبلت در حال تمرین الفباست.

اوقات تماشا و بازیِ دیجیتال در عصر کرونا

تحقیقات نشان می دهد که شبکه‌­های اجتماعی و بازی­‌های کامپیوتری ازسویی موجبات فراغت موقت از زندگی واقعی را فراهم می‌­کنند و از دیگرسو موقعیت‌­هایی برای تعامل اجتماعی ارزشمند به وجود می­‌آورند. در همین ایام کرونا، برخی رسانه­‌ها به بعضی از این فواید اشاره کرده­‌اند. برای مثال، می‌­توانید به این مطالب رجوع کنید: «در ایام فاصله­‌گذاری اجتماعی، بازی­‌های کامپیوتری ممکن است سلامت روانی­‌تان را حفظ کنند،» «قبلاً فکر می­کردم بازی کامپیوتری چیز بیهوده­ای است-تا اینکه کرونا از راه رسید!» و «کرونا به مجادلات‌مان بر سر اوقات تماشا پایان داد: ما باختیم!»

توزیع ­کنندگان بازی‌­های دیجیتال، هم‌چون استریم (Stream) خبر از افزایش قابل ­توجه شمار کاربران روزانه‌­شان در چند هفته‌­ی گذشته داده‌­اند. طیّ فقط یک ماه، یعنی از اوایل ماه مارس (۲۰۲۰) تا اوایل آوریل (۲۰۲۰)، تعداد این کاربران از ۱۹ میلیون به ۵/۲۳ میلیون رسیده است.[1] در این میان، بیش‌ترین اقبال را بازی‌­های مبتنی بر شبیه­‌سازیِ اجتماعی (social simulation) داشته‌­اند، مثل مجموعه بازی‌­های Animal Crossing یا Minecraft که به کاربران اجازه می‌­دهند دنیای دل‌خواهشان را تنهایی یا با دوستان‌شان بسازند.

اما با خطرات احتمالی چه کنیم؟

اخیراً، چندین تحقیق طراز اول و قابل ­اعتنا نشان داده که در مورد بچه­‌ها، تأثیر اوقات تماشا بر سلامت عمومی و سلامت روانی تقریباً ناچیز است. در عوض، عوامل دیگر، یعنی حمایت والدین، روابط خانوادگی و یا تجارب ناگوار در دوران کودکی تأثیرشان از تأثیر اوقات تماشا بیشتر است. این مطالعات از جمله دربرگیرنده­‌ی تحقیقاتی میدانی با شرکت بیش از ۳۵۰ هزار کودک؛ پژوهش درازمدت درباره­‌ی کودکان در بریتانیا؛ و نیز تحقیقات مبتنی بر یادداشت‌­های روزانه‌­ی کودکان در بریتانیا، ایرلند و ایالات متحد است. با این‌­حال، از آنجا که در محیط­‌های دارای جمعیت کم ­درآمد یا با درآمد متوسط دسترسی به اینترنت و کامپیوتر محدودتر است، شواهد چندانی هم در این موارد در دست نیست.

مطابق گزارش اخیر یونیسف با عنوان «بزرگ شدن در دنیایی آنلاین»، گرچه گروهی اندک از کودکان و نوجوانان حین استفاده از فن­‌آوری‌­های دیجیتال تجاربی ناگوار از سر می­‌گذرانند، این امر مستقیماً به «زمان»ی که آنلاین سپری می­‌کنند مربوط نیست. در عوض، برای واکاویِ چنین تجاربی، لازم است بیشتر به این مسأله توجه کنیم که بچه‌­ها وقتی آنلاین‌­اند، چه می‌­کنند، در معرض چه محتویات و مطالبی قرار می­‌گیرند و نیز اینکه محیط زندگی‌­شان و شبکه‌­های حمایتی دور و برشان چگونه سر و سامان یافته است. بهترین حالت برای تنظیم وقت تماشای کودکان، ایجاد تعادل در برنامه ی آنان است. این وقت می­باید نه خیلی زیاد باشد و نه خیلی کم، بلکه به اندازه باشد.

وقت تماشا را عامل بی تحرّکی هم دانسته‌­اند، امری که خود از جمله عوامل اصلیِ مرگ­ومیر در سراسر دنیا و همچنین عاملی سهیم در چاقی کودکان و نوجوانان است. برخی استدلال می­‌کنند محدود کردن میزان وقت تماشا یکی از راه‌­های افزایش فعالیت جسمی است، اما تحقیقات چنین ادعایی را تأیید نمی‌­کنند. در حقیقت، برای بسیاری از کسانی که این روزها در خانه محبوس‌­اند، عکس این مسأله صدق می‌­کند، بدین معنا که بازی‌­های ویدیویی که مستلزم فعالیت‌­اند و یا ویدیوهای تمرین ورزشی بهترین فرصت را برای فعالیت‌­شان فراهم می‌­کند.

اما برگردیم به مسأله‌­ی ایجاد تعادل. به عبارتی، چطور می­‌توانیم به بچه‌­ها کمک کنیم تا، چه اکنون در دوران همه­‌گیریِ کرونا و چه وقتی‌­که زندگی به حالت عادی برگشت، به چنین تعادلی در زمان تماشا برسند؟

۲۵ مارس ۲۰۲۰. دوقلوها ماکسیم و یان (۵ ساله) در شهر اسکوپیه (پایتخت مقدونیه) حین نگاه کردن به برنامه­­ای آموزشی در تلویزیون ملی، مشغول انجام حرکاتی ورزشی هستند. معلم این درس با کمک یونیسف مطالب آموزشی مرتبط با مهارت­‌های اجتماعی و عاطفی را در مواد درسی پیش‌­­دبستانی می‌­گنجانَد.

چه می توان کرد؟

در زیر به چند مورد اساسی اشاره می­‌کنیم:

  • تماس مداوم با دوستان مهم است:  وقتی زندگی از حالت عادی و معمولی‌­اش خارج و تا حد زیادی دچار بلاتکلیفی و فقدان قاعده می‌­شود، لازم است بچه­‌ها با دوستان‌­شان بازی کنند و در ارتباط بمانند. بازی‌­های ویدیویی و شبکه­‌های اجتماعی می‌­توانند تجارب معناداری در دوران همه‌­گیری برای بچه‌­ها فراهم بیاورند. از آن جمله­ می‌­توان به این‌ها اشاره کرد: برقراریِ ارتباط در زمان‌ه­ای که تعامل اجتماعی کاهش پیدا کرده؛ سرگرم شدن وقتی‌­که گزینه­‌ها محدودند؛ و نیز کمک به کاهش اضطراب و ترس.

  • نقش فعّال والدین: مداخله‌­ی هرازگاهی والدین می­‌تواند نگرانی‌­های بجا راجع­به محتوای برخی بازی­‌های ویدیویی و همچنین پاره­ای خطرات احتمالی آنلاین را که ممکن است متوجه کودکان و نوجوانان باشد، کاهش بدهد. این قبیل مداخلات می­تواند شامل موارد زیر باشد: والدین می­توانند با بچه‌­ها راجع به تجربیات آنلاین آن‌ها صحبت کنند؛ آن‌ها همچنین می­‌توانند به نحوی مطمئن شوند که فرزندان‌­شان بازی­‌های مناسب بالاتر از سن خودشان را بازی نمی‌­کنند؛ و نیز می‌­توانند حالات روحی و خوشی و ناخوشی فرزندان­‌شان را در حین بازی­ کردن زیر نظر داشته باشند. هم‌بازی شدن با بچه‌­ها در بازی­‌های ویدیویی‌­شان هم یکی دیگر از راه­‌های مناسب برای اطمینان از ایمن بودن فرزندان است. تازه، کلی هم کیف دارد!

  • انجام فعالیت فیزیکی مقابل تلویزیون یا کامپیوتر: به خاطر داشته باشید که در ایام همه گیری، بسیاری از کودکان و نوجوانان به هرحال نمی­توانند به اندازه­ی گذشته فعالیت جسمانی داشته باشند. بنابراین، اگر آموزش و معاشرت و بازی کردن در حال حاضر عمدتاً به تلویزیون و اینترنت محدود شده است، پس لازم است راه­‌های تازه­ای برای فعّال نگه­داشتنِ بچه‌­ها پیدا کنیم. با توجه­ به محدود شدن فعالیت‌­ها به محیط داخل، سازمان بهداشت جهانی بازی‌­های ویدیویی مستلزم فعالیت و همچنین کلاس­های آنلاین ورزش را به عنوان روش‌­هایی برای حفظ سلامت در خانه پیشنهاد کرده، که راه­حل مناسبی است، زیرا هم موجب فعالیت جسمی می­‌شود و هم سرگرم‌­کننده است. در ضمن، این توصیه هم مناسبِ این ایام است و هم برای زمانی که زندگی به وضع معمول برگشت سودمند است. در کنار این پیشنهاد، سازمان بهداشت جهانی همچنین توصیه­‌هایی برای افزایش فعالیت جسمانی در خانه دارد که مستلزم استفاده از وسایل الکترونیک نیستند؛ این توصیه‌­ها به‌­ویژه برای خانوادهایی مناسب‌­اند که دسترسی‌­شان به اینترنت محدود است.

همزمان با گسترش همه­‌گیری کرونا، وابستگی ما به فن‌­آوری دیجیتال هم بیشتر و بیشتر شده و برای آن دسته از ما که مجبوریم در خانه بمانیم، عملاً به شاهرگی حیاتی بدل گشته است.

از این‌‍­رو، به نظر می­‌رسد اکنون زمان مناسبی است برای آنکه مفروضات‌مان درباره‌­ی استفاده­‌ی کودکان و نوجوانان از این گونه وسایل را بازنگری کنیم، مفروضاتی که غالباً ریشه در ترس ما از اموری ناشناخته دارند. برای مقابله با این قبیل ترس­‌ها، والدین می­توانند اوقات اضافی‌­ای را که در قرنطینه و با فرزندانشان می­‌گذرانند، صرفِ بیشتر آموختن راجع­به دنیاهای همدیگر، چه مجازی و چه واقعی، کنند.


[1]  برای آمار و ارقام مرتبط، نگاه کنید به https://steamdb.info/app/753/graphs/

دیگر تصاویر
Submitted by editor74 on س., 05/18/2021 - 10:10