تفاوت بازی‌های کودکان دیروز و امروز
بازی کردن یکی از طبیعی‌ترین رفتارهای کودکان است و بخش مهمی از اوقات آن‌ها صرف سرگرم شدن با اسباب بازی‌ها می‌شود.
بسیاری از خانواده‌ها سرگرم شدن بچه‌ها با اسباب بازی را تنها وجهی از تفریح می‌دانند؛ در حالی که این قبیل سرگرمی‌ها یک کالای فرهنگی است و در شکل دهی شخصیت کودکان در آینده بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
اسباب بازی برای کودکان ابزاری برای ساختن محیط پیرامونی براساس تجارب و میزان آگاهی‌شان است که با آن می‌توانند در حد و اندازه‌های خود، خلاقیت‌هایشان را بروز دهند و تجربه بیندوزند. بازی و اسباب آن، وسیله برای بازسازی یک تجربه براساس دیدی کودکانه است.
در گذشته، اسباب بازی‌ها با ابزارهای طبیعی که متعلق به زندگی روزمره و بومی ما بود ساخته می‌شد به همین علت کمتر مظاهری از خشونت در آن دیده می‌شد؛ اما در حال حاضر با ورود فراوان اسباب بازی‌های خارجی که بیشتر آن‌ها برگرفته از شخصیت‌های کارتونی است کودکان بیشتر میل به پرخاشگری دارند، چون شخصیت‌های پویانمایی‌های محصول کشورهای خارجی همواره در جنگ و ستیز هستند.
امروز بازی‌های کودکانه حالتی انفرادی پیدا کرده و روحیه تکروی و انزوا طلبی را میان کودکان رواج می‌دهد.
بازی‌های جدید: بازی‌های انفرادی
امروزه بازی‌های انفرادی جایگزین بازی‌های گروهی قدیمی شده و این موضوع موجب می‌شود انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودک بیش از پیش اهمیت پیدا کند؛ بنابراین اسباب بازی‌ها یا ابزارهایی که کودکان برای بازی‌های مختلف از آن‌ها کمک می‌گیرند نیز به اندازه بازی برای کودک اهمیت دارند.
اسباب بازی می‌تواند وسیله ای برای انتقال ارزش‌ها به کودکان باشد، چون آن‌ها می‌توانند در قالب بازی و سرگرم شدن با اسباب بازی مفاهیمی چون خوبی، بدی، کمک به دیگران، مسئولیت پذیری و... و به عبارت دیگر روش زندگی کردن را یاد بگیرند.
کودکان نسبت به اسباب بازی‌های خود احساس مالکیت دارند و از این رو آن‌ها دوست دارند به عروسک‌های خود شکل بدهند و شکل ظاهری و حجم آن را دستخوش تغییر کنند تا با توجه به نتیجه ای که کودک دوست دارد آخر بازی به شکل دلخواه او رقم بخورد.
اگر اسباب بازی از چنین قابلیتی برخوردار باشد کودکان می‌توانند خلاقیت‌های خود را بیشتر بروز دهند؛ اما اسباب بازی‌های خودکار این قابلیت را ندارند و هرگونه تغییر شکل ظاهری آن‌ها باعث افت کارایی خواهد شد، بنابراین بازی با چنین اسباب بازی‌هایی شرایط را برای بروز خلاقیت کودکان کمتر فراهم می‌کند.
برخی اسباب بازی‌ها که با هدف حرکتی مهارتی ساخته شده‌اند جنبه‌های ورزشی دارند و باعث ایجاد تحرک و فعالیت در کودکان و نوجوانان می‌شوند و تقویت قوای جسمانی از اهداف ساخت این نوع اسباب بازی‌هاست.
گروه دیگر، اسباب بازی‌های آموزشی و کمک آموزشی هستند. این نوع اسباب بازی‌ها با هدف آشنایی کودکان و نوجوان با علوم و فناوری‌های جدید ساخته شده‌اند. سروکار داشتن کودکان با این نوع اسباب بازی‌ها به آن‌ها در فراگیری دانسته‌های علمی روز دنیا کمک می‌کند و باعث ارتقای دانش و مهارت‌های علمی آن‌ها خواهد شد.
بخش دیگر در دسته بازی‌ها فکری قرار می‌گیرد و باعث افزایش دقت، نظم، منطق، تجزیه و تحلیل و تقویت هوش کودکان خواهد شد.
اسباب بازی‌هایی هم هستند که کودکان و نوجوانان را با فرهنگ و ارزش‌های اجتماعی و اعتقادی جامعه آشنا کرده و به صورت غیرمستقیم هنجارهای فرهنگی و اعتقادی را به آن‌ها منتقل می‌کنند.
دسته دیگر از اسباب بازی‌ها در گروه کمک درمانی قرار می‌گیرند. معمولااین نوع اسباب بازی‌ها برای کودکانی ساخته شده‌اند که نقص جسمانی دارند و در سرگرم کردن کودکان با نارسایی جسمی کمک کننده هستند و باعث بازپروری و افزایش توان آن‌ها می‌شوند و به ایجاد هماهنگی میان اندام‌ها کمک خواهند کرد.
آگاهی والدین نسبت به انواع مختلف اسباب بازی‌ها به آن‌ها کمک خواهد کرد برای اوقات تفریح و بازی کودکان برنامه ریزی داشته باشند و متناسب با ذوق، توانایی و توانمندی، وضعیت جسمی و ذهنی، تناسب سنی و... به خرید وسایل بازی مناسب اقدام کنند.
بازی‌های کودکانه و اسباب بازی‌های قدیمی
در گذشته‌های نه چندان دور وقتی هنوز از اسباب بازی‌های خودکار فعلی خبری نبود بازی‌های سنتی و گروهی میان کودکان رواج داشت.
این نوع بازی‌ها متناسب با نوعشان در فضاهای باز و بسته صورت می‌گرفت و البته عمده این نوع بازی‌ها هم بر جمعی بودن آن تاکید داشت. بازی‌هایی مثل هفت سنگ، طناب کشی، گرگم به هوا، الک دولک و... در بیرون از منزل انجام می‌شد.
دسته دیگری از بازی‌ها هم بودند که کودکان در منزل انجام می‌دادند. بازی‌هایی مثل یه قل دو قل، آتل متل، تاپ تاپ خمیر و... . در کنار این مساله باید توجه داشت بازی‌ها از نظر جنسیت به دخترانه و پسرانه هم تقسیم بندی می‌شدند که دلایل اجتماعی، فرهنگی و مذهبی خاص خود را داشت.
یکی از نکاتی که در سبک زندگی گذشته نمود فراوان داشت این بود که معمولا والدین کالاهای دورریختنی و غیر قابل استفاده خود را در اختیار فرزندان خود می‌گذاشتند و کودکان هم مختار بودند با تغییر شکل این وسایل، عروسک‌ها یا اسباب بازی‌های دلخواه خود را بسازند و تقریباً تهیه اسباب بازی برای کودکان با این شیوه هزینه ای را به خانواده تحمیل نمی‌کرد. این مساله البته در شرایط امروز که خانواده برای خرید اسباب بازی و عروسک‌ها هزینه‌های گزافی را پرداخت می‌کنند، قابل تأمل است.
نویسنده
منبع
روزنامه جام جم, شماره ۴۳۴۱, به تاریخ ۱۳۹۴/۶/۵, صفحه ۸
لینک کوتاه