بازی‌های ساخت و سازی

نکات کلیدی

• بازی‌های ساخت و سازی بسیار جالب هستند.
• این گونه بازی‌ها باعث افزایش یادگیری مهارت‌های خلاقانه در کودکان شده و قدرت حل مساله یا مهارت یادگیری اعداد و ارقام را در آنان افزایش می‌دهد.
• بچه‌ها با استفاده از قطعه‌های چوبی، پلاستیکی، کارتن یا هر چیز دیگری در خانه می‌توانند این بازی را انجام دهند.

در این مقاله خواهید خواند:

• بازی ساخت و سازی چیست؟
• بازی‌های ساخت و سازی چرا برای کودکان مفیدند؟
• برای انجام بازی‌های ساخت و سازی به چه وسایلی نیاز داریم؟
• بازی‌های ساخت و سازی را چگونه انجام دهیم؟
• بازی ساخت‌و‌سازی برای سنین مختلف.

بازی ساخت و سازی چیست؟

هر نوع بازی که در آن چیزی با دست ساخته شود به بازی ساخت و سازی معروف است. به عبارت دیگر با وسایل متنوعی می‌توان بازی ساخت و سازی انجام داد.

این بازی مراحل مختلفی دارد مانند: کنار هم قرار دادن قطعات، جدا کردن آنها، روی هم قرار دادن و ... اما مهم‌ترین نکته درباره این بازی این است که کودکان با یکدیگر و با محیط اطرافشان در تعامل هستند.

معمولا کودکان از دو سالگی این بازی را شروع می‌کنند. سنی که برای مدت‌های طولانی روی فعالیتی تمرکز می‌کنند. تا پیش از این سن کودک در مرحله اکتشاف قرار دارد. این مرحله شامل حرکات ساده و تکراری مانند بهم کوبیدن قطعات چوبی یا پلاستیکی یا حرکت دادن آنها می‌باشد. مرحله اکتشاف مقدمه مرحله ساختن است.

بعد از دو سالگی حرکات کودک هدفمند‌تر بوده و قدم به دنیای ساختن می‌گذارد.

مهم‌ترین ویژگی بازی‌های ساخت و سازی بی‌قاعده بودن آن است. بازی بی‌قاعده به بازی‌هایی گفته می‌شود که کودکان می‌توانند خلاقانه هرچیزی که دوست دارند را بسازند. وسایل لازم برای بازی‌های بی‌قاعده هرچیزی می‌تواند باشد از خمیر بازی گرفته تا مواد بازیافتی و انواع قطعات پلاستیکی و چوبی... حین بازی‌های ساخت و سازی کودک با استفاده از قوه خلاقیت و تخیلش حس کنجکاوی خود را ارضا می‌کند.

کودک هنگام بازی‌های ساختنی بعد از جمع‌آوری اطلاعات شروع به ساخت می‌کند. سازه خود را با مواد گوناگون می‌سازد. قطعات را روی هم می‌چیند و در همین حین سوالاتی برایش مطرح می‌شود. آنها از طریق همین تعاملات و تجربیات به ظاهر ساده با دنیای اجتماعی و مادی آشنا می‌شوند.

بازی‌های ساخت و سازی چرا برای کودکان مفیدند؟

چیدن قطعات پلاستیکی، تکه‌های چوب یا کوسن‌ها روی هم و بعد ضربه زدن به آن و خراب کردنش بسیار جالب بوده و توانایی حل مساله را در کودکان افزایش می‌دهد.  

در بازی ساخت‌و‌سازی کودکان یاد می‌گیرند چگونه یک سازه را بدون اینکه فرو بریزد صاف روی هم بچینند. هم چنین باعث افزایش مهارت هماهنگی بین حرکت دست و چشمان آنها می‌گردد و خیلی زود نیز با مفاهیم اعداد، ارتفاع و بلندی، اندازه و مانند آن آشنا می‌شوند. مثلا چه تعداد بلوک برای ساختن این برج لازم است؟ آیا قطعه کوچکتر یا بزرگتری را باید برای مرحله‌ی بعد انتخاب کنم؟

خراب شدن ساده‌ی آن هم برایشان جالب است چرا که کودک را برای انجام دوباره کار تشویق و تحریک می‌کند.

در اینجا فقط به چند مورد از فواید بازی‌های ساخت‌و‌سازی اشاره می‌کنیم:

بازی‌های ساخت‌وسازی به پرورش خلاقیت کودک کمک می‌کنند

همه ما با لحظاتی غیر منتظره در زندگی رو به رو شده‌ایم که ناچار بوده‌ایم خلاقانه‌تر فکر کنیم. بازی‌های ساخت‎‌و‌سازی در سال‌های اولیه زندگی تفکر خلاقانه را در کودک پرورش می‌دهد و کمک می‌کند تا به مسایل، فراتر از یک خط مشی فکری ثابت نگاه کنند. اگر کودکان هنگام انجام کاری اهمیت تفکر متفاوت را درک کنند، همیشه در زندگی از این مهارت استفاده خواهند کرد. باید به کودک اجازه دهیم خلاق باشد و این از ضرورت‌های آموزش است..

بازی‌های ساخت‌وسازی مهارت حل مساله را در کودک تقویت می‌کنند

کودک با آزمون و خطا کردن در بازی‌های ساخت‎و‌سازی یاد می‌گیرد چه روشی برای ایجاد ساختار مورد نظرش مناسب است. در واقع کودک با استفاده از خلاقیت و مهارت حل مساله بر مشکلاتی که هنگام ساختن با آنها مواجهه می‌شود غلبه می‌کند.

بازی‌های ساخت‌و‌سازی مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت کودک را تقویت می‌کنند

هنگامی که کودک چهار دست و پا روی زمین راه می‌رود تا قطعه‌ای از سازه خود را بسازد در حال تقویت مهارت‌های حرکتی درشت است. و زمانی که با انگشتانش سعی دارد تا قطعه‌ای را در جای مناسبش قرار دهد مهارت‌های حرکتی ظریف او پرورش می‌یابد.

بازی‌های ساخت‌و‌سازی حس همکاری کودک را افزایش می‌دهند

تماشای کودکانی که با یکدیگر در حال بازی کردن هستند بسیار لذت‌بخش است. بازی‌های ساخت‎و‌سازی باعث می‌شود تا کودکان در جهت اتمام سازه با یکدیگر همکاری داشته باشند. این همکاری می‌تواند به سادگی دست به دست کردن قطعه‌ای چوبی باشد. اما همین عمل ساده مهارت‌های اجتماعی کودکان تقویت کرده و آنها را به بازیکنان بهتری تبدیل خواهد کرد.

بازی‌های ساخت‌و‌سازی هماهنگی چشم و دست را تقویت می‌کنند

هنگامی که کودکان در حال ساختن چیزی هستند چشم و دست آنها باهم هماهنگ کار می‌کنند. به طور مثال وقتی کودک می‌خواهد یک برج بسازد چشمانش اطلاعات بصری را به مغز می‌فرستد و مغز به او فرمان می‌دهد که قطعه را کجا قرار دهد.

برای انجام بازی‌های ساخت‌‎و‌سازی به چه وسایلی نیاز داریم؟

کودکان این بازی را با قطعات جورچین انجام می‌دهند اما هر وسیله‌ی دیگری در خانه نیز می‌تواند به انجام این بازی کمک کند.

مثل:

• ظروف پلاستیکی
• جعبه‌های مقوایی و کارتن‌ها
• قطعات دومینو
• بالش و کوسن

بازی‌های ساخت‌و‌سازی را چگونه انجام دهیم؟

هرجایی و در هر سطح صافی می‌توان این بازی را انجام داد. مثل روی میز، روی جعبه یا کارتن بزرگ و یا روی زمین صاف.

کودک خود را برای ادامه بازی تشویق کنید. مثلا به او بگویید «می‌تونی یه دونه دیگه روی برجت بزاری؟» یا اینکه «یه کم دیگه مونده تا به بالای برج برسی، ادامه بده».

مفهوم موقعیت و اندازه را حین بازی به او توضیح دهید. مثلا چیدن از قطعات بزرگتر به سمت قطعات کوچکتر.

بعد از ریختن برج او را به سرعت تشویق کنید تا دوباره شروع کند مثلا به او بگویید «چقدر عالی بیا یه برج بلندتر بسازیم».

این بازی را می‌توانید همراه با آب بازی هم انجام دهید. مثلا از تکه‌های پلاستیکی برای ساختن برج استفاده کرده و یک ظرف آب از بالای آن به پایین بریزید مثل آبشار.

بازی ساخت‌و‌سازی برای سنین مختلف

قطعات بزرگ و نرم یا بالش و کوسن بهتر است برای کودکان کم سن‌تر استفاده شود چراکه هم آسان‌تر بوده و هم خطر کمتری دارند.

بچه‌های بزرگتر بهتر است با چالش‌های جدیدتری روبرو شوند مثلا جعبه‌های مقوایی در ابعاد و اندازه‌های مختلف و ساختن سازه‌های بزرگتر مثل دیوار و...