بازی‌های سنتی؛ گنجینه غبار گرفته

اوقات فراغت گاهی رنگ و بوی سنتی به خود می‌گیرد و ما را به گذشته می‌برد. همیشه این ورزش‌های مدرن و امروزی و البته بازی‌های کامپیوتری و آنلاین نیست که اوقات فراغت افراد را پر می‌کند. در این مواقع شاید سر و کله برخی بازی‌ها پیدا شود که مدت‌هاست در هیاهوی بازی‌های کامپیوتری و سایر فعالیت‌های امروزی گم شده است. این بازی‌ها سنتی و بومی هستند و قطعاً همه ما در دوران کودکی و حتی شاید بزرگسالی آن‌ها را تجربه کرده‌ایم. تعدادی از این بازی‌های محلی و بومی در حیطه رشته‌های ورزشی محسوب می‌شوند، اما تصور عموم همچنان آن‌ها را به عنوان بازی می‌شناسد. خیلی وقت است، دیگر بازی‌های محلی و بومی جایی در اوقات فراغت افراد بخصوص کودکان و نوجوانان ندارند، اما به هر حال می‌توان از این دست بازی‌ها به بهترین شکل برای پر کردن اوقات فراغت استفاده کرد. با هم نگاهی به مهم‌ترین بازی‌های محلی و سنتی می‌اندازیم.

بازی هفت سنگ

در بازی هفت سنگ افراد به دو گروه مساوی تقسیم می‌شوند. یک گروه در فاصله معینی از محل هفت سنگ که روی هم چیده شده‌اند، قرار می‌گیرند تا به نوبت با توپ تنیس سنگ‌ها را مورد هدف قرار دهند و بزنند. گروه دوم نیز پشت هفت سنگ منتظر نتیجه‌اند تا هرگاه توپ پرتاب شده از سوی گروه اول به هفت سنگ برخورد نکرد، فوراً جایشان را با آن گروه عوض کنند. این بازی در شکل دیگری با شرایط فوق درون دایره بزرگ اجرا می‌شود. در مرکز همین دایره، دایره ای کوچک تر که محل چیدن هفت سنگ است، رسم شده و همه بازیکنان خارج از دوایر هستند. بعد از برخورد توپ گروه اول و ریختن سنگ‌ها، یکی از افراد گروه دوم تمام اعضای گروه اول را در داخل دایره تعقیب می‌کند تا آن‌ها را با دست بزند و مانع چیدن سنگ‌ها روی هم شود و هرگاه خسته شد، نفر بعدی مسئولیت تعقیب را به عهده می‌گیرد. در پایان، گروهی که زودتر ۷ امتیاز را کسب کند برنده است. در این بازی که یک نوع ورزش هم محسوب می‌شود، روحیه همکاری تقویت می‌شود و تمرکز اعصاب نیز بهبود می‌یابد. رقابت سالم و پرورش روحیه سالم نیز از دیگر تبعات این بازی سنتی و قدیمی است.  

بازی طناب بازی

طناب بازی شاید یک بازی ساده و کودکانه به نظر برسد، اما واقعیت این است که ورزشی تمام عیار برای افزایش هماهنگی عصبی عضلانی، دقت، سرعت عمل و تقویت قدرت پرش و عضلات چهار سر ران است. در طناب بازی که معمولابیش از پنج نفر در آن شرکت دارند یک ریسه طناب به طول تقریبی دو متر اصلی‌ترین ابزار مورد نیاز است. در این بازی، همه بازیکنان وسط میدان می‌ایستند و از بین خودشان، یکی را انتخاب می‌کنند. نفر برگزیده وسط میدان می‌ایستد و طنابی به طول دو متر را در دست می‌گیرد. فرد برگزیده، طناب را به شکل دورانی روی زمین می‌چرخاند و بازیکنان در فاصله یک تا یک و نیم متری بازیکن می‌ایستند و هر گاه طناب به بازیکنان نزدیک شود، بازیکنان باید از روی طناب بپرند تا طناب به پایشان برخورد نکند. چرخش طناب و پریدن بازیکنان همچنان ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که طناب به پای یکی از بازیکنان برخورد کند. در این صورت بازیکن می‌سوزد و باید جایش را با بازیکن طناب به دست عوض کند و طناب را به دستش بگیرد و کار چرخاندن را آغاز کند. بازی تا زمان دلخواه ادامه پیدا می‌کند.
   
بازی قره گردم

شاید اسم این بازی را خیلی‌ها نشنیده باشند، اما این بازی نیز ورزش محسوب می‌شود. متاسفانه با همه قدمتی که قره گردم دارد، در حال فراموش شدن است. اصلامگر در هیاهوی بازی‌های کامپیوتری جایی برای قره گردم می‌ماند؟ این ورزش در افزایش سرعت، دقت، عکس العمل و استقامت قلبی و تنفس افراد تاثیرات مثبتی دارد. در قره گردم که نیاز به هیچ ابزار خاصی ندارد، بیش از هشت بازیکن می‌توانند شرکت کنند. افراد به دو گروه مختلف تقسیم می‌شوند و هر گروه از میان خود دو نفر را به عنوان «اوستا» انتخاب می‌کنند. پس از این که اوستا، تمامی افراد دسته خود را مخفی کرد، نزد گروه دوم بر می‌گردد و جای اوستاها عوض می‌شود. گروه برای جستن یاران دسته اول حرکت می‌کند، در حالی که اوستا جلوی آن‌ها حرکت می‌کند و با صدای بلند می‌گوید: «جایتان را محکم نگهدارید.» اگر گروه جستجوگر یکی از مخفی شدگان را به اوستای آن‌ها نشان می‌دهد، با صدای بلند می‌گوید: «سیاهی دیدم»؛ با گفتن این کلمه افراد جوینده با سرعت به طرف محل اولیه «ملته» حرکت و مخفی شدگان هم آن‌ها را تعقیب می‌کنند. بازی در دور بعد با پنهان شدن گروه اول اجرا می‌شود، ضمن این که یک امتیاز نیز کسب می‌کنند، ولی اگر گروه اول موفق به گرفتن افراد گروه دوم نشود، جای دو گروه عوض می‌شود.

 بازی صندلی بازی

 در صندلی بازی، حداقل چهار نفر حضور دارند تا با این بازی مفرح، عکس العمل و هماهنگی عصبی عضلانی خود را بهبود ببخشند. در این بازی تمام بازیکنان در یک گروه قرار می‌گیرند. قبل از آغاز بازی یک داور از بین خودشان انتخاب می‌کنند و داور تعداد بازیکنان را می‌شمارد و به طور مثال اگر هفت نفر باشند، تعداد شش صندلی را به گونه ای منظم و در یک ردیف می‌چینند و بازیکنان جلوی صندلی‌ها به صف می‌ایستند.

 با سوت داور، دانش آموزان دویدن و چرخیدن به دور صندلی‌ها را آغاز می‌کنند. این چرخش همچنان ادامه می‌یابد تا این که داور در زمان مناسب به سوت خود می‌دمد. با شنیدن صدای سوت، بازیکنان باید بسرعت روی صندلی‌ها بنشینند و با نشستن بازیکنان و با توجه به تعداد صندلی‌ها، یک نفر، صندلی برای نشستن پیدا نمی‌کند و باید از بازی خارج شود. در ضمن برای دور بعد یک صندلی را نیز کم می‌کنند. این بازی به همین ترتیب ادامه پیدا می‌کند تا بتدریج از تعداد شرکت کنندگان کم و کمتر شود. در دور آخر با صدای سوت داور، هر کدام از بازیکنان، موفق شود روی صندلی بنشیند، به عنوان برنده بازی معرفی می‌شود.

بازی یه قل دو قل

هر بازی ای که در افزایش قدرت تمرکز انسان نقش داشته باشد، می‌تواند یک ورزش تلقی شود. با وجود این شاید برای خیلی‌ها باور پذیر نباشد که یه قل دو قل هم ورزش است. ‌ طبق قرعه، یکی از بازیکنان سنگ‌ها را در مشت می‌گیرد تا دیگری بگوید زوج است یا فرد. این بازی چند مرحله دارد و بازیکن با اجرای موفق هر مرحله، به مرحله دیگر راه می‌یابد، ولی اگر در هر مرحله مرتکب اشتباه شود، می‌بازد و باید بازی را به نفر بعدی واگذار کند. این بازی هشت مرحله دارد که در این مراحل، بازیکنان با روش‌های مختلف با سنگ بازی و آن‌ها را کنترل می‌کنند.
مرحله آخر نیز مرحله تنبیه نامیده می‌شود. در این مرحله دو بازیکن رو به روی هم می‌نشینند؛ بازنده کف دستش را به زمین می‌چسباند و نفر برنده، سنگ‌ها را یکی یکی با اسامی تنبیه مانند: «نوازش و برداشتن عسل از کندو» پشت دست او می‌چسباند، سپس باید با یک حرکت همه سنگ‌ها را به سوی بالابیندازد و با کف دست بگیرد. اگر توانست همه را بگیرد تنبیهی متوجه او نیست، اما اگر سنگی روی زمین بیفتد به تعداد سنگ‌های افتاده برای او جریمه تعیین می‌کنند.

بازی قایم باشک

قایم باشک در میان تمام بازی‌های سنتی کاربرد بیشتری در این دوره و زمانه دارد. کودکان بدون این که پیشینه ای از این بازی داشته باشند یا کسی به آن‌ها یاد بدهد، عاشق این هستند که خود را جایی پنهان کنند. در قایم باشک که قطعاً یکی از سالم‌ترین راه‌ها برای پر کردن اوقات فراغت است، سرعت، چابکی، تیزبینی و دقت افراد تقویت می‌شود. البته نباید فراموش شود که هر جایی برای پنهان شدن مناسب نیست.

فضای باز و حداقل دو نفر بازیکن برای قایم باشک کفایت می‌کند. ابتدا یکی از افراد شرکت کننده برحسب قرعه گرگ می‌شود. او پشت به دیوار می‌ایستد و تا ۲۰ می‌شمارد. پس از این که شمارش تمام شد، به جستجوی افرادی می‌پردازد که هنگام شمارش او در مکان‌های مختلف پنهان شده‌اند. اگر نتواند افراد را پیدا کند و بگیرد، دوباره گرگ می‌شود و باید از اول چشم بگذارد. بازیکنانی هم که از دست گرگ فرار کرده‌اند، باید خود را بسرعت به جایگاه تعیین شده برسانند و با گذاشتن دست خود روی دیوار، این مرحله از بازی را پشت سر بگذارند.