بررسی موانع خلاقیت در دانش آموزان از دیدگاه معلمان

نویسندگان:

سید علیقلی روشن

عبدالوهاب پورقاز

عبدالباسط مرادزاده

چکیده

در عصر گسترش روزافزون علوم و فنون و حاکمیت صنایع و تکنولوژی برتر بر همه ابعاد و جنبه‌های زندگی، مسئله‌ای که بیش از هرچیز دیگر توجه کارگزاران جوامع را به خود جلب کرده است، مسئله خلاقیت، نوآوری، هدایت و حمایت از صاحبان اندیشه‌های خلاق است. بحث درباره خلاقیت به‌معنای سخن گفتن درباره با ارزش‌ترین و سرنوشت‌سازترین مفاهیم و پدیده‌هاست. هدف پژوهش حاضر بررسی موانع ایجاد خلاقیت در دانش‌آموزان مدارس راهنمایی از دیدگاه معلمان است. روش مورد استفاده در این پژوهش روش توصیفی-پیمایشی و نمونه آماری تحقیق شامل ۳۱۰ نفر (۱۲۸ نفر مرد و ۱۸۲ نفر زن) از معلمان مدارس راهنمایی نواحی ۱ و ۲ شهر زاهدان می‌باشد. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه محقف ساخته استفاده شد.

یافته‌های پژوهش نشانگر این بود که از دیدگاه معلمان کمبود و ضعف امکانات و تجهیزات آموزشی، اهداف و محتوای کتب درسی نامتناسب، روش‌های تدریس فعلی معلمان و تأکید زیاد بر نمره دانش‌آموز به‌عنوان ملاک ارزشیابی از عمده‌ترین موانع خلاقیت در نظام آموزشی ما هستند. همچنین یافته‌های پژوهش بیانگر این بود که روش‌های تدریس فعلی معلمان عامل اصلی در عدم خلاقیت دانش‌آموزان می‌باشد، اهداف و محتوای کتب درسی و کمبود و ضعف امکانات و تجهیزات آموزشی در رتبه‌های بعدی قرار داشتند و تأکید زیاد بر نمره (*) عضو هیأت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان دانش‌آموز به‌عنوان ملاک ارزشیابی اگرچه مانع خلاقیت تلقی می‌شود ولی در بین سایر عوامل در رتبه آخر قرار دارد و دارای کمترین اهمیت و تأثیر است.

مقدمه

تحولات سریع جوامع در عصر حاضر، موجب تغییر و تحول در اهداف، محتوا، ساختار و روش‌های آموزش و پرورش شده اس.برخلاف گذشته، دیگر آموزش و پرورش فقط به انتقال دانش و معلومات کلیشه‌ای و تقویت حافظه توجه ندارد، بلکه توسعه حس انتقاد و قضاوت صحیح، تقویت مهارت‌های زندگی اجتماعی و به‌طور کلی شخصیت سالم، اهداف اصلی آموزش و پرورش را تشکیل می‌دهند (سام خانیان،۱۳۸۱:۸۹). با پرورش خلاقیت در دانش‌آموزان می‌توان دیدگاه آنان را نسبت به محیط اطراف گسترش داد و بینش آنان را دقیق‌تر، نگاه آنان را به طبیعت منطقی و روابط آنان با انسان‌ها را اخلاقی و انسانی‌تر نمود. بنابراین اگر قبول کنیم که بزرگ‌ترین سرمایه یک کشور، نیروهای متفکر و خلاق آن کشور است، هرگونه هزینه در عرصه پرورش خلاقیت دانش‌آموزان، سرمایه‌گذاری بزرگ و ماندگاری است که دنیای فعلی ما را خواهند ساخت و آیندگان را ثمرات ارزشمند آن بیشتر بهره‌مند خواهند شد (قاسمی،۱۳۸۰:۸). پرورش خلاقیت کودکان کار آسانی نیست و به اعتقاد، عزم راسخ و تعهد والدین و مربیان نیاز دارد. تمام کودکان نمونه‌های خارق العاده‌ای هستند، آن‌ها می‌توانند خلاق بوده و در بزرگی نیز می‌توانند خلاق باقی بمانند. 

مقاله کامل را از بخش پیوست دریافت کنید.