چطور زمان استفاده کودکان را از صفحات دیجیتالی کنترل کنیم؟

چهارقدم برای بزرگ شدن

یکی از دغدغه های امروز والدین مدیریت زمانی است که کودکان جلوی تلویزیون، کامپیوتر، تبلت، تلفن‌های همراه هوشمند می‌گذرانند. سبین دو لفو روانشناس مرکز مدیو – روانشناسی کودکان و نوجوانان چند توصیه در این زمینه پیشنهاد می‌دهد:

امروزه، چالش صفحات دیجیتالی یکی از محورهای اصلی مشاجرات خانوادگی است. برای این مهم بهتر است قوانینی وضع شود که با شرایط والدین و کودک سازگار باشد. می دانم که توصیه‌های مختلف بر اساس سن نمی‌تواند برای همه بچه‌ها، حتی برای خواهرها و برادرها در یک خانواده، مناسب باشد.

چگونه می‌توان این شرایط را کنترل کرد

یک کودک سه ساله اجازه دارد نیم ساعت با تبلت کار کند و کودک شش ساله می‌تواند تا ۴۵ دقیقه با بازی‌های کامپیوتری مشغول باشد و یک نوجوان ۱۲ ساله می‌تواند تا دو ساعت با کامپیوتر وقت بگذراند؟ این قوانین نه تنها می‌بایست برای انواع صفحات مناسب باشد بلکه بسیار سخت است زمانی که یک نوجوان اجازه دارد همچنان با کامپیوتر کار کند، از یک کودک سه ساله بخواهیم دیدن تلویزیون را کناربگذارد. قطعاً در این شرایط کودک به صفحات دیجیتالی برادر یا خواهر خود می‌چسبد و چیزهایی می‌بیند که برای سنش مناسب نیست. صفحه دیجیتالی، شی ای است که تمام توجه کودک را می‌رباید، او را مسخ می‌کند و کودک به هیچ عنوان نمی‌تواند خود را از آن جدا کند.

چهار زمان بدون صفحات دیجیتالی

راهکاری که خوب جواب می‌دهد، تنظیم زمان‌هایی در طول روز است که کودکان موظف هستند که از صفحات دیجیتالی دور باشند. من این زمان‌ها را « چهار قدم برای بزرگ شدن » می‌نامم. در مورد این زمان‌ها از توصیه‌های متخصصان کودک آمریکا و کانادا هم استفاده کرده‌ام. در این چهار زمان مهم، صفحات دیجیتالی کنار گذاشته می‌شود تا در رشد برخی از استعدادهای مهم کودکان، مثل توجه، زبان و برخی از عملکردها مانند خواب اختلالی ایجاد نشود.

قدم اول: صبح بدون صفحات دیجیتالی

من توصیه می‌کنم هیچ صفحه دیجیتالی در صبح هنگام روشن نشود، حتی آخر هفته‌ها؛ به دلیل اینکه دراین زمان توجه ارادی کودک در بالاترین درجه خود قرار دارد، یعنی توانایی کودک در توجه کردن به محرکی که حرکت نمی‌کند، مثل کتاب، یا معلمی که حرف میزند یا یک اسباب بازی که با دستانش با آن بازی می‌کند. این تمرکز برای حضور کودک درمدرسه و یادگیری او بسیار لازم است. در این حال، صفحه دیجیتال این نوع توجه را مختل می‌کند. این شی برعکس، توجه غیر ارادی را به شدت تحریک می‌کند، یعنی مسخ شدن با محرک‌های خارجی مثل تصاویری که برق می‌زنند، می‌درخشند و مدام حرکت می‌کنند و صدا ایجاد می‌کنند. قرار دادن کودکان جلوی یکی از صفحات دیجیتالی حتی ۱۵ دقیقه به همان اندازه بی معنی است که با تلفنی که شارژش تمام شده به سرکاربرویم.

صبح بدون صفحات دیجیتالی حتی در تعطیلات

حتی اگر کودک به مدرسه نمی‌رود، خوب نیست که صبح جلوی تلویزیون بنشیند. از این زمان باید برای یادگیری رفتارهایی صرف شود که معمولاً مجبور به انجام آن‌ها به تنهایی نمی‌باشد مثل لباس پوشیدن یا آماده کردن صبحانه. این مرحله بسیار مهمی در استقلال کودک محسوب می‌شود. از طرفی، این قانون باعث می‌شود که صبح‌ها خیلی زود بیدار نشود چراکه خیلی از بچه‌ها برای دیدن فلان کارتون که صبح‌ها پخش می‌شود، صبح زود بیدار می‌شوند.

با آزادی کودک از صفحات دیجیتالی ، والدین به کودک می‌فهمانند که او خود می‌تواند به تنهایی برای این ساعت‌ها سرگرمی‌های دیگری در نظر بگیرد و همین حس خوبی به آن‌ها می‌دهد و برای رشدشان هم بسیار ضروری است.

قدم دوم: موقع غذا بدون صفحات دیجیتالی

زمان دومی که بدون صفحات دیجیتالی می‌گذرد، زمان صرف غذا است. در آمریکا کودکان و نوجوانان بین ۷ تا ۱۸ سال به طور متوسط ۷ ساعت و چهل دقیقه جلوی صفحات دیجیتالی می‌گذرانند، عادتی که زمان گفتگوهای خانوادگی که می‌کاهد. در حالیکه کودک با صحبت کردن با والدین، خواهر و برادرها می‌تواند گفتار خود را تقویت کند. این کمبود بسیار مضر است. از این رو، خاموش کردن صفحات دیجیتالی در هنگام غذا بسیارلازم است چراکه این زمان می‌تواند بهترین وقت برای گفتگوهای خانوادگی و تبادل نظر بین افراد خانواده باشد.

قدم سوم: اتاق خواب بدون صفحات دیجیتالی

وجود صفحات دیجیتال در اتاق خواب لااقل تا سن نوجوانی ممنوع باشد؛ نه تلویزیون، نه دسترسی به اینترنت. والا، وجود این شی در اتاق خواب مثل این است که یک پاکت آب نبات بازکنیم و روی میز کنار تخت خواب بگذاریم. این کار نه تنها به استفاده بیش از حد این صفحات می‌انجامد، بلکه والدین را از کنترل منابع مورد استفاده فرزندان ناتوان می‌کند. واضح است، توانایی خود کنترلی فرزندان در قبال این صفحات بسیار ضعیف است.

قدم چهارم: شب‌ها بدون صفحات دیجیتالی

شب‌ها باید تبلت، تلویزیون یا کامپیوتر را خاموش کنیم. بسیار از نتایج تحقیقات نشان داده است، نور آبی صفحات بر هورمون خواب (ملاتونی) تأثیر می‌گذارد و خواب را دچار اختلال می‌کند و ساعت به خواب رفتن را به تعویق می‌اندازد. مضاف برا این که، صحنه‌های عاطفی حتی اگر بدون خشونت باشد، بر رویاها تأثیر می‌گذارند.

این توصیه‌ها برای کودکان خرد سال به خصوص تاثیرات مثبتی دارند. این تاثیرات را هر روز در خانواده‌هایی که به من مراجعه می‌کنند، می‌بینم. امروزه می دانیم استفاده بیش از حد از صفحات دیجیتال در کودکان ۲ تا ۴ سال تأخیر گفتاری، اختلالات تمرکز، بیقراری و اختلال در روند اجتماعی شدن ایجاد می‌کند.

با این چهار قدم، والدین در زمان‌هایی از روز، کودکان را از صفحات دیجیتال دور نگه می‌دارند و برای بقیه زمان‌ها نیز یک استفاده سالم را فراهم می‌کنند. علاوه برا این، این قوانین می‌توانند زمینه ساز دیگر سازماندهی‌ها در نهاد خانواده باشند که هریک از افراد خانواده از آن بهره می‌برند.