ویژگیهای مربیان موفق
آموزشهای دورهی پیش از دبستان، پیش نیاز آموزشهای سال اول دبستان است و ارزش و اهمیت بسیار دارد. دورهی پیش از دبستان آغاز زندگی اجتماعی کودک و زمان آمادهسازی وی برای زندگی اجتماعی آینده است تمامی مهارتهای دستی، مهارتهای کلامی و ارتباطی و مفاهیم پایه نقش بسیار مهمی در موفقیت کودک در سال اول دبستان دارند. مربیان موفق دلسوزانه به تمامی جنبههای رشد کودک توجه میکند و در جهت پرورش همهی جنبههای رشد او قدم برمی دارد. با توجه به ارزش و اهمیت دورهی پیش از دبستان و نقش بسیار مهم مربیان دراین دوره، به بیان ویژگیهای مربیان موفق خواهیم پرداخت.
ویژگیهای مربیان موفق
۱. آموزش خود را با نیازهای فراگیرندگان انطباق میدهند.
۲. احترام متقابل بین خود و فراگیرندگان را حفظ مینمایند. (سیف، ۱۳۸۳: ۱۸۳-۱۸۲)
۳ ۔ وقتی فراگیرندگان چیزی رامی آموزند، احساس خوشایندی میکنند.
۴. کودکان را با احساس مسئولیت بار میآورند.
۵. انضباط متعادلی در کلاس خود ایجاد میکنند.
۶. مفاهیم را به گونهای طرح میکنند که برای فراگیرندگان قابل فهم باشد. (لطف آبادی،۱۳۴۸: ۹)
۷. کودکان را به بیان احساسات و عقایدشان تشویق میکنند.
۸. ترغیب کنندهی کودکان به پژوهشی، کنجکاوی و سؤال کردن هستند.
۹. تواناییها و نقاط قوت هر کودک را به طور مشخص نشان میدهند.
۱۰. به رشد مهارتهای واقعی یادگیری در کودکان بیشتر از دادن اطلاعات اهمیت میدهند.
۱۱. به کودکان فرصت میدهند تا به طریقی خلاق تفکر کنند و به حل مسئله بپردازند. (کول، مفیدی،۱۳۷۴)
۱۲. وقتی کودکی سرحال و بانشاط است و میخواهد بیشتر فعالیت داشته باشد، امکان آن را برای او فراهم میکنند.
۱۳. با محبت انسانی خود میکوشند دنیای کودکان را درک کنند (خمارلو، ۷: ۱۳۷۵)
۱۴. خود کنترلی را در کودکان تقویت میکنند.
۱۵. مربیان موفق در فعالیتها به تلاش کودکان (فرایند کار) اهمیت میدهند نه به نتیجهی کارشان۔
۱۶. فعالیتهایی را تدارک میبینند که به رشد ابتکار و خلاقیت کودکان کمک کند.
۱۷. برای کودکان تجارب یادگیری صحیح به وجود میاورند.
۱۸. بین بچهها تبعیضی قائل نمیشوند.
۱۹. به تفاوتهای فردی توجه دارند.
۲۰. مربیان موفق منعطف و انتقاد پذیرند.
۲۱.مربیان موفق در آموزش خلاقیت و ابتکار عمل دارند و این خلاقیت را به طور غیرمستقیم به فراگیرندگان نیز منتقل میکنند.
۲۲. صبر و تحمل زیادی دارند، در مقابل خطاهای کودکان صبورند و راه جیران خطاها را به آنها میآموزند.
۲۳. در کار خود متخصص هستند و همیشه حرفی برای گفتن دارند.
۲۴. به نیازهای روحی و جسمی کودکان توجه دارند.
۲۵. فضای فیزیکی کلاس این مربیان، تعاملات کلاسی و شیوههای آموزش آنها به فراگیرندگان انگیزهٔ یادگیری میدهد.
۲۶. به مهارتهای دستی کودکان اهمیت میدهند؛ زیرا باعث پرورش ماهیچههای کوچک و هماهنگی چشم و دست و پرورش دقت و توجه میشود. اغلب کودکانی که در دورهی پیش از دبستان در زمینهٔ ترسیم خطوط ساده و قوانین مربوط به آن (خط چین و نقطه چین، نقاشی، صحیح به دست گرفتن مداد، فشار ندادن مداد بر روی کاغذ، صحیح گذاشتن کاغذ، بیرون نزدن از خط در رنگ آمیزی) خوب آموزش ندیدهاند، در پایهٔ اول و هنگام نوشتن و ترسیم خطوط، و جایگاه حروف در فضا با مشکل جدی روبهرو هستند.
۲۷.مربیان موفق برای فرایند کار خود برنامهریزی (کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت) دارند.
۲۸. به نظم در محیط کار خود اهمیت میدهند و آن را غیرمستقیم به کودکان میآموزند.
۲۹. با توجه به غیرمستقیم بودن آموزشهای دورهٔ پیش دبستان، چه در زمینهٔ تعلیم و چه در زمینهی تربیت سعی میکنند در گفتار، رفتار، پاکیزگی، متانت، صداقت، صبر و تحمل الگوی خوبی برای بچهها باشند.
۳۰. در کلاس آنها فرایند یادگیری و یاد دهی برای فراگیرندگان و معلم جذاب و لذت بخشی است.
۳۱. به مطالعه و افزایش آگاهی در مورد کار خود علاقه مندند.
۳۲. امنیت روحی و جسمی کودکان را در کلاس تأمین میکند.
۳۳. شنوندهٔ خوبی برای صحبتهای کودکان هستند.
۳۴. شمرده، شاداب، رسا و صحیح سخن میگویند. در دورهٔ پیش از دبستان کودک برای اولین بار با برخی از واژگان آشنا میشود، آموزش و غیر صحیح کلمات میتواند در گفتار و نیز یادگیری دروسی مانند «بخوانیم و بنویسیم» و املا و انشا در دورهی دبستان تأثیر منفی بگذارد. برای مثال، کودکی که برخی از کلمات را با عنوان جوجو، پیشی، بعی، نون، هندونه و... بیان میکند، در پایهی اول و آغاز خواندن و نوشتن، وقتی معلم در کلاس املا میگوید، آنچه را در ذهن دارد مینویسد نه چیزی را که میشنود.
بسیاری از مشکلات نوشتاری بچهها در پایهٔ اول، نتیجهٔ بیان غیرصحیح واژهها توسط والدین ومربیان به خاطرسپاری آنها توسط کودکان است. بنابراین، مربی باید علاوه بر زبان آموزی و تمییز شنوایی، زمان بیان قصه و داستان نیز واژگان را صحیح تلفظ کند.
منابع
۱. خمارلو (میرعادی)، توران (۱۳۷۵)، کتاب کار مربی کودک (برنامهی کار سالانهی مربی در مهدکودک و کودکستان)،. تهران: مؤسسهی آگاه.
۲. سیف، علی اکبر (۱۳۸۳). روانشناسی تربیتی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
۳. لطف آبادی، حسین (۱۳۸۹) روان شناسی تربیتی، تهران؛ انتشارات سمت۔
۴. کول، ونیتا (۱۳۷۵) برنامهی آموزش وپرورش در دورهی پیش از دبستان، ترجمهی فرخنده مفیدی، تهران: انتشارات سمت.