درک مطلب بر اساس طبقه بندی شناختی بلوم

یکی از راه‌های ایجاد بحث و گفتگو حول موضوعات درسی در کلاس درس، استفاده از طبقه بندی شناختی بلوم است. این طبقه بندی، سطوح یادگیری و درک مطلب را به صورت طبقه بندی شده ارائه می‌کند و برای هر طبقه، نشانه‌هایی خاصی را در نظر می‌گیرد که می‌تواند نه تنها برای تعیین اهداف آموزشی درس که حتی برای پیش بردن یک بحث کلاسی مفید، مؤثر باشد.

طبقه بندی شناختی بلوم از تفکر سطح پائین شروع می‌شود و تا سطوح بالاتری که متضمن استفاده از تفکر سطح بالا و عمیق است، پیش می‌رود. البته شایان ذکر است که بنجامین بلوم در سال ۱۹۵۶ برای نخستین بار این رده بندی شناختی را پیشنهاد کرد که شامل این مراحل بود: دانش (اطلاعات)، فهمیدن، کاربرد، تجزیه و تحلیل، ترکیب و سرانجام، نقد و ارزیابی. البته گروهی از محققان علوم تربیتی، در سال ۲۰۰۱، این رده بندی شناختی را مورد بازبینی و ویرایش قرار دادند و نهایتاً امروزه از نسخه ویرایش شده طبقه بندی بلوم استفاده می‌شود که شامل این مراحل است: دانش (اطلاعات)، فهمیدن (درک مطلب)، کاربرد، تجزیه و تحلیل، نقد و ارزیابی و در آخر ابداع و آفرینش.

برای آغاز یک بحث بر اساس طبقه بندی شناختی بلوم می‌توانید به این ترتیب عمل کنید:

به جای اینکه بحث را با یک سؤال چالشی سطح بالا شروع کنید، بهتر است، یکی دو سؤال مبتنی بر حافظه از دانش آموزان/ دانشجویان بپرسید. سوالاتی که اطلاعات را می‌سنجند معمولاً سوالاتی هستند که با این کلمات آغاز می‌شوند "چه کسی"، "کجا"، "چه زمانی"، "چه کاری/ چیزی" را انجام داده است؟ اطلاعاتی که بر مبنای حافظه، بنا شده باشند معمولاً در مورد اسامی، تاریخ‌ها و مکان‌ها هستند یا معنی کلمات را مورد سؤال قرار می‌دهند. فراموش نکنید که نباید مدت زیادی از وقت کلاس را به طرح سؤالات حافظه‌ای بگذرانید هم به این خاطر که اطلاعات صرف، چندان عمیق نیستند و دوم اینکه دانش آموزان/دانشجویان معمولاً دوست ندارند بیش از حد اطلاعاتشان را به رخ همکلاسی‌ها بکشند و ماندن بیش از حد در این فاز سبب کاهش مشارکت می‌شود.

در مرحله بعدی خوب است که جنس سؤالات را کم کم وارد طبقه بالاتر یعنی مرحله "فهمیدن یا درک مطلب" نمائید. به این ترتیب که پرسش‌هایی را طرح کنید که میزان درک مطلب و درونی شدن اطلاعات را هدف قرار می‌دهد. وقتی از دانش آموزان/ دانشجویان می‌خواهید موضوع درس را به زبان خود توضیح دهند، خلاصه کنند یا ترجمه نمایند، یعنی وارد مرحله دوم از طبقه بندی بلوم شده‌اید.

مرحله بعدی از طبقه بندی بلوم، مرحل کاربرد است که در یک بحث کلاسی می‌توانید سوالاتی را در مورد کاربرد موضوع درس در زندگی روزمره مطرح کنید. روش حل مسئله و کاربرد آنچه یاد گرفته‌اند در عرصه عمل می‌تواند موضوع پرسش‌های بعدی شما در این مرحله باشد.

برای بالا بردن سطح گفت و گو می‌توانید رفته رفته وارد مرحله، تجزیه و تحلیل شوید در این هنگام سؤالات شما می‌تواند حول موضوعاتی نظیر مقایسه کردن، تشخیص عوامل زمینه ساز یا مؤثر بر شکل گیری یک اتفاق یا پدیده علمی دور بزند. همچنین سوالاتی که علل و عوامل به وجود آورنده، تشدید کننده یا کاهنده را نشانه می‌گیرند سوالاتی در طبقه تجزیه و تحلیل هستند. شناخت فرضیه‌ها و نتیجه گیری‌هایی که از مطلب مورد بحث توسط کارشناسان به عمل آمده نیز می‌تواند در این مرحله قرار بگیرد.

یک پله بالاتر از مرحله تجزیه و تحلیل، در ویرایش جدید از رده