۲۰ راه برای افزایش قدرت تفکر کودک شما
مغز یک نوزاد در هنگام تولد دارای ۱۰۰ میلیارد نورون است. در سال‌های اول زندگی، تریلیون ها سیناپس عصبی (ارتباطات میان نورونها و شاخه‌های آنها) در مغز وجود دارد. قانون ارتباط درون مغز این است: «همینی که هست!»؛ بدین معنا که منطقی به نظر نمی‌رسد و یک طرفه است، در نتیجه اینکه در سنین دوران مدرسه، سیناپس‌هایی که با هم مرتبط نیستند از طریق تحریکات مغزی، کاهش می‌یابند. گرچه مغز یک نوزاد دارای برخی ارتباطات قدرتمند عصبی، مانند توانایی یادگیری هر گونه زبانِ گویشی است ولی قابل انعطاف‌تر و آسیب پذیرتر از مغز یک فرد بزرگسال است.
نکتهٔ شگفت آور اینکه مغز یک کودک دو برابر مغز یک بزرگسال از اتصالات عصبی برخورداراست. هنگامی که پدر یا مادر تجارب خود را با کلام محبت آمیز به فرزند خود انتقال می‌دهد، باعث می‌شوند که کودک ارتباطی بیشتر و مسیر یابی بهتری برای پیوندهای عصبی مغز خود بدست آورد که این امر به نوبهٔ خود موجب شکوفا شدن استعداد کودک در زبان شناسی، استدلال، مهارت‌های برنامه ریزی و قدرت تصمیم گیری می‌شود.
۱-از طریق مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری به کودک خود سلامتی ببخشید.
یک مادر می‌تواند از طریق مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری و آگاهی در مورد داروهایی که برای سلامتی جنین می‌توانند مضر باشد، سلامت خود و فرزندش را تا حدود زیادی تضمین کند. بسیاری از کودکان، از طریق مصرف مواد مخدر به وسیلهٔ مادر در دوران بارداری، آسیب‌های مغزی شدید دیده‌اند. این کودکان اغلب، با مشکلات بعدی یادگیری و رفتارهای پرخاشگرانه بی دلیل، درگیر هستند. پژوهش‌ها نشان دهندهٔ این است که سیگار کشیدن در دوران بارداری باعث می‌شود که نمرات دروس خواندنی کودک در کلاس چهارم، به مراتب نسبت به دیگر همکلاسی‌هایش پایین‌تر باشد.
۲-با کودک خود هدفمند گفتگو کنید.
با کودک خود به آرامی و متانت صحبت کنید. از هجاها به آرامی، با لبخند و صدای بالاتر و مانند حالت تعجب آمیز استفاده کنید. این نوع استفاده از کلام به «پَرِنتیس» معروف است. «پرنتیس» فرمی از گویش است که برای کودکان قابل فهم تر می‌باشد. استفاده از این نوع گویش باعث می‌شود نواحی مغز که برای درک گفتار و تولید زبان نیاز به دریافت‌های قوی‌تری دارند، فعال گردد.
۳-بازی‌هایی را به کودک خود ارائه دهید که با دست انجام می‌شود.
نوزادان توانایی پاسخگویی مناسب به یادگیری بازی‌های سادهٔ پی در پی (متوالی) را دارند. در تئوری بازی‌ها، بازی پی در پی یا متوالی نوعی بازی است که در آن بازیکن اول، نحوهٔ روش بازی خود را قبل از بازیکنان دیگر انتخاب می‌کند. اهمیت این بازی در این است که بازیکنان بعدی باید برخی اطلاعات را از انتخاب بازیکن اول داشته باشند، در غیر این صورت، زمان هیچ تاثیری در استراتژی بازی نخواهد داشت. زمان در بازی‌های متوالی محور اصلی تصمیم گیری است. برای نمونه، شطرنج و تخته نرد جزو بازی‌های متوالی هستند.
۴-به کودک خود توجه کنید.
هنگامی که کودک شما به چیزی خیره می‌شود، اطمینان داشته باشید که آن چیز یا رویداد مورد علاقهٔ اوست. این «خیره شدن» نمایانگر این است که چه چیزهایی برای نوزاد، مورد توجه و قابل مشاهده است.
۵-اشتیاق مطالعه را در کودک خود پرورش دهید.
کتاب‌هایی با تصاویر بزرگ و رنگی برای کودک خود انتخاب کنید و همراه با شور و شوق وتقلید صداهای کودکانه، برایش بخوانید. صدای خود را زیر و بم و خطوط داستان را به صورت بسیار ساده دنبال کنید. کودکان را تشویق به کتاب خواندن کنید. به یاد داشته باشید که در مراحل نخستین، پایه ریزی برای فهم گفتار دیگران (گویش پذیرا) برای کودک شما از پیشرفت قدرت بیان او مهم‌تر است.
۶-هنگام عوض کردن پوشک برای صحبت دربارهٔ «بدن دوست داشتنی او» زمان مناسبی است.
شکم و موهای او را نوازش کنید. پژوهش‌ها نشانگر آن است که مغز کودکانی که نوازش نمی‌شوند، کوچک‌تر از مغز نوزادان همسن شان است. در هنگام عوض کردن پوشک، شما با فاصلهٔ چشمی کمتری با او در ارتباط هستید که فرصت مناسبی برای جلب توجه از طریق نوازش و ابراز علاقه به اوست.
۷-برای کودک خود اسباب بازی‌های پیشرفتهٔ ذهنی متناسب با سنش که به او اجازهٔ کاوش و تفکر می‌دهد، انتخاب کنید.
این گونه اسباب بازی‌ها به کودک کمک می‌کند که بیشتر یاد بگیرد، زیرا روابط علت و معلول و «دیگر چه» یا نگاه گردن به موضوعات از زوایای متفاوت را به شکل استدلالی، بهتر درک خواهد کرد. برای نمونه؛ اگر کودک موفق شود که یک مکعب کوچک‌تر را به روی یک مکعب بزرگ قرار دهد، نشانگر این است که او اطلاعات و داده‌ها را به یکدیگر به صورت صحیح در مغز خود پیوند داده است.
۸-به گریهٔ کودک خود، بی درنگ پاسخ دهید.
آرامش، تربیت، نوازش و اطمینان خاطر کودک خود را طوری پایه ریزی کنید که یک مدار مثبت در ناحیهٔ لیمبیک مغز او که مربوط به احساسات است، ساخته شود. او را با آرامش در آغوش بگیرید و نوازشش کنید و روزانه با وی ارتباطی صمیمی داشته باشید تا احساس امنیت عاطفی در مغز او آشکار گردد.
۹-با توجه و تمرکز به کودک خود، در او ایجاد امنیت کنید.
کودکانی که پیوندهای عاطفی عمیق و امن‌تری با والدینشان دارند در آینده توانایی این را خواهند داشت که با اشنیاق، لذت و صرف مقدار بیشتری انرژی در زندگی به دنبال جستجو، تحقیق، یادگیری و کشف باشند.
۱۰-به وسیلهٔ ماساژ بدن کودک، استرس او را کاهش دهید و در وی احساسات و امنیت عاطفی او ایجاد کنید.
محبت ونوازش به رشد کودک کمک می‌کند. پژوهش‌ها نشان می هد که نوزادان نارس با استفاده از روش سه بار ماساژ در روز، برای ترک بیمارستان آمادگی سریع‌تری پیدا می‌کنند.
۱۱-از زمان‌های مناسب برای آموزش نظم و طبقه بندی به کودک بهره‌گیری کنید.
این یک راه خوب برای تمرین طبقه بندی است. اغلب کودکان می‌دانند که در زمان خواب، هر عروسک و اسباب بازی باید در جای مخصوص خود گذاشته می‌شود. بچه‌ها به یادگیری ایجاد نظم و طبقه بندی نیاز دارند. مانند؛ چیدن عروسک‌ها یا ماشین‌ها به ترتیب از کوچک به بزرگ که به رشد شناختی قبل از دوران دبستان آنها کمک بسزایی می‌کند.
۱۲-یک محیط امن برای کودک نوپای خود درست کنید.
شناسایی فضا و زوایای مختلف محیط زندگی برای کودک دارای اهمیت بسیار است. از طریق شناسایی محیط، کودک نوپای شما شروع به یادگیری پارامترهای؛ زیر، بالا، نزدیک، دور و ... می‌کند. کودک با ایجاد نقشه‌های ذهنی از محیط خود، توانایی ارتباط بهتری با دنیایی که در آن زندگی می‌کند را خواهد داشت.
۱۳-برای کودک خود آواز بخوانید.
هنگام آواز خواندن، حرکات بدنی و بازی با انگشتان به کودک شما کمک خواهد کرد که با صداهای زیر و بم پیرامون خود ارتباط برقرار کند. آهنگ خواندن به کودک شما در یادگیری ریتم، قافیه و الگوهای گویشی، کمک خواهد کرد.
۱۴-میزان سرعت عمل خود را با خلق و خوی کودک خود هماهنگ کنید.
برخی کودکان به راحتی خود را با شرایط متفاوت تنظیم می‌کنند. برخی جسور و شلوغ و برخی دیگر، خجالتی و آرام هستند. برای افزایش شجاعت و سطح راحتی یک کودک خجالتی، والدین باید وارد عمل شوند و یا به یک کودک بیش از حد فعال باید کمک کرد که یاد بگیرد انرژی فوق العاده خود را کنترل و از آن در زمان مناسب استفاده کند. پذیرش، هماهنگی و درک شما به او کمک خواهد کرد تا آرامشی را که او برای کسب تجربه و یادگیری آزادانه نیازمند است، به دست بیاورد.
۱۵-وعده‌های غذایی و خواب کودک خود را تنظیم کنید.
در هنگام غذا دادن به کودک، نام خوراکی‌ها را با صدای بلند تکرار کنید. هنگامی که کودک شما خودش غذایش را می‌خورد، بدون توجه به تمیزی یا کثیفی و یا رعایت رسوم در سر میز غذا، او را تشویقش کنید. این کار باعث می‌شود که او با غذا خوردن و زمان صرف غدا در مغز خود، ارتباط خوبی برقرار کند. جدال و فشارآوردن به کودک برای غذا خوردن اجباری برای وی امری آزار دهنده است و منجر به بوجود آمدن الگوهای منفی مغزی برای آیندهٔ او می‌شود.
۱۶-واکنش‌های روشن نسبت به کارهای کودک خود نشان بدهید.
مغز در حال رشد کودک شما، سازگاری جهان را با توجه به رفتار قابل پیش بینی، مطمئن و مناسب شما درک خواهد کرد. شما هم سازگار باشید.
۱۷-قوانین ساده، سازگار و مناسب برای سن کودک تعریف کنید.
هشدارهای روشن و عاری از ترس را که منجر به ترس از شرمندگی‌های بعدی نشود برای فرزند خود مشخص کنید. اگر کودک شما عملی نامناسب انجام داد، از لحن جدی صدای خود استفاده کنید و به شکل واضحی قوانین را برایش شرح دهید. قوانین باید ساده، سازگار و مناسب برای سن کودک خردسال باشد. برای کودک خردسال خود به زبان ساده ولی جدی شرح دهید که برای مثال؛ دست زدن به گلدان کریستال روی میز یا ریختن شن به روی فرش منزل، عملی معقولی نیست و برای شماغیرقابل پذیرش است.
۱۸-از همدلی با دیگران به عنوان نمونه برداری احساسی برای کودک خود استفاده کنید.
هنگامی که شخصی غمگین و ناراحت است، می‌تواند «لحظهٔ آموزنده» خوبی برای یادگیری کودک در مورد واکنش‌های احساسی، مراقبتی، همذات پنداری و مهربانی باشد. تولید پیوندهای عصبی مغز با پاسخ‌های همدلانه همراه رفتار ملایم و نرم، باعث تولید مدارهای بیشتر مغزی می‌شود. این امر نه تنها به یادگیری گویشی و شناختی کودک شما کمک می‌کند، بلکه باعث به وجود آمدن مهارت‌های عاطفی مثبت در وی نیز می‌گردد.
۱۹-به کودک نوپای خود اجازهٔ بازی‌هایی مانند؛ آب بازی، شن بازی و حتی گِل بازی، بدهید.
این امر کودک شما را با علم فیزیک و خواص و بافتِ مایعات و جامدات آشنا می‌کند. در هنگام استحمام، مغز با دانشِ آب، لغزندگی صابون و بافت‌های حوله، پیوند برقرار می‌کند. تجارب حسی مانند یک آسیاب برای یادگیری مغز کار می‌کند.
۲۰-شادی و علاقه خود را به کودکتان ابراز کنید.
با زبانی کودکانه و با چشمانی مشتاق و مهربان، توجهتان را به فعالیت‌های کودکانهٔ فرزند خود نشان دهید. در این حالت نوازش آرام و لبخند شما، نوعی ماهیت عمیق عاشقانه و طبیعی به کودک شما اهدا می‌کند.
ترجمه و تلخیص: فرشاد سجادی
منبع
سایت آکادمی تفکر