مدارسی که می توانند باشگاه ورزشی باشند

استفاده بهینه از فضاهای آموزشی چگونه می تواند به بالابردن سلامت جسمی و روحی جامعه کمک کند؟

تمام طول هفته را منتظر می ماندیم برای یکی دو ساعت زنگ ورزش. گاهی این انتظار هفته ها بی پاسخ می ماند و با هر باد و بارانی و امتحانی و درس مهم تری ناامید می شد. اصولاورزش در مدرسه بویژه در دوران ابتدایی در رتبه آخر اهمیت قرار داشت و تعطیلی این زنگ حتی نیاز به بهانه هم نداشت. بدن های خو نگرفته با تحرکمان در سال های پایانی دبیرستان، زنگ ورزش را کابوس وار طی می کرد از ترس دوهای طولانی و بارفیکس هایی که نمی توانستیم ده ثانیه خود را رویشان نگه داریم و دراز و نشست هایی که با هزار زحمت سر از تشک بر می داشتیم. از ورزش مدارس همین تعطیلی هایش یادمان مانده و عذاب هایش. اما این روزها انگار ورزش رنگ و بوی دیگری یافته و حضور معلمان ورزش حتی در مقطع دبستان این امیدواری را به وجود آورده که بخشی از بی تحرکی دانش آموزان ایرانی جبران شود.

بر اساس آمارها ۶۰ درصد دانش آموزان ایرانی کم تحرک هستند و این آمار با افزایش سال های عمر هم بیشتر می شود. شاید به همین دلیل است که هر روز ۳۰۰ نفر و در مدت یک سال ۱۰۹ هزار نفر در ایران بر اثر بیماری های قلبی جان خود را از دست می دهند.  توجه به ورزش در مدارس یکی از مهم ترین راهکارها برای کاهش کم تحرکی ایرانیان است. اما آنچه در این میان کم است زمان و مکانی برای ورزش است که مانعی مهم بر سر راه افزایش تحرک در بین دانش آموزان تلقی می شود. تبدیل مدارس به باشگاه های ورزشی و قرار گرفتن فضای مدارس در اختیار دانش آموزان برای فعالیت های تخصصی تر ورزشی، از طرح هایی است که به باور کارشناسان می تواند ورزش و فعالیت بدنی را در جامعه بویژه بین دانش آموزان نهادینه کند و در عین حال بخشی از اوقات فراغت آنها را به نحو مطلوب و البته با هزینه های کمتر پر کند. اقدامی که وزارت آموزش و پرورش در قالب کانون های ورزشی درون و برون مدرسه آن را پیگیری می کند.

ایجاد کانون های ورزشی گامی در جهت توسعه ورزش دانش آموزی

کانون های ورزشی درون و برون مدرسه ای گامی مهم در جهت توسعه ورزش و افزایش تحرک در بین دانش آموزان است. حسن محمدی معاون دفتر تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به ابلاغ دستورالعمل تشکیل کانون های ورزشی به مدارس سراسر کشور، می گوید: ایجاد این کانون ها بر اساس رویکرد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است که مدرسه ها را به عنوان یک مرکز فرهنگی در محله معرفی کرده است که کارکردهای دیگری نیز دارند. وی با بیان این که برای ابتر نماندن طرح موفق المپیاد ورزشی دانش آموزان، ایجاد کانون های ورزشی درون و برون مدرسه ای در دستور کار آموزش و پرورش قرار گرفته است، می افزاید: این کار با هدف غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان و همچنین استعدادیابی دانش آموزان انجام می شود تا آنها زیر نظر مربیان مجرب و متخصص و با هدایت اولیا در رشته های مورد علاقه خود فعالیت کنند.

 محمدی کانون های ورزشی مدارس را اولین شناسایی استعدادهای ورزشی ذکر می کند و می افزاید: مرحله ای از پروسه با توجه به حضور ساماندهی شده تمامی کودکان و نوجوانان کشور در مدارس، استعدادیابی است. بر این اساس معلمان ورزش مدارس با شناسایی دانش آموزان با استعداد در المپیادهای ورزشی، آنها را در کانون های درون یا برون مدرسه ای ثبت نام می کنند تا تحت نظر مربیان مجرب و با صلاحیت آموزش ببینند. وی با بیان این که کانون های برون مدرسه ای و کانون های ویژه با همکاری وزارت ورزش کارهای آموزشی لازم را انجام می دهند تا این چرخه تکمیل شود، ادامه می دهد: کانون های ورزشی پیش از این نیز در مدارس وجود داشت اما تشکیلات منظم و سازماندهی شده ای نداشت که تلاش کردیم با ابلاغ دستورالعمل جدید مشکلات و نواقص کار را برطرف و طرح را اجرایی کنیم. معاون دفتر تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش در تشریح عملکرد کانون های ورزشی درون و برون مدرسه ای، توضیح می دهد: مدیر مدرسه با توجه به امکانات مدرسه درخواست تشکیل کانون را به اداره آموزش و پرورش منطقه ارائه می کند و کارشناسان آموزش و پرورش پس از بررسی درخواست و بازدید از محل معرفی شده، مجوز تشکیل کانون را صادر می کنند.

وی با بیان این که با تشکیل کانون ورزشی در مدرسه، معلم تربیت بدنی مدرسه در صورت داشتن کارت مربیگری می تواند به آموزش دانش آموزان ثبت نام شده اقدام کند، می افزاید: در صورتی که معلم ورزش مدرسه نتواند در این خصوص همکاری کند، از دیگر مربیان آموزش و پرورش استفاده می شود. محمدی با اشاره به نبود امکانات مناسب برای برخی رشته ها در همه مدارس، ادامه می دهد: در صورت نبود امکانات در داخل مدارس، کانون های برون مدرسه ای کار کانون های درون مدرسه ای را تکمیل می کنند و در سالن های ورزشی تحت پوشش آموزش و پرورش به آموزش دانش آموزان می پردازند. وی تعداد اماکن ورزشی آموزش و پرورش را در سراسر کشور حدود ۳۰۰۰ مکان ذکر و خاطرنشان می کند: امکان تشکیل کانون های ورزشی درون و برون مدرسه ای در همه مقاطع تحصیلی و برای همه مدارس وجود دارد.

معاون دفتر تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش با بیان این که کار کانون های ورزشی یک فعالیت فوق برنامه است و بودجه دولتی برای این کار وجود ندارد، اضافه می کند: این کانون ها به صورت خودگردان و با مشارکت اولیا فعالیت می کنند. وی در پاسخ به این پرسش که چگونه می توان مدیران مدارس را به تشکیل این کانون ها تشویق کرد، می گوید: این فعالیت های فوق برنامه برای مدارس تبدیل به نوعی برند خواهد شد و قطعا مدارسی که چنین فعالیت هایی در آنها وجود دارد با استقبال بیشتری از سوی والدین و دانش آموزان روبه رو می شوند. محمدی ابراز امیدواری می کند با جا انداختن این رویکرد که تابستان فصل استراحت مطلق نیست، دانش آموزان به شرکت در فعالیت های ورزشی تشویق شوند و خانواده ها نیز این آگاهی را پیدا کنند که با تقبل هزینه کلاس های ورزشی به سلامت فرزندان خود و ایجاد جامعه ای سالم تر کمک کنند.
    
استعدادیابی ورزشی دانش آموزان، انگیزه آنها را افزایش می دهد

فرشید ارمیان، رئیس فدراسیون ورزش دانش آموزی نیز دو ساعت زنگ تربیت بدنی در طول هفته را زمان کوتاهی برای ترغیب دانش آموزان به ورزش می داند و می گوید: ورزش هایی که در ساعات تربیت بدنی انجام می شود بیشتر جنبه عمومی دارد اما ایجاد کانون های ورزشی این امکان را فراهم می کند که به ورزش در مدارس با دید تخصصی تری نگریسته شود و با استعدادیابی دانش آموزان، آنها را برای ورود به رشته های ورزشی مورد نظر آماده کرد.

وی با بیان این که ساعات ورزش و فضای برخی مدارس پاسخگوی نیازهای ورزشی دانش آموزان نیست، می افزاید: ایجاد کانون های ورزشی می تواند باعث ایجاد انگیزه بیشتری در دانش آموزان برای روی آوردن به ورزش های مورد علاقه شان شود. می توان ورزش را به صورت سازماندهی شده تری در مدارس دنبال کرد. وی با اشاره به این که در کانون های ورزشی مدارس مربیان ورزشی هر رشته جای معلمان تربیت بدنی را می گیرند، می گوید: در صورتی که معلمی کارت مربیگری داشته باشد اولویت با حضور آنها در این کانون هاست اما این امکان هم فراهم شده تا در صورت نبود این شرایط نیروی انسانی با صلاحیت و مجرب آموزش دانش آموزان را به عهده بگیرد.

راه توسعه پایدار ورزش از مدارس می گذرد

از سوی دیگر معاون پیشین تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش قرارگیری فضای آموزشی در اختیار ورزش و تبدیل مدارس در ساعات غیرکاری و تعطیلات به باشگاه های ورزشی را یک اقدام خوب و در عین حال پیچیده ذکر می کند و می گوید: این کار در بعد کلان اقدامی مناسب است اما پیچیدگی های زیادی در بعد اجرایی خواهد داشت کیومرث هاشمی با اشاره به اقداماتی که در زمان مدیریت خود در تربیت بدنی آموزش و پرورش داشته، می افزاید: در آن زمان موفق شدیم پانزده هزار دانش آموخته ورزش را به عنوان معلم ورزش در مدارس ابتدایی استخدام کنیم که گامی بزرگ در جهت احیای زنگ ورزش در مدارس بود.

وی به شکل گیری معاونت تربیت بدنی مستقل از معاونت پرورش در زمان مدیریتش اشاره می کند و ادامه می دهد: اجرای طرح های پایه ای و عملیاتی در مقاطع سنی و تحصیلی مختلف یکی از دیگر از اقداماتی بود که با هدف پرداختن جدی تر به ورزش در مدارس پیگیری شد؛ هرچند برخی از این طرح ها به دلیل کمبود اعتبارات تعطیل شد. اجرای طرح هایی مانند آموزش شنا و ژیمناستیک برای برخی پایه های دبستان از جمله اقداماتی بود که در دنیا تجربه شده و ما نیز تلاش کردیم با توجه به این تجارب این طرح ها را در کشور پیاده کنیم.

رئیس کمیته ملی المپیک با تاکید بر این که ورزش کشور زمانی می تواند به توسعه پایدار در حوزه همگانی و قهرمانی برسد که مسیر درست آن از آموزش و پرورش بگذرد، می گوید: بدون توجه به بحث ورزش در مدارس و رویکرد جدی به این موضوع نمی توانیم ورزش قهرمانی کشور را از افت و خیزهایی که هم اکنون در مقاطع مختلف با آن مواجه است، دور نگه داریم.
    
نویسنده: الیزا ذوالقدر