تاثیر مهارت‌های فراشناختی در کودکان کم توان ذهنی
نویسنده: غلامرضا خوئی نژاد
علی رضا رجائی
محمد کبودانی
چکیده:
در پژوهش حاضر به منظور مطالعه آموزش راهبردهای فراشناختی بر میزان یادآوری دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر برنامه‌ای جهت آموزش فراشناخت تهیه شد. در این برنامه از روش تصویرسازی ذهنی استفاده گردید تا دانش‌آموزان با استفاده از این روش فرایندهای یادگیری خود را شناسایی، هدف‌گذاری، هدایت و نظارت نمایند. این تحقیق در پی آنست تا اثر راهبرد تصویرسازی ذهنی را در بهسازی حافظه کودکان کم‌توان ذهنی آموزش پذیر مطالعه نماید. نمونه انتخابی شامل دو گروه ۱۵ نفری از دانش‌آموزان پایه پنجم مرکز آموزش استثنایی بهاران تربت جام بودند که به روش تصادفی انتخاب شدند. ابتدا از هر دو گروه آزمون مقدماتی گرفته شد سپس گروه آزمایش از آموزش روش تصویرسازی ذهنی (متغیر مستقل) برخوردار شدند و در مورد گروه کنترل روش خاصی اعمال نشد. در نهایت یک روز پس از پایان آموزش از هر دو گروه آزمون نهایی گرفته شد.
به منظور بررسی معناداری تفاضل میانگین آزمون‌های مقدماتی و نهایی گروه کنترل و آزمایش داده‌ها از طریق آزمون t مورد تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج حاکی از تأثیر معنی‌دار آموزش روش تصویرسازی ذهنی در عملکرد حافظه کودکان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر بود.
۱-دکترای برنامه‌ریزی درسی و آموزش. استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
۲-دکترای روانشناسی. استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام
۳-کارشناس ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند
مقدمه
در سیر تاریخی پیشرفتهای روانشناسی دو مکتب روانشناسی رفتارگرا (1) و شناخت‌گرا (2) بیش از سایر مکاتب در زمینه یادگیری و شرایط مطلوب اتفاق آن به بحث پرداخته‌اند. روانشناسی رفتارگرایی به سبب تأکیدات شدید به رخدادهای بیرونی شکل‌دهنده رفتار انسان در دهه‌های اخیر با عدم استقبال روبرو شده است. دلیل این امر بیشتر خیزش نوین توجه به فضیلت‌ها و توانمندی‌های درونی انسان است بنابراین روانشناسی شناختی که تمام تلاش خود را برای روشن‌سازی توانمندی‌های شناخته شده‌ای همچون نظریه رشد شناختی پیاژه، رشد شناختی-اجتماعی ویگوتسکی (3) و نظریه پردازش اطلاعات (4) که کمتر با نام شخص معینی تداعی می‌شود زمینه‌ساز و محرک پژوهش‌های این حوزه بوده‌اند. در این نظریه به عواملی چون توجه، ادراک، حافظه و فرآیندهای ذهنی میانجی لازم در پردازش اطلاعات تأکید می‌گردد. دریک فرآیند آموزشی آنچه اهمیت دارد این است که کودک بتواند اطلاعات را دریافت، پردازش، به خاطر سپرده و به عمل آورد بر همین اساس از شیوه‌های نوین ارتقاء آموزش‌ها استفاده از تکنیکهای فراشناختی می‌باشد که موضوع مناسبی در تحقیقات بر روی کودکان کم‌توان ذهنی است این مبحث بدلیل آنکه در عرصه پژوهش‌های یاددهی یادگیری برخوردار است به طور قطع شایسته پرداختی بیشتر و دقیق‌تر می‌باشد. دانش‌آموزان مدارس از طریق مهارت‌های فراشناختی می‌توانند به اهداف مختلفی نایل آیند از جمله:
- tsiroivaheB
- tsivitingoC
- ykstogyV
- gnissecorP noitamrofnI
انجام پیش‌بینی‌های لازم در مورد آنچه خوانده‌اند-تحلیل موقعیت آموزشی و حل مسأله و ربط اندیشه مختلف به ساختار فعلی دانش-پرسش از خود-تشخیص روابط- تجسم مطالب در ذهن-تشخیص اینکه چه‌وقت کمک بخواهند-بیان اندیشه‌های مهم مطالب خواندنی به زبان خود (بلکی ۱، اسپنس ۲، به نقل از فولادچنگ، ۱۳۷۵).
در نظریه فراشناخت فاعل شناسایی یعنی فراگیر است که تلاش می‌کند تا از نظام شناختی‌اش آگاه شود، راه‌های از میان بردن موانع را بکاود، شیوه‌های بهینه یادگیری را پی ریزی کند و خودنظم‌جویی همه جانبه داشته باشد.
مقاله کامل را از بخش پیوست دریافت کنید.
تاثیر مهارت‌های فراشناختی در کودکان کم توان ذهنی
(773.2 کیلوبایت)
منبع
مجله تازه های رواندرمانی(هیپنوتیزم)، بهار و تابستان ۱۳۸۵،شماره ۳۹ و ۴۰