نیازهای اولیه کودک در کودکستان خانگی

توالت رفتن کودکان

اگر مشکلی در این زمینه وجود دارد بهتر است آن را در این جلسه مطرح نمایید، هر مادر باید برای سایر مادران در مورد روش خود و این که آیا کودک او نیاز به یادآوری دارد یا تا آخرین لحظه خودداری کرده و بعد ناگهان به طرف توالت می‌دود و غیره توضیح دهد، اگر اندازه لباس بچه‌ها یکسان باشد، در صورت بروز چنین پیشامدهایی می‌توانند از لباس یکدیگر استفاده کنند. از آنجا که احتمال دارد کودک لباس خود را کثیف کند، باید در هر یک از منازل لباس اضافه برای او وجود داشه باشد. در مورد رفتن به توالت باید روشی آرام و راحت در پیش گرفت، در صورت بروز حوادث نیز باید با خونسردی و ملایمت با موضوع روبه‌رو شد.

اگر مادران پیش از ساعت گروه بچه‌ها را به توالت ببرند، چنین پیشامدهایی کمتر رخ می‌دهند، باید اضافه کرد که در بیشتر مواقع مشکلات رفتن به توالت پس از شرکت در گروه به سرعت برطرف می‌شود. کودک با مشاهده کودکان همسن خود که بدون مشکل خودشان به توالت می‌روند. ممکن است کودکان در گروه سرگرمی برای اولین بار به تفاوت جنسی خود پی ببرند. در این مورد نیز واکنش عادی و به دور از شرمساری بی‌مورد مادر مسئول بسیار اهمیت دارد. کنجکاوی در مورد تفاوت جنسیت در این سن بسیار طبیعی است و به هیچ وجه نباید با سکوت و سرپوش گذاشتن روی موضوع، پرسش کودک را بدون پاسخ گذاشت.

لباس کودکان

بچه‌ها در تمام اوقات باید لباس ساده و قابل شستشو به تن داشته باشند. همچنین باید آنان را تشویق کرد تا لباس خود را بدون کمک بزرگترها بپوشند و بیرون بیاورند. شیوه پوشیدن ژاکت و یا پلوور می‌تواند یکی از نخستین آموزش‌هایی باشد که کودک در گروه یاد می‌گیرد. کودکی که نمی‌داند چگونه لباس بپوشد، در غیر این صورت به خصوص در زمستان هر بار برای خارج شدن از منزل نصف بیشتر وقت گروه صرف لباس پوشاندن او می‌شود.

برای یاد دادن این مطلب به کودکان روشی ساده و مطمئنی وجود دارد: ژاکت را روی زمین پهن می‌کینم به گونه‌ای که پشت ژاکت روی زمین باشد. کودک بالای یقه و روبه‌روی آن می‌ایستد، آنگاه خم شده و دست‌های خود را تا جایی که می‌تواند در آستین‌ها فرو می‌برد، سپس ژاکت را بلند کرده و با حرکتی قوس مانند سرش را از یقه آن بیرون می‌آورد. ژاکت پوشیده شده است. از این پس در هنگام خرید برای بچه‌ها دنبال لباس‌هایی بگردید که کودک خود قادر به پوشیدن آن باشد.

غذا خوردن کودکان

اگر برنامه گروه شامل ناهار نیز می‌گردد، در این جلسه مادران باید یکدیگر را از غذاهای مورد علاقه کودک خود و نیز غذاهایی که ممکن است کودک نسبت به آن‌ها حساسیت داشته باشد، آگاه کنند. مادر مسئول لازم است بداند کدام یک از بچه‌ها کم‌اشتها هستند و یا کدام‌یک اشتهای کمتری برای غذاخوردن دارند. مادری که فرزندش خوش‌اشتهاست ممکن است در مورد کودک کم‌خوراک و بدغذا احساس نگرانی کند، مگر این که مادر کودک پیش از این او را از عادات غذایی فرزند خود آگاه کرده باشد.

اگر غذای خاصی مورد علاقه یکی از کودکان نیست مادران دیگر باید تلاش کنند آن غذا را از دستور غذای گروه حذف کنند. اگر نوعی از غذا مثلاً سبزیجات مورد علاقه یکی از کودکان نباشد، بهتر است آن نوع غذا را تهیه کرده و هر بار با ملایمت مقداری از آن را در بشقاب کودک بریزند. اما هرگز نباید کودک را وادار به خوردن آن کرد. کودک با مشاهده سایر کودکانی که از خوردن سبزیجات لذت می‌برند، او نیز تشویق به آزمایش و در نتیجه لذت بردن از آن نوع غذا می‌گردد. همین کودک ممکن است در منزل از خوردن سبزیجات خودداری کند، اما مادر وی با آزردگی خاطر و ناباوری درخواهد یافت که کودکش در میان گروه، سبزیجات را با کمال میل و رغبت می‌خورد.

یک قانون مهم که رعایت آن هنگام صرف غذا ضروری است، آن است که انجام شوخی‌های خشن و ناهنجار را برای کودکان ممنوع کنند. مانند پرتاب غذا، تف کردن مایعات و غیره. هنگامی که اولین نشانه‌هایی از این موارد بروز کرد، باید فوراً نسبت به آن روشی سخت و قاطع نشان داه شود تا همة بچه‌ها از این نوع شوخی‌ها به کلی صرف‌نظر کنند. زمان صرف غذا یکی از لذت‌بخش‌ترین ساعت‌های کار گروه است. صرف یک ناهار دسته‌جمعی می‌تواند بزرگترین تفریح برای کودک باشد، غذاخوردن دسته‌جمعی افزون بر آنکه بریا کودکان سه و چهار ساله شادی‌بخش است، غرایز اجتماعی کودک را نیز به گونه‌ای طبیعی بیدار می‌کند. از این رو تأکید بر رعایت نزاکت و آداب صحیح سفره، طرز نشستن و یا تغذیه بهداشتی لازم است در حد منطقی اجرا شود.

شما نیز باید کنار بنشینید و اجازه دهید کودکان از غذا لذت ببرند، فقط در صورتی که شوخی یا رفتاری خشن از آن‌ها سرزد باید فوراً مداخله کنید. بعضی از مادران تأکید می‌کنند که تا زمانی که آخرین نفر مشغول خوردن است همگی باید سر میز باقی بمانند. در بیشتر موارد این روش بسیار مفید است. به ویژه اگر مادر مسئول برای سرگرم نمودن کودکان، مقداری عکس، کتاب و اسباب‌بازی‌های کوچک روی میز قرار داده باشد. اما در صورتی که یکی از بچه‌ها خیلی آهسته‌تر از دیگران غذا بخورد، نمی‌توان سایرین را در انتظار دسر یا میوه و غیره نگه‌داشت. در چنین مواقعی می‌توان سایر کودکان را به دنبال بازی فرستاد و کودکی را که به آهستگی غذا می‌خورد تشویق کرد تا سریع‌تر غذایش را تمام کند.

آنگاه می‌توان برای خوردن میوه یا دسر کودکان را دوباره صدا کرد. به آن‌ها پیشنهاد کنید اسباب‌بازی خود را از اتاق بازی به آشپزخانه بیاورند. این کار باعث می‌شود کودکان بدون مراقبت شما مدتی طولانی پس از خوردن غذا سرگرم شوند. می‌توانید برای کودکان داستان بخوانیدو یا آن‌ها را سر میز با بازی‌های دسته‌جمعی سرگرم کنید. کودکی که هنوز مشغول صرف غذاست در این مدت غای خود را تمام می‌کند. شمامی‌توانید درباره موضوعی که مورد علاقه کودکان است، صحبت کنید. بهتر است شیرینی‌جات، آدامس، چیپس و… دراختیار کودک قرار نگیرد. بچه‌ها در این سن نسبت به شیرینی‌جات حد و مرز نمی‌شناسند. یک آب‌نبات چوبی می‌تواند یک کودک سه ساله را برای مدت ۱۵ دقیقه کاملاً مشغول کرده و مانع از فعالیت او در گروه شود. با توجه به این مطالب و نیز رعایت مسائل دندانپزشکی، بهترین روش، منع مصرف شیرینی‌جات در گروه می‌باشد.

انضباط

برخی از مادران در برابر رفتار ناپسند فرزندان خود با قاطعیت و سرسختی واکنش نشان می‌دهند، در حالی که در برابر سایر کودکان رفتاری آمیخته با نرمش و ملایمت درپیش می‌گیرند. همه مادران باید توافق کنند که در مواقع لزوم از اعمال قاطعیت با سایر کودکان ترسی نداشته باشند. در زمان شروع کار گروه هر مادر باید مقررات آن خانه را برای کودکان توضیح دهد. اینکه کدام‌یک از اتاق‌های منزل خارج از محدوده است و یا در کدام قسمت از منزل می‌توان از سه چرخه و رورؤک استفاده کرد (در صورت امکان) مقررات مربوط به گرفتن اسباب‌بازی‌ها، شریک شدن در آن‌ها و جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها، توپ‌بازی، پرت کردن وسایل و غیره. مادران باید پیوسته این قوانین را اجرا کنند.

معمولاً بچه‌ها دوست دارند حد و مرز آزادی‌های خود را بدانند، اگر چه ممکن است این محدودیت‌ها را فراموش کرده، عمداً به آن‌ها توجه نکرده و یا آن‌ها را زیر سئوال ببرند (مخالفت کنند). کودک از اینکه می‌بیند کسی مراقبت اوست، خرسند به نظر می‌رسد. اومجبور نیست تصمیم بگیرد چگونه باید رفتار کند، چرا کسی به او اجازه بدرفتاری نمی‌دهد. از این رو احساس امنیت می‌کند.

سلامت و بهداشت

در مورد سرماخوردگی نیز باید از همان ابتدا چاره‌ای اندیشید. فعالیت بسیاری از گروه‌ها در زمستان و اوائل بهار به دلیل سرماخوردگی یک کودک و سرایت بیماری به کودکان دیگر و در نتیجه غیبت آنان دچار نوعی خمودگی و رکود می‌گردد. هر کودکی در طول زمستان دچار سرماخوردگی می‌شود. نشانه‌های این بیماری می‌تواند تا چندین هفته به درازا بکشد. لازم است با به کار بستن راه کارهای منطقی به شرح زیر از ابتلای سایر کودکان به سرماخوردگی جلوگیری کرد:

 بچه‌هایی که به تازگی مبتلا به سرماخوردگی شده‌اند باید در منزل مانده و پس از گذشت دو یا سه روز در صورتی که تنها نشانه‌های آبریزش از بینی و سرفه مختصر در آن‌ها باقی مانده باشد، مشکلی برای فرستادن آن‌ها به گروه وجود ندارد. در یک صورت می‌توان بازی بیرون از خانه حذف کرد و آن هنگامی است که کودکی پس از سرماخوردگی به گروه بازگشته است و یا سرمای شدید امکان جنب‌وجوش و فعالیت را از کودکان سلب کند. اگر کودکتان در روزی که مسئولیت گروه به عهده شماست، بیمار شود بهتر است برای محروم نشدن بچه‌ها از رفتن به گروه روز کاری خود را با مادر دیگری عوض کنید.

یادآوری این نکته به مادران ضروری است که فرستادن کودک بیمار به گروه می‌تواند سلامتی سایر کودکان را نیز تهدید کند. چنانچه کودک شما احساس کسالت می‌کند، پیش از روانه کردن او، درجه حرارت بدنش را اندازه بگیرید. اگر حرارت بدنش طبیعی بود بیشتر از غریزه خود پیروی کرده و لازم است برای احتیاط در داخل منزل از او مراقبت کنید. بیشتر مادران پس از سه یا چهار سال با حس ششم خود می‌توانند تشخیص دهند که آیا کودک در شرف ابتلا به بیماری است یا نه. اگر کودکی در معرض بیماری عفونی یا مسری قرار گرفته باشد، لازم است پیش از فرستادن او به گروه با پزشک در مورد زمان مناسب برای واکسیناسیون کودک و… مشورت کرد. کودکی که بیمار است و مرتباً دارو مصرف می‌کند، باید با نظر پزشک معالج در گروه شرکت کند. چنین مسائلی باید در این جلسه مطرح و دستورالعمل کتبی برای تجویز دارو و فوریت‌های پزشکی برای هر یک از مادران تهیه شود.

همه مادران باید شماره‌های اضطراری زیر را در جای قرار دهند که نزدیک به تلفن بوده و دسترسی به آن آسان باشد. پزشک، نزدیک‌ترین بیمارستان حوادث، و شماره یکی، دو نفر از همسایگان تا در صورت لزوم از آنان کمک بخواهد. هر مادر باید افزون بر شماره تلفن خود، شماره‌های دیگری در اختیار سایر مادران قرار دهد، تا در صورتی‌که امکان دسترسی به او نباشد، با آن شماره تماس گرفته شود. شماره تلفن محل کار پدر کودک، بهترین شماره‌ای است که می‌توان در هنگام ضرورت با آن تماس گرفت. برای اطمینان بیشتر بهتر است شماره تلفن پدربزرگ، مادربزرگ و یا یکی از دوستان نزدیک را در اختیار سایر مادران قرار داد. چنین احتیاط‌هایی ممکن است به نظر غیرضروری بیاید، اما به کار بستن آن‌ها چندان مشکل نیست و در صورت بروز شرایط اضطراری می‌تواند کمک مؤثری باشد.

جلسات دیگر مادران

اگر همه چیز هماهنگ با برنامه پیش برود، دیگر لزومی برای تشکیل جلسات بعدی با حضور همه مادران نخواهد بود. مشکلات جزئی را می‌توانید به وسیلة تلفن یا هنگامی که به دنبال کودک به گروه رفته‌اید، حل کنید. (بهتر است برای این کار از ساعت‌های آخروقت استفاده کنید، زیرا در اول صبح مادر مسئول بیشتر از هر زمان دیگر مشغول به کار است.).

در صورت بروز مشکلات جدی‌تر لازم است جلسه‌ای با حضور همة مادران تشکیل شود به عنوان مثال اگر مادری توانایی مهارکردن کودکی را نداشته باشد و یا اگر یک یا چند تن از مادران احساس کنند که رفتار یکی از کودکان تأثیر خوبی بر روی دیگران دارد، لازم است که جلسه‌ای تشکیل شده و این موضوع در جمع مطرح گردد. امکان دارد یکی از مادران پیشنهادهایی در مورد چگونگی رفتار با کودکی که به سختی مهار می‌شود، ارائه دهد، یا همه مادران تصمیم بگیرند در مورد رفتار با کودک روشی ویژه و دائمی به کار بگیرند.

آن‌ها می‌توانند قاطعیت بیشتری از خود نشان داده و یا کودک را در فعالیت‌هایش بیشتر راهنمایی کنند. اما زمانی که مشکلات جدی‌تری بروز می‌کند می‌توان زمان مشخصی را برای تغییر رفتار کودک تعیین کرده و اگر پس از آن مدت، بهبودی در رفتار کودک دیده نشود، کودک ناسازگار باید گروه را ترک کند. پایان دادن به فعالیت گروه به دلیل ناسازگاری یک کودک صحیح نیست. اگر همة مادران تلاش صادقانه‌ای برای برطرف کردن مشکل بکنند و باز هم موفق نشوند، وظیفه آنان نسبت به سایر کودکان حکم می‌کند که کودک ناسازگار را از سایر کودکان جدا کنند. مادر چنین کودکی از رفتار فرزند خود آگاه بوده و باید بتواند دلیل پذیرفته نشدن او را در گروه درک کند.

اگر کودک تازه‌واردی به جمع گروه می‌پیوندد، مادران باید جلسه‌ای تشکیل دهند و مادر جدید را با مقررات مربوط به تشکیل گروه آشنا کنند. در این جلسه مادران می‌توانند درباره بهترین روش معرفی کودک جدید به گروه گفت‌وگو کنند.

گروه در پایان یک سال کار موفقیت‌آمیز جلسه‌ای نهایی تشکیل می‌دهد که برای مادران بسیار آموزنده و ارزشمند خواهد بود. مادران با شرکت در این جلسه برداشت‌های خود را از رفتار کودکان بررسی کرده و درباره اهمیت تشکیل گروه وتأثیری که بر کودکان آن‌ها داشته است گفت‌وگو می‌کنند.