آموزش ریاضی پیش‌دبستان و دبستان با فعالیت‌ها و بازی‌های آبی
بازی با آب یکی از علاقه‌های کودکان است که از همان نوپایی در آن‌ها دیده می‌شود. زدن در آب و خود را خیس کردن تجربه لذت بخشی است که همه کودکان برای انجام آن اشتیاق نشان می‌دهند. یکی از ویژگی‌های بازی با آب آرامش‌بخشی یا آرام تنی‌ای است که کودکان در تماس با آب به آن می‌رسند. بازی با آب فراتر از این اگر در شکل ورزش‌های شناخته شده مانند شنا باشد سبب هماهنگی و ذهن آگاهی کودک از اندام‌های بدن و هماهنگی حرکتی می‌شود.
اما فعالیت‌ها و بازی‌های آبی که بتوان از آن دانش شمارورزی یا ریاضی آموخت بسیار گسترده هستند. بسته به این که کودک چه سنی دارد و آیا در فضای بسته یا باز فعالیت و بازی با آب انجام می‌دهد می‌تواند متفاوت باشد. گاهی بازی با آب به ورزش‌های شناخته شده مانند شنا و واترپلو می‌انجامد که در ذات خود می‌تواند بستری برای آموزش ریاضی باشد. بسته به این که چه اندازه از این ورزش‌ها را در راه ریاضی هزینه کنیم. زمان شنا و رقابت میان شناگران همه چیزهایی است که می‌توان از آن موضوع‌های ریاضی استخراج کرد.
بازی با آب برای گروه کودکان پیش دبستان یک ویژگی دارد و برای گروه سنی کودکان دبستان ویژگی دیگری می‌تواند داشته باشد. در بازی‌های با آب کودکان پیش دبستانی و دبستانی چه می‌توانند بیاموزند؟
بازی‌های آبی به گونه‌ای است که کودک به طور هم زمان می‌تواند بخش‌های متفاوت از دانش ریاضی را از آن‌ها دریافت کند. اگر در ظرفی سه میوه است نه تنها با پدیده شمارش و عدد روبه رو است که فرو رفتن میوه‌ها در آب یا روی آن ماندن یا حجمی که از آب می‌گیرد و آب بالاتر می‌آید همگی بخش‌های دیگر از دانش ریاضی مانند حجم و چگالی را در همین بستر می‌آموزد
پیاژه و آزمون درک کودکان از حجم‌های سیال مانند آب
آب حالت مایع دارد و از جنبه فیزیکی سیال است و هر ظرفی که ریخته شود به شکل آن ظرف درمی آید. پیاژه در یکی از مشهورترین آزمایش‌های خود که معروف به آموزش پایداری شئی است با تهیه چند ظرف به شکل‌ها و اندازه‌های گوناگون که یک اندازه مشخص از آب داشت دست به آزمودن کودکان زد.
روند آزمایش چنین بود که ابتدا در برابر کودک دو ظرف یکسان گذاشتند که حجم مساوی آب در آن بود. سپس یکی از لیوان‌ها را در ظرفی بلند اما باریک خالی کردند. سپس از کودک پرسیدند که کدام آب بیش‌تری دارد. کودک آن ظرف باریک را نشان داد. این پدیده در کودکان چهار سال به بالا شایع است و البته هرچه سن کودکان بالاتر می‌رود شناخت او کامل‌تر می‌شود.
فعالیت میوه و آب
هنگام کار روزانه و در هنگام شستن میوه‌ها می‌توان این فضا را به کودکان داد که با میوه‌ها در آب بازی کنند. آن‌ها را بشمارند از آب بیرون بیاورند و به آب برگردانند. در همین زمان می‌توان از آن‌ها در باره شمار میوه‌ها یا رنگشان پرسید مانند:
- دو تا سیب بگذار این سمت
- سیب‌های سبز را بیاور بیرون
- یک سیب سبز و دو سیب قرمز چند تا سیب می‌شود؟
- دو سیب قرمز و یک سیب سبز چند تا سیب می‌شود؟
فعالیت و بازی اسفنج و آب
برای افزایش و بهبود مهارت‌های ریزحرکتی فعالیت و بازی اسفنج و آب مناسب است زیرا اسفنج خاصیت جذب بالایی دارد و به سرعت مایعات را جذب می‌کند. فرو کردن اسفنج در آب و بعد خالی کردن آن در ظرف دیگر می‌تواند برای کودکان پیش دبستانی جذاب باشد.
شکل دیگر فعالیت اسفنج و آب پیمانه کردن آب است. یعنی این که هر بار اسفنج اشباع شده از آب چه مقدار آب می‌گیرد. در این بازی کودک معنای کم یا زیاد. نیمه یا کامل را می‌آموزد که همگی در ارتباط با آموزش ریاضی‌اند.
محل انجام: فضای باز یا فضای بسته با سطح خالی
مناسب برای کودکان پیش‌دبستانی
شمار بازی‌کنان: از دو کودک
این فعالیت و بازی می‌تواند ترکیبی از اجرای یک نفره یا دونفره داشته باشد. هنگامی که یک کودک با آن سرگرم است بیش‌تر جنبه فعالیتی دارد و هنگامی که دو کودک با آن درگیر می‌شوند می‌توان برای آن انواع بازی را طراحی کرد. مسابقه آب‌کشی یکی از این بازی‌ها است که هر کودکی که سریع‌تر آب ظرف را اسفنج بکشد برنده خواهد بود. در این بازی هم شمارش، هم انتقال و هم اندازه گیری و البته سنجش و گمانه‌زنی وجود دارد.
بازی نشانه گیری با تفنگ آبی
محل انجام: فضای باز یا فضای بسته با سطح خالی
مناسب برای کودکان پیش دبستانی و دبستانی
شمار بازی‌کنان: از دو تا پنج کودک
برای کودکان پیش دبستانی ۶ لیوان و برای کودکان دبستانی ۹ لیوانی.
۶ یا ۹ لیوان یک بار مصرف را شماره گذاری کنید. آن‌ها را مانند شکل زیر و به همین ترتیب روی هم بچینید.
سپس با تفنگ آبی که در اختیار کودکان است بگذارید که لیوانی با شماره مشخص مانند یک یا ۵ از فاصله‌ای که مربی به طور تجری آزموده به سوی آن‌ها نشانه گذاری کند. شیوه امتیازدهی را خودتان می‌توانید تعیین کنید.
فعالیت و بازی پیمانه با لیوان آب یک‌بار مصرف
محل انجام: فضای باز یا فضای بسته با سطح خالی
مناسب برای کودکان پیش دبستانی و دبستانی
شمار بازی‌کنان: از دو تا پنج کودک
برای کودکان پیش دبستانی ۶ لیوان و برای کودکان دبستانی ۹ لیوانی به همراه دو تشت یکی پر از آب دیگری خالی است.
گستره فعالیت: اندازه گیری تا انتقال آب از یک تشت به تشت دیگر
۹ لیوان یک بار مصرف شفاف را که شماره گذاری کرده‌اید در اختیار کودکان قرار دهید. از کودک یا کودکان پیش دبستان می‌توانید بخواهید چهار یا شش لیوان را به گونه‌ای پر از آب کنند که به شکل پلکانی هر لیوان حجم آب بیش‌تری از لیوان قبلی داشته باشد. برای کودکان دبستانی می‌توانید این کار را با ۹ لیوان انجام دهید.
فعالیت دیگر این است که آب در تشت پر را با لیوان‌ها به تشت دیگر منتقل کنند و واحد اندازه گیری را هم خودتان می‌توانید تعیین کنید. یعنی یک تشت ممکن است ۹ تا ۹ لیوان گنجایش آب داشته باشد.
فعالیت چگالی یا سنگینی و سبکی یک شی روی آب
مناسب برای کودکان پیش دبستانی و دبستانی
شمار بازی‌کنان: از دو کودک به بالا (بسته به اندازه‌ی ظرف آب، به شکلی که همه کودکان امکان تماشا داشته باشند)
هدف از انجام دادن این فعالیت این است که کودکان با قرار دادن اجسام گوناگون بر روی سطح آب، تجربه کنند کدام جسم روی آب می‌ماند و کدام زیر آب.
در پایان این فعالیت، کودکان باید عملکرد هر جسم را بسنجند و با اجسام دیگر مقایسه کنند.
نویسنده
لینک کوتاه