شناخت پیامدهای قانونیِ آزار ﻭ اذیت در فضای مجازی
بیشتر کودکان در آمریکا، آزار و اذیت در فضای مجازی را تجربه کرده‌اند. حال خود قربانی بوده و یا مرتکب این امر شده اند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند نیمی از دانش‌آموزان، دریافت‌کننده‌ی نهایی نظرها و یا نامه‌های الکترونیکی آزاردهنده بوده‌اند. افزون بر این، ده تا بیست درصد از آنان در معرض آزار ﻭ اذیت همیشگی در فضای مجازی هستند.
هم‌زمان، نزدیک به هفتاد درصد دانش‌آموزان گزارش داده‌اند که با آزار و اذیت‌های اینترنتی روبه‌رو میشوند. ولی آیا به‌جز گزارش مُجرم در بستر آنلاین[1]، کار دیگری می‌توان انجام داد؟ آیا پیگیری قانونی برای آزار و اذیت آنلاین افراد وجود ندارد؟
پیش از پرداختن به این پرسش‌ها، نخست بهتر است تعریفی روشن از آزار ﻭ اذیت در فضای مجازی داشته باشید.
نگاهی دقیق‌تر به آزار ﻭ اذیت در فضای مجازی
به بیان ساده، آزار ﻭ اذیت در فضای مجازی[2] تحمیل رنج عاطفی و تحقیر شخص دیگر یا گروهی از افراد با به‌کارگیری از فناوری گفته می‌شود. شاید برخی از کودکان و بزرگ‌سالان پیام‌های خشن یا آزاردهنده، اطلاعات بی‌شرمانه یا شایعه‌هایی را به رسانه‌های اجتماعی بفرستند یا در یک گروه آنلاین، اظهارنظر مغرضانه بکنند.
به‌کارگیری از فناوری برای تهدید، ایجاد مزاحمت، تجا‌وز به حریم شخصی، زورگویی و آماج حمله قرار دادن افراد دیگر، «آزار ﻭ اذیت در فضای مجازی» است.
یکی از نکته‌هایی که آزار و اذیت در فضای مجازی را تا این اندازه خطرناک کرده، این است که برخلاف شکل‌های رایج زورگویی و آزار در مدرسه یا محیط کار، آزار و اذیت در فضای مجازی، حتی پس از پایان وقت مدرسه یا روز کاری نیز ادامه می‌یابد.
فناوری به «قلدرها»[3] اجازه می‌دهد تا هدف‌های‌شان را همه‌جا، حتی در محیط امن خانه‌ها نیز دنبال کنند. هیچ راه گریزی نیست. هر وقت قربانی به فناوری دسترسی داشته باشد، گرفتار آزار و اذیت می‌شود.
با این همه، رسانه‌های اجتماعی فرصت‌های آسانی را برای آزار و اذیت فراهم می‌کنند تا هر روز بسیاری از جوانان شاهد خشونت آنلاین باشند. این روند که اکنون به بخشی از زندگی روزانه جوانان تبدیل شده است، تأثیرهای ناپسندی برای آنان در پی خواهد داشت.
فراگیر شدن چنین رویدادهایی، سبب بی‌تفاوتی تدریجی نسبت به اهمیّت موضوع و پذیرش آن مانند بخشی از روند طبیعی زندگی می‌شود. اگر چنین شود، تغییر فرهنگ خشونت دشوارتر و آزار و اذیت دنیای مجازی پایدار می‌شود.
همچنین، چون «قلدرهای مجازی»[4] تأثیر سخنان‌شان را بر شخص دیگر نمی‌توانند ببینند، بسیار بی‌رحم‌تر از آن چیزی میشوند که در واقعیت شاید باشند.
برای نمونه، دریافت نکردن بی‌درنگ واکنش طرف مقابل، یا ندیدن نشانه‌های تغییر چهره، سبب می‌شود قلدرهای مجازی از تأثیر آن‌چه بر احساس طرف مقابل انجام می‌دهند، آگاه نباشند.
در حقیقت، برخی از کسانی که دیگران را آنلاین آزار می‌دهند، هرگز گمان نمی‌کنند قلدری می‌کنند یا آزار می‌دهند، در حالی که چنین هستند. هرگاه شخصی مزاحمت آنلاین برای دیگری پدید بیاورد، در حال قلدری مجازی است. در این‌جا چند نمونه از آزار و اذیت در فضای مجازی آورده شده است:
- خجالت‌زده و شرم‌زده کردن، تحقیر یا مسخره کردن فردی در فضای مجازی؛
- جعل هویت فردی دیگر در فضای مجازی؛
- تهدید فردی به آسیب بدنی؛
- تهدید به کُشتن؛
- فرستادن پست یا پیامک با محتوای خلاف واقع؛
- مشارکت در فرستادن و دریافت پیام‌های جنسی با ارسال عکس یا فیلم و یا درخواست آن‌ها؛
- باج‌گیری جنسی از افراد؛[5]
- تعقیب و کمین گذاشتن برای افراد در فضای مجازی؛
- فرستادن، دیدن یا درخواست «پورنوگرافی» کودک؛
- ارتکاب جُرم‌هایی برپایه نفرت نژادی، جنسیتی، گرایش جنسی یا مذهبی؛
- عکس گرفتن از افراد در حریم خصوصی (مانند اتاق رختکن و حمام) و یا انتشار عکس‌هایی از حریم خصوصی افراد.
آزار و اذیت در فضای مجازی، بیشتر تأثیری جدی بر زندگی قربانی دارد، زیرا بسیار بی‌رحمانه و بی‌پایان می‌تواند باشد. از این‌رو، آموزشگران، رهبران اجتماعی و قانون‌گذاران، برای رویارویی با چنین آزار و اذیت، بسیار می‌کوشند.
بیشتر بخوانید: بندگی کودکان در برابر افزارهای الکترونیک
آزار و اذیت در فضای مجازی و قانون
آیا آزار و اذیت در فضای مجازی جُرم است؟ پاسخ کوتاه، بله است. این رفتار پیامدهای قانونی می‌تواند داشته باشد.
فرستادن و دریافت پیام‌های جنسی برای کودکان در فضای مجازی، یک نمونه از آن است. کسانی که پیام‌ها را می‌فرستند یا دریافت می‌کنند، به انتشار پورنوگرافی کودکان متهم میشوند.
همچنین، اگر کودک یا نوجوانی از بدن برهنه خودش عکس بگیرد و آن را منتشر کند، به انتشار پورنوگرافی کودکان متهم می‌شود. حتی اگر آن‌ها خودشان عکس گرفته و برای شخص دیگری ارسال کرده باشند، بسیاری این رفتار را انتشار پورنوگرافی کودک می‌دانند. به این سبب، بسیار مهم است که نوجوانان پیامدهای فرستادن پیام‌های جنسی را به‌خوبی بشناسند، زیرا با نشناختن قانون، به مشکلات حقوقی فراوانی دچار میشوند.
قوانین مربوط به آزار و اذیت در فضای مجازی به پیام‌های جنسی محدود نمی‌شود. اگرچه قانون ویژه‌ای برای آزار و اذیت در فضای مجازی وجود ندارد، چنان‌چه فردی در فضای مجازی به‌سبب نژاد، ملیت، جنسیت، گرایش جنسی، معلولیت یا مذهب، مورد مزاحمت قرار گیرد، این عمل، جزو مجازات‌های آزارهای تبعیض‌آمیز و حقوق شهروندی می‌تواند قرار گیرد.
بسیاری از پرونده‌های آزار و اذیت در فضای مجازی، به اتهام «ایجاد مزاحمت»[6] در روند رسیدگی قانونی قرار می‌گیرند. در نتیجه، سرانجامِ برخی از پرونده‌ها، دادگاه مدنی[7] است. در حالی که برخی دیگر، شاید زیرمجموعه اتهام‌های کیفری باشند و پیگرد قانونی برای جرائم نفرت، جعل هویت، آزار و اذیت و نقض قانون جرائم و سوءاستفاده رایانه‌‌ای (CFAA) انجام شود.
بیشتر بخوانید: استثمار نوین کودکان در فضای مجازی
آزار و اذیت در فضای مجازی و مسئولیت مدرسه
در آمریکا اگر ایجاد مزاحمت یا آزار و اذیت در فضای مجازی علیه یک شخص مشمول قانون‌های فدرال مزاحمت بر پایه تبعیض و قوانین حقوق شهروندی مانند [8]Title IX وSection 504[9] قرار گیرند، مدارسی که با بودجه دولت فدرال اداره میشوند نیز باید به موضوع رسیدگی کنند.
بنابراین، برای رسیدگی به اَعمال کودکان مرتکب آزار و اذیت در فضای مجازی، - حتی هنگامی‌که آزار و اذیت بیرون از مدرسه رخ داده باشد - روش‌های انضباطی در مدرسه نیز وجود دارد.
مناطق آموزشی موظفند اطلاعات گسترده‌ای از موارد قلدری فراهم کنند و به وزارت آموزش و پرورش ایالات متحده آمریکا بفرستند. داده‌های فرستاده شده در گزارش آماری سالانه حقوق شهروندی (CRDC[10]) به‌کار می‌روند.
به‌طور کلی، داده‌هایی از موارد اتهام‌های ایجاد مزاحمت و قلدری، به‌ویژه آن‌هایی که با نژاد، جنسیت، گرایش جنسی، معلولیت، ملیت و مذهب پیوند دارند، و همچنین داده‌هایی از دانش‌آموزانی که به سبب ارتکاب این اعمال، تنبیه انضباطی شده‌اند، گردآوری میشوند.
بیشتر بخوانید: زورگویی در مدرسه
قانون‌های آزار و اذیت در فضای مجازی در سطح ایالتی آمریکا
دولت فدرال آمریکا برای پیش‌گیری از قلدری یا آزار و اذیت در فضای مجازی، قانون ملی تصویب نکرده است، از این رو، هر ایالت وظیفه‌ی نوشتن و اجرای قانون خود را دارد.
اکنون همه‌ی پنجاه ایالت آمریکا برای قلدری قانون‌گذاری کرده‌اند، ولی اوضاع همیشه چنین نبود. مونتانا آخرین ایالت آمریکا بود که قانون آزار و اذیت را در آوریل 2015 به تصویب رساند. مونتانا، همچنین، تنها ایالت آمریکا است که مدارس را برای وضع خطِ‌مشی رسمی درباره‌ی قلدری[11] ملزم نمی‌کند.
در گذشته، مناطق آموزشی آمریکا برای برخورد با قلدری، دست‌شان بسته بود. ولی اکنون قانون دادرسی فدرال آمریکا برای برخورد انضباطی با دانش‌آموزانی که رفتارهای‌شان در بیرون از مدرسه به اختلال آشکاری در محیط آموزشی بیانجامد، به مدارس اختیار می‌دهد. در نتیجه، بسیاری از ایالت‌های آمریکا قوانین‌شان را اصلاح كرده‌اند تا به مدارس برای مشاركت در پایان دادن به آزار و اذیت در فضای مجازی آزادی عمل بیش‌تری بدهند.
قوانین ایالتی آمریکا متناسب با تفاوت نیازمندی‌های مناطق آموزشی، هر ایالت با ایالت دیگر متفاوت است.
برای نمونه، برخی ایالت‌های آمریکا قانون، خط مشی و آیین‌نامه تدوین کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر، الگوی‌های خطِ مشی رویارویی با آزار و اذیت را به مناطق آموزشی می‌دهند. با این همه، بسیاری از ایالت‌های آمریکا، پیامدهای قانونی برای رفتار زورگویانه و آزار دهنده تعیین نکرده‌اند و تنها تعداد اندکی از ایالت‌ها، قلدری را جرم شناخته‌اند.
افزون بر این، برخی ایالت‌ها برای قلدری، آزار و اذیت در فضای مجازی و ایجاد مزاحمت، قانون واحدی دارند، در حالی که برخی دیگر چندین قانون دارند. در برخی ایالت‌ها قانون در پیوند با قلدری، بخشی از قوانین جزایی است و نوجوانان را نیز دربر می‌گیرد.
در نتیجه، قانون‌های مربوط به آزار و اذیت در فضای مجازی در آمریکا بسیار گوناگون است و برخی ایالت‌ها نسبت به ایالت‌های دیگر، شرایط سخت‌گیرانه‌تری دارند. برای نمونه، قانون کرامت برای همه‌ی دانش‌آموزان [12](DASA) در نیویورک، مناطق آموزشی را برای وضع خط‌مشی‌ها و روش‌های زیر ملزم می‌کند. برای نمونه، آن‌ها باید:
- خطِ مشی‌ها و روش‌های رویارویی با ایجاد مزاحمت، قلدری و آزار و اذیت در فضای مجازی را تدوین و اجرا کنند؛
- روش‌ها و سازوکارهای گزارش انواع قلدری و ایجاد مزاحمت را فراهم کنند؛
- کارمندان را درباره‌ی ایجاد مزاحمت، قلدری و آزار و اذیت در فضای مجازی آموزش دهند؛
- از یك متخصص DASA برای همراهی با کارکنان، دانش‌آموزان و والدین به همکاری دعوت کنند.
قانون برخورد با آزار و اذیت در فضای مجازی ایالت اوهایو، با نام قانون «جسیکا لوگان»[13]، نمونه ارزشمندی است. این قانون پس از آن وضع شد که هم‌سالان «لوگان» با پخش و دست‌به‌دست کردن تصویر برهنه‌ی او در دبیرستان، به او اهانت کردند و در واقعیت و فضای مجازی به آزار و اذیتش پرداختند. لوگان اندکی پس از انتشار عکس‌اش در دبیرستان، خودکشی کرد.
در پاسخ به چنین رویدادی، قانون اوهایو، مناطق آموزشی را موظف می‌کند، روش‌های موجود برای برخورد با قلدری را گسترش دهند تا آزار و اذیت، ارعاب و زورگویی چه به شکل آنلاین و چه در اتوبوس‌های مدرسه را پوشش دهند.
همچنین به‌روشنی آن‌ها را ملزم می‌کند، در روش‌های برخورد با قلدری، مشخص کنند که دانش‌آموزان به دلیل قلدری یا آزار و اذیت در فضای مجازی می‌توانند اخراج شوند. همچنین، برپایه این قانون، مدارس موظفند سازوکارهایی را برای گزارش‌های ناشناس از نمونه‌های قلدری راه‌اندازی کنند و راهکارهایی برای محافظت از گزارشگر در برابر واکنش‌های تلافی‌جویانه ارائه دهند.
سرانجام، اوهایو مناطق آموزشی خود را موظف می‌کند، روش‌هایی متناسب با سن‌وسال دانش‌آموزان برای آموزش درباره‌ی خطِ‌مشی‌های برخورد با قلدری و پیامدهای ناشی از نقض این خط‌مشی‌ها ایجاد کنند.
آن‌ها همچنین باید همه آموزگاران، مدیران و کارکنان خود را در زمینه خط مشی‌های رویارویی با قلدری آموزش دهند و چکیده‌ای از همه رویدادهای گزارش شده را برای آگاهی همگانی در وب سایت خود منتشر کنند.
وزارت آموزش و پرورش آمریكا برای ساده‌تر شدن مقایسه قوانین ایالتی، چارچوبی از مؤلفه‌های مشترک قوانین، خطِ مشی‌ها و مقررات ایالتی فراهم كرد. از این چارچوب برای شناخت چگونگی کارهای انجام شده مدارس برای پیش‌گیری از قلدری و پاسخ به موارد رخ داده شده، استفاده شد. برخی از ویژگی‌های رایج این چارچوب دربرگیرنده بیانیه‌های خطِ مشی، کارهای حفاظتی، آموزش کارکنان و پیامدهای آن است.
بیشتر بخوانید: با کودکان قلدر چگونه برخورد کنیم؟
مجازات‌های آزار و اذیت در فضای مجازی
قوانین هر ایالت آمریکا با ایالت دیگر آن، تفاوت چشم‌گیری دارد، از این‌رو، مجازات‌های آزار و اذیت در فضای مجازی نیز گستره وسیعی دارند. بسته به قانون‌های ویژه هر ایالت، مجازات‌ها از مجازات‌های مدنی مانند تعلیق یا اخراج از مدرسه تا زندان، برای برخی مُجرمان می‌تواند گسترده شوند.
برای نمونه، در قوانین مربوط به آزار و اذیت در فضای مجازی ایالت فلوریدا، مدارس باید دانش‌آموزان خطاکار را به‌حالت تعلیق درآورند یا آن‌ها را از مدرسه اخراج کنند. در حالی که در ایالت میسوری، کسانی که با استفاده از رسانه‌های اجتماعی یا دیگر ابزارهای الکترونیکی به تهدید خشونت‌آمیز دست می‌زنند، شاید به جرم کیفری متهم شوند.
خرید کتاب حواست به دُمت باشه! در دنیای دیجیتال
افزون بر این، آزار و اذیت در فضای مجازی پیامدهای ناگزیری دارد. برای نمونه، شاید فرد خطاکار به دادگاه فراخوانده شود، شغلش را از دست بدهد، یا حتی دستگیر شود.
کودکان و بزرگ‌سالان باید بدانند آن‌چه در اینترنت فرستاده می‌شود، ماندگار است؛ حتی اگر چیزی حذف شود، شاید از صفحه عکس گرفته شده باشد. در نتیجه، کودکان باید بدانند هنگامی‌که چیزی را در اینترنت حذف می‌کنند، به‌معنای از میان رفتن آن نیست.
همچنین کارفرمایان بالقوه و مسئولان پذیرش دبیرستان‌ها شاید رسانه‌های اجتماعی را جست‌وجو کنند. بسیاری از نوجوانان آموخته‌اند آن‌چه امروز خنده‌دار به نظر می‌رسد، شاید در آینده‌ی نزدیک مایه خجالت شود. از این گذشته، دادگاه‌ها پیش‌تر حكم داده‌اند كه هیچ چیز به نام حریم خصوصی آنلاین وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: کودک و محتوا در عصر اینترنت
آینده قوانین آزار و اذیت در فضای مجازی
در خبرها نمونه‌های شناخته شده‌ای از پرونده‌های آزار و اذیت در فضای مجازی داریم که متهمینِ پرونده‌ها، با اتهام‌های کیفری روبه‌رو شده‌اند. شاید برجسته‌ترین نمونه، دختر نوجوان هفده ساله‌ای از ماساچوست باشد که با نوشتن پیامک به دوست پسر هجده ساله‌اش و ترغیب او به خودکشی، به قتل غیرعمد متهم ﻭ محکوم شد.
پسر که در پارکینگ فروشگاه، مونواکسید کربن را به درون خودرو خود پمپاژ می‌کرد، در آغاز هنگامی که احساس کرد حالش خوب نیست، از خودرو بیرون آمد. ولی دختر هفده ساله به‌جای پشتیبانی از تصمیم پسر، در پیامی به او گفت به اتومبیلش برگردد و برنامه‌اش را به سرانجام برساند. دختر با پلیس یا خانواده‌ی پسر تماس نگرفت و هیچ کوششی برای متوقف کردن او نکرد. در نتیجه، قاضی او را به جُرم قتل غیرعمد مقصر دانست.
هر اندازه مدارس، جامعه‌ها و دستگاه‌های اجرای قانون در شناسایی آزار و اذیت در فضای مجازی ماهرتر میشوند، به‌همان نسبت، نمونه‌هایی مانند پرونده‌ی بالا، افزایش می‌یابند. در این میان، فعالان مدنی می‌کوشند تا دولت فدرال آمریکا را برای مداخله‌ی بیشتر ترغیب کنند. آن‌ها بر این باورند مدارس به رهنمودهای روشنی درباره‌ی چگونگی کاهش آزار و اذیت در فضای مجازی، در کنار افزایش احترام و مهربانی نیاز دارند.
سخن پایانی
آزار و اذیت در فضای مجازی پدیده‌ای جدی ﻭ رو به افزایش است. از این‌رو، مادرها ﻭ پدرها باید در آموزش سواد دیجیتال و قوانین اخلاقی به فرزندان‌شان بکوشند. کودکان و نوجوانان نیز بدانند که اگر عصبانی هستند یا احساساتی شده‌اند، درباره‌ی آن نباید پیام در شبکه‌های مجازی بگذارند. تخلیه احساسی باید دوستانه یا در محفل‌های خصوصی آفلاین انجام شود. تنظیم‌های حریم خصوصی نباید سبب شود کودکان و نوجوانان هر چیزی را آنلاین بفرستند. آنان در این‌باره باید بسیار مراقب باشند.
پی‌نوشت:
[1] Platform
[2] cyberbullying
[3] bullies
[4] cyberbullies
[5]. گاهی شاید با اصطلاح Sextortion نیز شناخته شود. این اصطلاح به گستره‌ای از سوءاستفادههای جنسی اشاره دارد که با سوءاستفاده از قدرت به اجبار انجام میشوند. همچنین به آن گروه از سوءاستفادههای جنسی گفته می‌شود که افراد به انتشار تصویرها یا اطلاعات جنسی تهدید یا وادار میشوند. (منبع: ویکی‌پدیا)
[6] harassment
[7] Civil court
[8]. بخشی از قانون اصلاحات آموزش و پرورش آمریکا در سال 1972، قانونی فدرال با این مضمون است: «هیچ کس در ایالات متحده نباید به سبب جنسیت، از مشارکت یا بهره‌مندی از مزایای برنامه آموزشی محروم شود که دولت فدرال بودجه آن را تأمین می‌کند یا برای بهره‌مندی از برنامه‌ها و فعالیت‌های آن مورد هرگونه تبعیض قرار گیرد.» (منبع: www.ncaa.org)
[9]. بخشی از قانون اصلاحات آموزش و پرورش آمریکا در سال 1973 است که تبعیض به سبب معلولیت را منع می‌کند. این قانون ضد تبعیض، برآمده از حقوق شهرﻭندی است ﻭ برپایه آن، نیازهای دانش آموزان معلول به اندازه‌ی نیازهای افراد غیرمعلول باید برآورده شوند. (منبع: https://www.greatschools.org )
[10] Civil Rights Data Collection
[11] bullying
[12] Dignity for All Students Act
[13] Jessica Logan
دیگر تصاویر
ویراستار
مسعود میرعلایی
مترجم
نویسنده
لینک کوتاه