اپلیکیشن‌ های مناسب برای درمان آپراکسی در کودکان

امروزه و با توسعه‌ی فناوری‌های نوین، سازندگان اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های دیجیتالی، به فکر تأمین نیازهای افراد دارای اختلالات ویژه در جامعه افتاده‌اند. در سال‌های اخیر، اپلیکیشن‌های بسیار زیادی برای بهبود شرایط افراد دچار اختلالات مختلف، از جمله اختلالات یادگیری و افراد مبتلا به آپراکسی به خصوص آپراکسی گفتاری طراحی و تولید شده‌اند. سازندگان این اپلیکیشن‌ها در تلاشند تا محصول‌شان بیش‌ترین تطابق را با نیازهای کاربران ویژه داشته باشد. بنابراین این اپلیکیشن‌ها را با کمک معلمان، والدین و خود افراد مبتلا به آپراکسی همواره ارزیابی می‌کنند تا به محصول بهتر و دقیق‌تری دست یابند. پژوهش‌ها نشان داده است که استفاده از این برنامه‌ها به میزان چشمگیری بر کاهش نشانه‌های آپراکسی این کودکان اثر داشته است. بنابراین امروزه یکی از راه‌های مهم درمان اینگونه اختلالات، حتماً و بی تردید، استفاده از اپلیکیشن‌های مناسب است.

در ادامه، اپلیکیشن مفید برای درمان افراد مبتلا به آپراکسی گفتاری آورده شده است که بنابر نظرات کاربران‌شان، بهترین اپلیکیشن‌های سال 2021 در زمینه‌ی کمک به کودکان مبتلا به آپراکسی گفتاری شناخته شده‌اند:

1- Apraxia Therapy

توضیحات: این اپلیکیشن، یک برنامه‌ی جامع است که برای کمک به افراد مبتلا به آپراکسی گفتاری طراحی شده است و به آن‌ها این امکان را می‌دهد تا توانایی‌شان در بیان درست و مداوم آنچه می‌خواهند بگویند را افزایش دهد. این برنامه شامل تصاویر و اصواتی است که کاربر ویژه‌ی خود بتواند واج‌ها و واژه‌ها را با صداهای‌شان تطبیق دهد. همچنین دارای ویدئوهایی است که به کاربر این امکان را می‌دهد که حرکات درست دهان و صورت را برای آنچه می‌شنود، مشاهده کند. مانند کاری که در روش درمانی «تمرین صدا و حرکت» کودک در رویارویی با درمانگر انجام می‌دهد.

2- Articulation Station

• این اپلیکیشن، یکی از جامع‌ترین برنامه‌های بیانی است که برای کودکان طراحی شده است تا یاد بگیرند چگونه صداهای مختلف را تلفظ و تمرین کنند. این برنامه به کاربران اجازه می‌دهد تا در سطح کلمه، جمله و داستان درمورد تمام حروف الفبا تمرین کنند.
• تلاش شده است همه‌ی موقعیت‌های واج در نظر گرفته شود (0 اول، وسط و آخر واژه بودن)
• برای هر صدا، بیشتر از 60 واژه در نظر گرفته شده است.
• بیش از 1200 تصویر مربوط به صداهای مختلف در این برنامه گنجانده شده است.
• داستان‌های کوتاه، خلاقانه با تکیه بر اشکالات تلفظی کودکان مبتلا به آپراکسی گفتاری دارد.
• دارای مراحل مختلف است و کودک با درست پاسخ دادن به جواب‌ها، به مراحل بالاتر صعود می‌کند.
• سؤالات بیشتر درمورد تطابق تصویر با صدای حروف و واژگان است.

3- Splingo

توضیحات: پژوهش‌هایی که درباره‌ی این اپلیکیشن و کاربران آن انجام شد نشان داد که کودک مبتلا به آپراکسی گفتاری با شروع از سطح یک و رسیدن به سطح چهار، می‌تواند درک اساسی از زبان پیدا کند این درک عمیق و درست به گونه‌ای است که تا آخر عمر ادامه خواهد داشت. این بازی درباره‌ی تعامل کاربر با موجودات فضایی و بازی با آن‌ها و همچنین گوش دادن به تلفظ درست واج‌ها و واژه‌ها در حین بازی است. این اپلیکیشن توسط متخصصان گفتار و زبان طراحی شده است و روی اسم‌ها، فعل‌ها، حروف اضافه و صفت‌ها تمرکز دارد. در این بازی، بنابر نظریات روانشناسی رشد، از رشد اولیه زبان تا سطح بسیار پیچیده‌تر از ترکیبات در نظر گرفته شده است. این اپلیکیشن همان‌طور که گفته شد، 4 سطح دارد:

• سطح 1: از یک کلمه اصلی استفاده می‌کند. مناسب برای 18 ماه به بالا.
• سطح 2: از دو کلمه اصلی استفاده می‌کند. مناسب برای کودکان با سطح رشد دو تا سه ساله.
• سطح 3: از سه کلمه اصلی استفاده می‌کند. مناسب برای کودکان با سطح رشد سه تا چهار ساله.
• سطح 4: از چهار کلمه اصلی استفاده می‌کند. مناسب برای کودکان با سطح رشد چهار ساله و بزرگتر.

4- Speech Tutor

توضیحات: در این اپلیکیشن، ویدئوهای ساده‌ای وجود دارد که به کاربرنحوه‌ی ایجاد صدا را در دهان و گلو در حین ادای یک حرف آموزش می‌دهد. سرعت این ویدئوها قابل تنظیم است و کاربر می‌تواند بارها و بارها آن‌ها را ببیند. آموزش چگونگی تولید صدا به کودکان دچار آپراکسی گفتاری کمک می‌کند که بدانند برای تولید چه صدایی، کدام عضله‌ی خود را منقبض نمایند. برای مثال، برای ادای حرف «پ» کودک باید لب‌های خود را بر هم بگذارد و با فشار زیاد هوا را به یک باره از دهن خارج کند. با تمرین زیاد، کودک می‌تواند هر واج را به درستی ادا نماید.

نحوه‌ی کار با این اپلیکیشن به این صورت است که ابتدا کودک، حرف مورد نظر خود را انتخاب می‌کند. سپس ویدئوی ویژه‌ی آن حرف برایش نمایش داده می‌شود.

5- Conversation Therapy

توضیحات: این برنامه بیشتر بر آموزش تولید عبارت تاکید می‌کند. بخش‌هایی برای آموختن صداهای صحیح واج و واژه دارد ولی کار اصلی آن، آموزش نحوه برقراری ارتباط مؤثر در مکالمه است. به همین منظور در این برنامه گفت‌وگوهایی تعریف شده است که حین گوش دادن و تمرین این گفت‌وگوها، کاربر مبتلا به آپراکسی گفتاری، نحوهٔ صحیح افت و خیز جملات و تکیه‌های درست واژه‌ها را می‌آموزد. این برنامه علاوه بر مبتلایان به آپراکسی گفتاری برای مبتلایان به اوتیسم، و هر کسی که دارای اختلال گفتار یا زبان، آلزایمر، زوال عقل و یا آسیب مغزی است، مفید است.

این اپلیکیشن حاوی 12 موضوع کلی است. موضوعاتی مانند سرگرمی، آب و هوا، سلامت و... که کاربر با انتخاب هر موضوع، می‌تواند وارد دنیای وسیعی از مکالمات درمورد آن موضوع شود. این مکالمات از جملات ساده شروع می‌شوند و رفته رفته دشوارتر می‌گردند. این برنامه شامل بیش از 300 عکس با 10 سؤال برای هر عکس است، به این معنی که در ترکیب با 12 دسته، بیش از 3000 سؤال در این اپلیکیشن وجود دارد و به تبع آن 3000 گفت‌وگو.

اپلیکیشن‌های که برشمرده شد، نمونه‌هایی از اپلیکیشن‌هایی مفید برای درمان کودکان مبتلا به آپراکسی گفتاری است. امروزه با وجود این اپلیکیشن‌ها و انواع مشابه آن‌ها، امیدها نسبت به درمان این اختلال بسیار افزایش یافته است.

جمع بندی

آپراکسی، یکی از بیماران شایع است که به دلیل همپوشانی نشانه‌های آن با برخی از اختلالات دیگر، تشخیص مشکلی دارد. از طرفی این اختلال طیف وسیعی از انواع را شامل می‌شود. به طوری که می‌توان گفت آپراکسی یک اصطلاح کلی برای هرگونه اختلال ارتباطی بین اعصاب و عضله است. حال ممکن است این عضله در چشم، دهان و یا در انگشتان دست و پا باشد. بنابراین بررسی این اختلال به طور کامل، در یک مقاله امکان پذیر نیست. در این مقاله مروری سریع بر انواع آپراکسی، نشانه‌های آن راه‌های تشخیص و درمانی آن صورت بگیرد و از آن‌جا که شایع‌ترین نوع آپراکسی- به ویژه در کودکان- آپراکسی گفتاری است، ثقل این مقاله بر تعریف، بیان نشانه‌ها و همچنین تشخیص آپراکسی و درمان این نوع آپراکسی قرار دارد.

امروزه با افزایش حوادث ناخواسته مانند تصادفات و یا نزاع‌های خیابانی و سوء استفاده‌های جنسی و... احتمال بروز آپراکسی اکتسابی- چه در کودکان و چه در بزرگسالان- افزایش یافته است. بنابراین آگاهی از نشانه‌های آپراکسی به عنوان یکی از عوارض ثانویه‌ی این حوادث، ضروری است. والدین- به ویژه والدینی که در خانواده‌ی خود سابقه‌ی آپراکسی داشته‌اند و یا کودک‌شان دچار سانحه شده است- باید از تمام نشانه‌های انواع آپراکسی اگاه باشند تا با بروز اولین نشانه‌ها فرزند خود را نزد درمانگر ببرند.

آپراکسی گفتاری، یکی از انواع مهم آپراکسی است که در کودکان شایع‌تر است و اثر بسیار زیادی را در زندگی اجتماعی، تحصیلی و عاطفی فرد می‌گذارد. کودکان مبتلا به این اختلال، واژه را می‌شناسند، صوت درست آن را نیز می‌دانند. ولی هنگام ادای آن، به دلیل عدم هماهنگی سیستم عصبی با عضلات دهان، حنجره و صورت آن‌ها، با مشکل مواجه می‌شوند. این کودکان با گذرزمان سعی می‌کنند با به کارگیری راهبردهایی، تلفظ واژه‌های چالش برانگیز را، برای خود ساده‌تر کنند. مثلاً به جای حروفی که برای ادای‌شان از عضلات بیشتری استفاده می‌شود، حروفی را به کار می‌برند که عضلات کمتری را درگیر می‌کنند. برای همین به جای استفاده از مصوت «او»، از «-ُ» استفاده می‌کنند. بنابراین ممکن است به جای کلمهٔ «توپ» «تُپ» بگویند. با این کار نیازی نیست دهان خود را غنچه کنند. از طرفی منظورشان را نیز به مخاطب می‌رسانند. ولی این اتفاقات ممکن است رفته رفته باعث کاهش اعتماد بنفس و در نتیجه انزوا و افسردگی آن‌ها شود. بنابراین حتماً باید این کودکان تحت درمان به موقع قرار بگیرند.

نکته‌ی مهمی که وجود دارد، ورود فناوری‌های نوین در درمان بیماری‌های دشواری مانند آپراکسی است. توسعه‌ی اپلیکیشن‌های یاریگر در زمینه‌ی  درمان آپراکسی- به ویژه آپراکسی گفتاری- در سال‌های اخیر نتایج بسیار مهم و مثبتی داشته است. و امید می‌رود که با فراگیر شدن امکانات زمینه‌ای این نوع ابزارها برای همه، اثرات اختلالات ناتوان کننده در زندگی افراد به تدریج کمرنگ‌تر شود.

برخی منابع

1- Differential Diagnosis of Apraxia of Speech in Children and Adults: A Scoping Review

نویسنده: Kristen M. Allison (کریستین ام. آلیسون)، استاد دانشکده مطالعت اختلالات ارتباطی در دانشگاه بوستون آمریکا، و همکاران. سال انتشار: 2021

2- Progressive Apraxia of Speech: Delays to Diagnosis and Rates of Alternative Diagnoses

نویسنده: Johnny Dang(جانی دانگ)، استاد دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه روچستر ایالت مینه سوتای آمریکا، و همکاران. سال انتشار: 2021

3- Virtual Reality Augmented Feedback Rehabilitation Associated to Action Observation Therapy in Buccofacial Apraxia: Case Report

نویسنده: Daniele Emedoli(دانیله امِدولی)، استاد توانبخشی دانشگاه سنت رافائل میلان ایتالیا، و همکاران. سال انتشار: 2021

4- Concurrent Validity Between Two Sound Sequencing Tasks Used to Identify Childhood Apraxia of Speech in School-Age Children

نویسنده: Jonathan L. Preston (جاناتان آل. پرستون)، استاد روانشناسی دانشگاه سیراکس نیویورک، و همکاران. سال انتشار: 2021