شادی بخشی هدفمند در کلاس درس

ایجاد فضای شـاد یکی از کار آمد ترین راه‌ها برای افزایش آرامـش روحی و روانی در کلاس درس اسـت. دانش آموزان با نشاط مسئولیت پذیر و هدفمند هسـتند. در پرتو شادی و نشاط است که آن‌ها می‌توانند برداشتی واقع بینانه از توانایی های خود به دست آورند. نشاط و شادابی در مدرسه به رشـد و شـکوفایی همه ابعاد وجودی دانش آموز می‌انجامد. در محیط شاد، ذهن انسان پویا و استعدادش شکوفا می‌شود. شادی مفهومی زودگذر نیست، بلکه باور به این موضوع است که همه چیز به خوبی می‌گذرد؛ باوری که با احساس رضایت همراه است.

یکی از مکان هایی که می‌تواند سـبب ترویج روحیه نشاط و شـادابی در دانش آموزان شود، کلاس درس اسـت. می‌توان با فراهم آوردن موقعیت های شـاد سـبب از بین رفتن اسـترس در دانش آموزان شد و از این رهگذر به بالا رفتن اعتماد به نفس در آنان کمک کرد. این مقاله به بیان تجربه ای در این باره می‌پردازد.

شادی و نشاط از ابتدایی‌ترین حقــوق دانش آموز در دوره ابتدایی اســت که هر آموزگاری در تهیه و تدوین فعالیت هــای روزانه کلاس خــود بایــد بــه آن توجه داشــته باشد. چه بسا بسیاری از مشکلات آموزشی و پرورشی با تغییر فضای کلاس به ســوی شــادی و نشــاط التیــام یابند و این موضوع ســبب تحول در دانش آموز شود. در نقطه مقابــل، بی توجهــی به شــادی در کلاس ســبب دلزدگــی و مقاومت عمدی دانش آموز می‌شود.

اینجانــب همــواره به دنبــال روش‌هایی برای ایجاد فضای نشاط و شادابی در کلاسم هستم. هرچند به دلیــل کثرت دانش آمــوزان گاه ایجاد چنین فضایی ممکن اســت با کمــی بینظمــی همراه شــود، امــا نمی‌توان از ایــن عنصر مهم چشم پوشــی کــرد. به عینــه دیده بودم، هرگاه عنصر شــادی در یک زنــگ در کلاس حاکم می‌شود، ســبب می‌شود گذر زمان را حس نکنم و حتی با وجود خوردن زنگ تفریح، دانش آموزانم نیز هیــچ علاقــه ای به خــروج از کلاس نداشته باشند. یکــی از ســاعات فینفســه شــادی آور، زنگ هنر است. اگر از این زنگ که امروز متأســفانه بین ســاعات آموزشــی مهجــور مانده اســت، به درســتی اســتفاده شود، بســیاری از گره های آموزشی سایر درس ها به راحتی باز می‌شوند.

بــرای این درس هم بســته به پایه تحصیلی موردنظر فعالیت هایی در نظر گرفته شده‌اند، اما من بهتر دیدم که قالب شــکنی کنم و برای این زنگ به طراحی فعالیتی دست بزنم که هم شــاد باشد، هم سبب » خودحرکتی «و» خودیادگیری «دانش آموزان شود، و هم راه گشای من در درس علوم باشد. همانطور که میدانید، درس علوم پایه ششم با بررســی روش علمــی و مراحل مربــوط به آن آغاز شــده و در این بین» مشــاهده«را به عنوان اولین مرحله از مراحل کار با روش علمی برشــمرده است.

هنگامی که حرف از مشــاهده به میــان می‌آید، اکثر دانش آموزان تنهــا به حس بینایی خود توجه می‌کنند، اما مشــاهده در روش علمی اســتفاده از تمامی اندام های حســی را شامل می‌شود. مــن نیز بــرای جا انداختــن بهتر ایــن مطلب بیــن دانش آمــوزان، بهترین ســاعت را زنگ هنر یافتم که هم شادی آور است و هم سبب خلاقیت در ارائه مطالب توســط معلــم و خــود یادگیــری توســط دانش آموزان می‌شود. برای این کار ابتدا چشمبندی را از قبــل آمـاده می‌کنم. ســپس تعدادی از دانش آموزان را به صورت نماینــده در گروه هــای دونفــری ســازماندهی می‌کنم.

هر گروه به انتخــاب خود طرحــی را برای نقاشی انتخاب می‌کنند از این دو، یک نفر مســئول هدایت و دیگری مســئول ترسیم نقاشــی می‌شود. چشــمبند را روی چشــم کســی که نقاشــی می‌کشد می‌بندیم و دیگری از طریــق کلام، هدایت او را که مشغول کشیدن نقاشی است برعهده می‌گیرد. در پایان، نقاش بعد از کشــیدن نقاشــی چشمبند را برمــی دارد و شــاهکاری هنری خود را مشاهده می‌کند. این روش دارای مزایایی به شرح زیر است:

الــف) فضــای رضایت و شــادی از انجــام چنیــن فعالیتی در کلاس حاکم می‌شود.

ب) موفق می‌شوم با کم کردن نقش مســتقیم خودم در ارائه مطلب، مفهوم مورد نظرم در علوم را به آنان آموزش دهم.

ج) نقــش عملــی و عمــده در آمــوزش این مفهــوم برعهده خود دانش آموزان است.

در پایان توجه داشــته باشیم کــه نباید شاداب ســازی را تنها به ابعاد ظاهری کلاس محدود کنیم، بلکه می‌توانیم روح و روان، و جسم و جان دانش آموزان را شــاد کنیم. چــرا که آنــان ابتدا بایــد از درون وجودشان احساس شادمانی داشته باشند. این احساس شادمانی همان احساس رضایت از زندگی است که باید در تمام ابعاد وجودشان رخنه کند.

منابع:

۱-صباغیــان، زهــرا .(۱۳۸۴) مدرسـه و تقویت نشـاط و امیـد به زندگـی. ماهنامه پیوند. انجمــن اولیا و مربیان. شــمارههای ۳۰۹، ۳۱۰ و .۳۱۱

۲-کاکیا، لیدا .(۱۳۸۵) آرامش و نقش آن در زندگی، ارتباط پیونـد، همدلـی و آرامش.

۴-ماهنامــه تربیــت. ســال .۲۱ شماره .۸