معصومیت از دست رفته

کودکان و نوجوانان این نسل در مقایسه با نسل‌های گذشته زودتر به بلوغ فکری می‌رسند. دلایل آن هم متفاوت است و قرار نیست در این نوشته به آن پرداخته شود. عوامل اجتماعی و آموزشی و قرار گرفتن در معرض رسانه‌های جمعی از مهم‌ترین این عوامل است. در سال‌های اخیر همزمان با بالا رفتن آگاهی عمومی خانواده‌ها از نقش تربیتی خود و رفتار الگوپذیر کودکان حساسیت‌ها نیز پیرامون رفتار والدین با کودک تغییر کرده است.

این اتفاق اگرچه به ذات نیکو و به نفع بنیان خانواده و جامعه است اما در کنار این سطح از آگاهی اتفاقات ناصحیحی نیز روی می‌دهد که تنها دلیل آن استدلال غلط خانواده‌ها از شیوه‌های تربیتی امروزی است. عدم آگاهی خانواده از میزان ورود کودکان و نوجوانان به حوزه‌های رفتار دوران بزرگسالی، عواقبی را برای کودکان به بار خواهد آورد که اثرات سوء آن تمام بزرگسالی شان را شامل می‌شود.

استفاده از وسایل آرایشی همواره برای کودکان جذاب و جالب است. در دوره‌های کودکی آغازین آن‌ها تنها به تقلید از مادر خود رژلب ها یا پودرها را به صورت خود می‌مالند اما با ورود به دوران کودکی میانه (دوران مدرسه) علاقه دارند همپای بزرگ ترها برای خود این وسایل را داشته باشند و طبق الگویی که از مادر خود برداشت می‌شود، در میهمانی‌ها از آن استفاده کنند. این ابتدای زنگ خطری است که می‌تواند بلوغ زودرس را برای کودکان دربرداشته باشد.

جدا کردن کودک از دنیای همسالان باعث دور ماندن او از تجربیات مفید دوران کودکی می‌شود: تجربه تعامل گروهی، بازی و شادی. کودک هنگام بازی کردن تنها بازی نمی‌کند بلکه در معرض یادگیری و آموزش است. مفهوم ازخودگذشتگی، مالکیت، تعامل، همدردی، مدیریت و... را کودک در خلال بازی یاد می‌گیرد.

بازی‌های کودکانه در بردارنده مضامینی مفید برای این نوع آموزش‌هاست. این درحالی است که ورود ابزاری چون لوازم آرایشی در بازی کودکان راه را بر شکل گیری جامع این مفاهیم در شخصیت کودک می‌بندد و کودک را درگیر نوعی تقلید و ادا درآوردن از الگویی ناصحیح می‌کند. شاید در مقابل این نظر عده‌ای اعتقاد داشته باشند که استفاده از وسایلی چون ظروف آشپزخانه نیز برای کودکان ورود زودرس به دنیای بزرگسالی است. این صحیح است اما الگویی که با این نوع ابزار بازی در شخصیت کودک رشد می‌کند، می‌تواند در بزرگسالی به کار او آید.

راه یافتن ابزار آرایش در میان بازی‌های گروهی کودکان خصوصا دختران مانع از رشد شخصیت کودک و باعث ایجاد نوعی دوگانگی شخصیت در رفتارهای او می‌شود. فاصله گرفتن کودک از نقش خود و ورود زودهنگام آن با شیوه‌ای فانتزی به دنیای بزرگسالان اگرچه از نظر خانواده‌ها ممکن است شیک و امروزی قلمداد شود اما حقیقت امر آن است که کمک به بلوغ زودرس فرزندان، رنج‌های بیشتری را برای آنها به همراه خواهد داشت.

استفاده از محصولات آرایشی توسط کودکان تبدیل به شیوه‌ای رایج از مدگرایی در کشور شده است. سالن‌های آرایش مخصوص کودکان و مجوزهایی که دولت به این منظور به افراد فاقد صلاحیت واگذار می‌کند، سلامت روحی نسل آینده را به خطر می‌اندازد. برخی آرایشگاه‌های زنانه آلبوم های آرایش بچگانه خود را برای تبلیغ به مشتریان خود می‌سپارند و این به نوعی فرهنگ تبدیل شده است که در میهمانی‌ها، جشن‌ها و عروسی‌ها کودکان نیز همراه با بزرگسالان آرایش کنند.

از سوی دیگر این محصولات آرایشی هیچ سازگاری با پوست لطیف کودکان نداشته و پس از مدتی واکنش‌ها و آسیب‌های غیرقابل جبرانی را بر صورت آن‌ها برجای خواهد گذاشت. پوست لطیف کودکان هیچ سازگاری با این نوع محصولات شیمیایی ندارد. چندی است بسته‌های لوازم آرایش کودکان وارد کشور شده است. این محصولات که همگی ساخته شده در کشور چین هستند با کیفیتی نامرغوب و تنها با استفاده از رنگ‌های شاد و فانتزی وارد بازار شده و خانواده‌ها با چنان شتابی به سمت خرید و استفاده این محصولات روی آورده‌اند که گویی اگر نخرند از گردونه تمدن و مدرنیته عقب خواهند افتاد.

کوتاه شدن دوره کودکی حسرت‌های بزرگسالی را به همراه دارد. روی آوردن کودکان به محصولات آرایشی آن‌ها را تبدیل به افرادی با گزینش معیارهای ظاهری می‌کند. با وجود آنچه خانواده‌ها تصور می‌کنند، آرایش کودکان هرگز به تقویت حس زیبایی شناسی آن‌ها کمکی نخواهد کرد بلکه معیارهایی نادرست از زیبایی‌های ظاهری را جایگزین شناخت آن‌ها از زیبایی‌های طبیعی و طبیعت می‌کند.

دنیای رنگ‌ها اگرچه به لذت کشف کودک کمک می‌کند اما هیچ کودکی از مواد شیمیایی که روی پوست لطیف او کشیده می‌شود پی به دنیای جادوی رنگ‌ها نخواهد برد. به طور مثال «فرمالدهيد» استفاده شده در لاک‌های آرایشی باعث ایجاد تنگی نفس می‌شود و واکنش‌هایی همچون آبریزش چشم، بروز حساسیت و... رادر پی خواهند داشت. دیگر ماده مخرب در لاک ناخن «فتالات» است که تاثیرات فراوانی بر کبد، کلیه‌ها، ریه‌ها و غدد جنسی می‌گذارد.

 این در حالی است که اکثر خانواده‌ها استفاده از لاک‌های آرایشی را به هیچ وجه مضر سلامت روح و روان کودک نمی‌دانند. همچنین این خانواده‌ها برای سپری کردن لحظه‌های شاد و کودکانه فرزندانشان، به محض ورود به مراکز تفریحی و بازی، روانه غرفه‌های گریم کودکان می‌شوند و بدون اطلاع از سلامت وسایل آرایش که در بسیاری از موارد محصولات شیمیایی نقاشی همچون گواش هستند، تن به این کار می‌دهند.

تا ساعت‌ها این مواد روی پوست کودک باقی می‌ماند و گاهی شب، هنگام خواب به دلیل علاقه‌ای که کودک به شکل گریم چهره‌اش دارد اجازه شستن صورت را به والدین نمی‌دهد.یکی از راه حل‌هایی که می‌تواند برای کودکان مفید باشد جایگزین کردن وسایل تزیینی به جای محصولات آرایشی است. انواع شانه، گیره مو، کلیپس یا زیورآلات کودکانه و رنگی برای کودکان جذاب بوده و ضرری هم ندارد. دقت و هوشیاری خانواده در انتخاب رفتارهایی که الگوپذیری بیشتری برای کودکان دارد می‌تواند مانع از آسیب به کودکان شود.

نویسنده: بهاره مهرجویی