اختلال لالی انتخابی در کودکان (قسمت دوم)

پیش از مطالعه این مقاله در سایت آموزک بخوانید: اختلال لالی انتخابی در کودکان (قسمت اول)

تشخیص

با مشاهده‌‌ی علائمی که ذکر شد باید هرچه زودتر با فرزندتان‌‌ به روانپزشک اطفال مراجعه نمایید. او‌‌ ممکن است برای رسیدن به تشخیص درست کارهای‌‌ زیر را انجام دهد:

• از سابقه‌‌ی این اختلال در خانواده‌‌ی شما سوال‌‌ ‌‌کند.
• از نشانه‌‌هایی که شما مشاهده کرده‌‌اید و طول زمان وجود این نشانه‌‌ها در فرزندتان سوال ‌‌کند.
• شرایط تحصیلی فرزندتان را ارزیابی ‌‌کند و برای این کار ممکن است با معلم یا مربی فرزندتان نیز جلسه بگذارد.
• ممکن است بخواهد که فرزند شما را در خانه، مدرسه و مکان‌‌های دیگر مشاهده کند. برای این کار ممکن است خود به خانه‌‌ی شما و جاهای دیگری که فرزند شما در آن‌‌ حضور دارد‌‌ برود و یا این که از شما بخواهد که از عملکردهای طبیعی فرزندتان در مکان‌‌های مختلف فیلم بگیرید و در جلسات دیگر به او نشان دهید.

گاهی لازم است پزشک فرزند شما را از لحاظ جسمی معاینه کند. چون ممکن است دارای اختلالاتی در دهان، حنجره یا قسمت‌‌های مربوط به تکلم باشد. ولی باید دانست که این کار برای تشخیص‌‌ اختلال لالی انتخابی ضروری نیست و اگر پزشکی این کار را انجام ندهد اشکالی ندارد. چرا که طبق تعریف اختلال لالی انتخابی، کودک‌‌ می‌‌تواند با نزدیکان خود مثل پدر و مادرش به خوبی حرف بزند و از لحاظ قدرت تکلم و رشد مغزی مشکلی ندارد. بلکه فقط در برخی از شرایط قادر به سخن گفتن نیست. البته بهتر است پزشک این معاینات را برای این که‌‌ متوجه عوارض این اختلال - مثل مشکلات ادراری- شود،‌‌ انجام داده و در صورت شک به وجود این اختلالات، کودک را به متخصص مربوطه ارجاع دهد.

در وبلاگ کتاب هدهد بخوانید: راه‌هایی برای مقابله با استرس کودکان

درمان

روش درمانی انتخاب شده توسط پزشک، بر اساس نیازهای کودک شما ممکن است متفاوت باشد. این روش‌‌ها موارد زیر هستند:

• محو شدن تدریجی محرک: در این روش که در زیرمجموعه‌‌ی روش‌‌ «شناختی-درمانی» قرار‌‌ می‌‌گیرد، باید کودک را کم کم با محرک‌‌های اضطراب‌‌آور روبرو کنید. با این کار ترس کودک از آن شرایط خاص کمتر‌‌ می‌‌شود. برای مثال، در یک اتاق با فرزند خود مشغول صحبت کردن‌‌ می‌‌شوید. همین طور که صحبت می‌‌کنید یک نفر وارد اتاق‌‌ می‌‌شود و به جمع شما اضافه‌‌ می‌‌شود. فردی که نه زیاد غریبه باشد و نه زیاد آشنا. و از فرزند خود بخواهید که حرف‌‌هایی را که به شما زده را - مثلا یک داستان- برای آن فرد نیز بیان کند. با این کار رفته رفته محرکی که باعث فعل و انفعالات اضطرابی در کودک‌‌ می‌‌شود، حالت محرک بودن خود را از دست‌‌ می‌‌دهد. و کودک آن را به عنوان یک اتفاق طبیعی‌‌ می‌‌پذیرد. در نتیجه به تدریج برای فرزند شما به صورت ناخودآگاه محرک‌‌ها محو و تبدیل به عناصر غیرمحرک‌‌ می‌‌شوند.

  

• شکل دادن خودخواسته به روابط: در این روش، کودک ابتدا برای ارتباط کامل با افراد دیگر، یک جایگزین قرار‌‌ می‌‌دهد و سپس کم کم آن جایگزین را حذف‌‌ می‌‌کند و به صورت طبیعی ارتباط برقرار‌‌ می‌‌کند. مثلا از فرزندتان‌‌ می‌‌خواهید که در زمان روبه‌‌رو شدن‌‌ با افراد غریبه، در پاسخ به سوالات آن‌‌ها به جای ساکت ماندن و یا جواب کامل و رسا دادن، جواب را خیلی آرام زمزمه کند. این کار باعث‌‌ می‌‌شود کودک کم‌کم به ضروریات یک رابطه‌‌ی اجتماعی پی ببرد. مثلا بداند که جواب چه سوالی چیست و جواب درست را هم بدهد. ولی با توجه به عدم توانایی او‌‌ در کامل سخن گفتن، بهتر است فقط با صدای ضعیف‌تری جواب بدهد. برای این کار پدر و مادر‌‌ باید از کودک حمایت کنند و با شنیدن این جواب‌‌های زمزمه‌‌گون او را تحسین کنند و به او برای بهتر شدن روابطش امید بدهند. با این کار کودک‌‌ به ادامه‌‌ی روند درمان تا از بین رفتن کامل ترس و اضطراب شدیدش در مقابل افراد و شرایط تازه تشویق‌‌ می‌‌شود. مثال دیگر در این رابطه این است که این کودکان ممکن است ترجیح دهند به جای صحبت کردن از اشاره کردن و یا نقاشی استفاده کنند. این کارها‌‌ می‌‌تواند باعث ایجاد روابط اولیه با دیگران شود و بعد از این که کودک مشاهده کرد که داشتن روابط با دیگران اضطراب‌‌آور نیست و ترس او تا حدودی کاهش یافت،‌‌ می‌‌تواند به تدریج به سمت داشتن روابط صحیح و کامل برود.

  

• خود مدل سازی: در این نوع درمان، باید از کودک در حین حرف زدنش با والدین فیلم بگیرید و به او نشان دهید. با این کار کودک مهارت خود را در سخن گفتن‌‌ می‌‌بیند و اعتمادبه‌‌نفسش بالا‌‌ می‌‌رود. در نتیجه از این که در جمع سخنی بگوید که مسخره‌‌اش کنند‌‌ نمی‌‌ترسد.

  

• کمک گرفتن از معلمان: باید معلم فرزندتان را در جریان اختلالش‌‌ قرار دهید. در این روش‌‌ معلم نیز باید درمورد این اختلال دارای دانش کافی باشد و آن را فقط‌‌ کم‌‌رویی و ضعف شخصیتی کودک قلمداد نکند. بلکه به عنوان یک بیماری، به درمان کودک کمک نماید. مثلا معلم‌‌ می‌‌تواند به جای این که از کودک شما بخواهد برای کل کلاس حرف بزند یا انشا بخواند، ابتدا در گروه‌‌های کوچک دوستان این کار را انجام دهد و رفته رفته تعداد افراد این گروه افزایش پیدا کند تا در نهایت کودک به راحتی برای کل کلاس سخن بگوید و با همه تعامل درست و طبیعی داشته باشد.

  

در صورتی که درمان را به موقع شروع کنیم و آن را با حوصله و دقت ادامه دهیم،‌‌ اختلال لالی انتخابی‌‌ می‌‌تواند کاملا برطرف شود و کودک شما به یک کودک طبیعی از لحاظ روابط اجتماعی تبدیل شود. ولی اگر درمان انجام نشود، ممکن است این اختلال تا بزرگسالی او‌‌ ادامه یابد و زندگی تحصیلی، شغلی و عاطفی کودک را تحت تاثیر قرار دهد.

خرید کتاب کودک درباره غلبه بر اضطراب و نگرانی

جمع بندی

اختلال لالی انتخابی، یک اختلال روانی است که در زمینه‌‌ی اختلال اضطراب اجتماعی ایجاد‌‌ می‌شود. در اختلال اضطراب اجتماعی، کودک به دلیل احساس اضطراب شدید در هنگام رویارویی با افراد جامعه،‌‌ نمی‌‌تواند تعامل درست و طبیعی با دیگران داشته باشد. در موارد خفیف تا متوسط اختلال اضطراب اجتماعی، کودک قادر به حرف زدن با دیگران هست ولی سعی‌‌ می‌‌کند کمتر این کار را انجام بدهد. مثلا‌‌ می‌‌تواند با وجود اضطرابی که حس‌‌ می‌‌کند، در جمع به سختی سخن بگوید. ولی در نوع شدید آن کودک‌‌ نمی‌‌تواند به هیچ عنوان با افراد غریبه - چه در جمع و چه تنها- حرف بزند. این در حالی است که با پدر و مادر یا اعضای خانواده‌‌اش به خوبی صحبت می‌‌کند. به این اختلال «لالی انتخابی»‌‌ می‌‌گویند. برخلاف عنوانش که ممکن است این گونه به نظر بیاید که کودک این سکوت را به صورت خودآگاه انتخاب‌‌ می‌‌کند، باید دانست که این اختلال کاملا غیر اختیاری است و کودک توان حرف زدن را در شرایط اضطراب‌‌آور ندارد نه این که تمایلی به حرف زدن نداشته باشد.
لالی انتخابی‌‌ می‌‌تواند تاثیر بسیار زیادی بر اعتماد‌‌به‌‌نفس کودک بگذارد. به طوری که ممکن است در روند کسب مهارت‌‌های اجتماعی او اختلال ایجاد کند. بنابراین‌‌ اثر اختلال لالی انتخابی‌‌ می‌‌تواند تا بزرگسالی هم ادامه یابد.

خرید کتاب کودک درباره اعتماد‌‌به‌‌نفس

بررسی‌‌ها نشان داده است که افراد بزرگسالی که در کودکی دچار اختلال لالی اجتماعی بوده‌‌اند، با این که رفته رفته از سطح اضطراب‌‌های آن‌‌ها در رویارویی با افراد کم‌‌ شده است، ولی با این حال در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل هستند. دلیل این امر را عدم شکل‌‌گیری صحیح مهارت‌‌های‌‌ اجتماعی در زمان کودکی و نوجوانی آن‌‌ها دانسته‌‌اند. برای مثال این افراد دچار پرخاشگری‌‌های آنی و عدم کنترل تکانه‌‌هایی مثل خشم هستند.
مهم‌‌ترین نگرانی درمورد کودکان مبتلا به لالی انتخابی، افت تحصیلی آن‌‌هاست. چون این کودکان در کلاس درس‌‌ نمی‌‌توانند با دیگران همکاری کنند یا جواب سوالات معلمان را -حتی اگر بلد باشند- بدهند و یا این که‌‌ متن درس را بلند بخوانند. پس برای این که کودک از لحاظ درسی و اجتماعی دچار افت نشود، باید به درمان این اختلال به طور جدی فکر کرد. قدم اول برای درمان این اختلال، شناختن نشانه‌‌های آن است. پدر و مادر‌‌ نباید کودک خود را به دلیل داشتن اختلالات اضطرابی از جمله لالی انتخابی، سرزنش کنند و با مقایسه‌‌ی آن‌‌ها با دیگران، تحقیرشان نمایند. باید به خاطر داشته باشید که هر کودکی با سرشت متفاوتی به دنیا‌‌ می‌‌آید و ساختار مغزی و هورمونی همه‌‌ی کودکان شبیه به هم نیست. بررسی‌‌ها نشان داده است‌‌ کودکانی که والدینی با سطح تحصیلات بالاتری دارند، روند درمان بهتری داشته‌‌اند. چرا که این پدر و مادر‌‌ از این تفاوت‌‌ها آگاه هستند و به جای سرزنش کردن آن‌‌ها، زودتر روند درمانشان را آغاز‌‌ می‌‌کنند.
نگرانی دوم درباره‌‌ی کودکان مبتلا به اختلالات اضطرابی، دور شدن آن‌‌ها از جامعه‌‌ی دوستان و همسالان و پناه بردن به دنیای شخصی خود است. این انزواطلبی به تدریج باعث افسردگی آن‌‌ها و بروز اختلالات روحی و روانی بیشتر‌‌ می‌‌شود. به طوری که اگراز لحاظ ژنتیکی و محیطی زمینه‌‌ی ابتلا به بیماری‌‌هایی مانند اسکیزوفرنی را داشته باشند، انزوای ناشی از طرد شدن از جامعه، باعث شعله‌‌ور شدن این زمینه‌‌ها‌‌ می‌‌شود.

نگرانی بعدی درباره‌‌ی این کودکان ابتلا به بیماری‌‌های جسمی متعدد است. دیده شده است که این کودکان از ابراز دردهایشان -خصوصا اگر مربوط به قسمت‌‌هایی از بدن باشد که باعث خجالت آن‌‌ها‌‌ می‌‌شود- خودداری‌‌ می‌‌کنند. مثلا اگر در یک مهمانی نیاز به اجابت مزاج داشته باشند یا دچار مسمومیت شوند و یا ناخواسته به خود آسیب بزنند - به ویژه اگر پدر و مادرشان در نزدیکی آن‌‌ها نباشند- قادر نیستند خواسته‌‌ی خود را به کسی بگویند یا اظهار درد نمایند. بنابراین‌‌ ممکن است سلامت و زندگی آن‌‌ها به خطر بیفتد. به همین دلیل‌‌ پزشک بعد از تشخیص بیماری لالی انتخابی در یک کودک، باید او را از لحاظ بیماری‌‌های دیگر مثل بیماری‌‌های لوله‌‌ی گوارش و سیستم ادراری و کلیوی معاینه کند.
بنابر آنچه گفته شد پدر و مادر بهتر است هرچه زودتر برای درمان کودک خود اقدام کنند، و در طول زمان درمان، در تمام جمع‌‌های خانوادگی و غیره همراه فرزند خود باشند یا از معلم کودکشان بخواهند که در کلاس درمورد نیازهایش از او به صورت خصوصی سوال کند.
با تمام سخنانی که درمورد اختلال لالی انتخابی گفته شد، امروزه به این نتیجه رسیده‌‌اند که بهترین پیشگیری برای اختلال اضطراب اجتماعی، گسترش روابط واقعی اجتماعی است که این مهم با ملزومات زندگی ماشینی مانند تک فرزندی و مهاجرت‌‌های ناخواسته به شهرهای دیگر به تدریج‌‌ کم-رنگ شده است. در حال حاضر نیز با ظهور ویروس کویید 19 و قرنطینه‌‌هایی که صورت‌‌ می‌گیرد، بیم آن‌‌ می‌‌رود که پس از سال‌‌ها ما شاهد بروز هرچه بیشتر اختلالات اجتماعی از جمله اختلال اضطراب اجتماعی در بین افراد باشیم.‌‌ به همین دلیل پژوهشگران توصیه‌‌ می‌‌کنند که برای جبران این خلا به وجود آمده، افراد بیش از پیش از وسایل مدرن دیجیتالی برای داشتن روابط منظم استفاده کنند.