مهارت چابکی در کودکان

«چابکی در کودکان» به مجموعه مهارت‌هایی گفته می‌شود که کودک با بهره‌گیری از آن‌ها به‌آسانی می‌تواند جابه‌جا شود، تغییر جهت دهد، یا حالت و وضعیت قرارگیری بدنش را چنان تغییر دهد که مهار و تعادلش برهم نخورد. دست‌یابی به این مهارت با درهم‌آمیختن مهارت‌های دیگری مانند مهار و حفظ تعادل بدن، هماهنگی بخش‌های مختلف بدن با یکدیگر، توانایی واکنش داشتن، شتاب حرکت و قدرت جسمانی (فیزیکی) کودک شدنی خواهد بود. در حالی که سرشت گروهی از انسان‌ها چابک است و به‌آسانی حرکت می‌کنند و تعادل و توازن‌شان را از دست نمی‌دهند، گروهی دیگر، چنین توانایی‌هایی را ندارند.

با این همه، در طراحی و ساخت زمین‌ها و شهر بازی‌های قدیمی از راهکارهایی برای بهبود مهارت‌های حرکتی کودک بهره می‌بردند، چنان که حرکت را در افزارهای سنتی مانند تاب، افزارهای مکانیکی شهر بازی‌ها (مانند اسب‌های مصنوعی که حرکت دایره‌وار دارند) می‌توان دید. اکنون نیز خلاقیت و نوآوری‌های بسیاری در طراحی بازی‌افزارهای زمین بازی و شهر بازی‌ها برای بهبود مهارت‌های حرکتی کودک هنگام بازی، به‌کار گرفته می‌شود.

این افزارها با هدف بهبود چابکی، توان جسمانی، هماهنگی اعضای بدن و حفظ تعادلِ کودک طراحی شده‌است. در میان این بازی‌ها، فعالیت‌هایی مانند بالا رفتن از دیوارها و تورهای مخصوص، تمرین‌های از پیش طراحی شده برای حرکت آزادانه و پریدن با کمک افزارهایی مانند جستونک (چوب‌پای فنردار) گنجانده شده است. کودکان بسیاری سال‌های اولیه‌ی کودکی‌شان را در زمین‌های بازی مجهز و هیجان‌آوری سپری می‌کنند که در آن تجهیزات ویژه‌ای برای رشد توان و حرکت کودک به‌کار رفته است. این سازه‌ها که با بهره‌گیری از مدل‌های طراحی غیرخطی ساخته شده‌اند، با رعایت امنیت کودک، به شکل مستمری او را به حرکت از یک بازی به بازی بعد، پیش می‌برد.

خرید مجموعه 101 بازی

چابکی و داشتن مهارت‌های حرکتی، پایه‌ی بسیاری از ورزش‌ها مانند تنیس، فوتبال و بسکتبال است که به تغییر جهت‌های پیاپی نیاز دارند. مربی‌های ورزشی چه در آموزشگاه‌ها و چه در باشگاه‌های حرفه‌ای، به‌خوبی از اهمیّت و سودمندی چابکی در زندگی انسان آگاه هستند. تمرین‌ها و مهارت‌های بسیاری برای بهبود این دسته از مهارت‌ها طراحی شده‌است که از ابزارهای گوناگونی مانند نردبان چابکی، حلقه، توپ، مانع و طناب ورزشی بهره می‌گیرند.

نردبان چابکی یا نردبان سرعتی، افزاری انعطاف‌پذیر است که از به‌هم پیوستن ردیفی از پله‌های پلاستیکی یا چوبی با بهره‌گیری از نوارهای نایلونی ساخته شده. با قرار دادن نردبان چابکی روی زمینِ چمن یا محیط دلخواه، الگوهای حرکتی گسترده‌ای را می‌توان طراحی کرد که همه آن‌ها با جابه‌جایی و تغییر جهت‌های پی‌درپی در درون و بیرون نردبان همراه است.

حلقه‌ها نیز کارکردی همانند نردبان چابکی دارند. حلقه‌ها و یا گاهی لاستیک‌های قدیمی خودرو را روی زمین می‌توان قرار داد، و با بهره‌مندی از آن‌ها، الگوهای حرکتی گوناگونی را طراحی و انجام داد. به‌کارگیری از حلقه‌های رنگی سبب می‌شود تا کودک افزون بر تمرین چابکی، با چالش ذهنی نیز روبه‌رو شود؛ زیرا الگوهای حرکتی را با استفاده از رنگ‌های حلقه‌ها می‌توان طراحی کرد و مهارت‌های شناختی و توانایی تصمیم‌گیری لحظه‌ای کودک را سنجید.

به‌کارگیری از طناب‌های ورزشی، افزون بر تمرین مهارت چابکی، سودمندی‌های دیگری نیز دارد. تمرین با طناب‌های ورزشی بر حفظ تعادل، سرعت، شتاب حرکت دست‌ها و پاها، ظرفیت‌های هوازی و بی‌هوازی کودک تأثیر بسیاری می‌تواند داشته باشد. همچنین فعالیت‌هایی که در آن‌ها طناب ورزشی برای افزایش چابکی به‌کار می‌رود، شکل‌های گسترده‌ای دارد.

مانع‌های ورزشی شکل‌های گوناگونی مانند مخروطی و «تخته‌ی استپ» دارند که از آن‌ها برای تمرین‌های پرشی، دویدن و تمرین‌های ترکیبی استفاده می‌شود. مانع‌های ورزشی این فرصت را به شما می‌دهند تا تمرین‌هایی طراحی کنید که کودک در میان الگوهای خطی آن، به سوی جلو و عقب حرکت کند. تمرین‌هایی که کودک در آن‌ها به‌سرعت تغییر جهت می‌دهد، برای بهبود چابکی و حفظ تعادل او سودمند هستند.

گونه‌ی دیگری از فعالیت‌ها که به بهبود مهارت‌های چابکی کمک می‌کنند، فعالیت‌هایی هستند که در آن کودک توپی به دست دارد و هنگام حرکت، در جهت‌های مختلف و از راه‌های گوناگون، توپ را میان هم‌گروهی‌هایش پرتاب می‌کند. در این راستا، به‌تازگی توپ‌هایی با نام «توپ تمرین عکس‌العمل» چنان طراحی شده که هنگام برخورد با سطحی مانند دیوار، اتفاقی روی یکی از شش وجه آن فرود می‌آید، و از این رو شاید پس از برخورد با سطح، به هر سو حرکت کند. پیش‌بینی‌ناپذیر بودن جهت حرکت توپ‌های عکس‌العمل، سبب می‌شود تا کودک برای دریافت توپ، واکنش پرشتابی داشته باشد و لحظه‌ای تصمیم بگیرد. پرش تصادفی این توپ‌ها برای تقویت هماهنگی دست و چشم، درک عمق و ژرفا، چابکی و زمان واکنش در ورزش سودمند خواهد بود.