طرح "شناخت آواها" ، گروه سنی۲-۶ سال
نیاز: ساختار زبان را آمیختن آواها (زنجیری و زیرزنجیری) می‌سازند. هیچ کودکی نمی‌تواند با گوش‌دادن تنها خواندن بیاموزد. کودکان برای زبان‌آموزی باید فرآیندی را بپیمایند که به آن "آمادگی خواندن" می‌گویند."آواورزی" یکی از مراحل آمادگی خواندن است. کودکان آواها را می‌شناسند و سپس بر زبان می‌آورند. اگر روی توانایی‌های آوایی کودکان کار شود زبان را در مراحل خواندن و نوشتن بسیار زودتر وسنجیده‌تر خواهند آموخت. هم چنین خانواده‌ها و مربیان و درمان گران کودکان با نیازهای ویژه مانند کودکان کم توان ذهنی یا کودکان زبان پریش که دشواری‌ها و کمبودهایی در کارکردهای زبانی مانند لکنت دارند با استفاده از این بسته می‌توانند از بخش‌های گوناگون آن برای بهبود آسیب‌ها و کمبودهای این کودکان در سطح‌های گوناگون بهره ببرند.
اهداف:
- حساس کردن کودک به دستگاه آوایی و شنوایی خود.
- تقویت توانایی خوب گوش‌دادن.
- شناخت و پردازش آواها (آواها را بشناسد، به زبان آورد) و یادگرفتن رانش درست آواها
- تقویت هوش زبانی، منطقی و اجتماعی کودک (بتواند به درستی با دیگران ارتباط برقرار کند و از نیازها و هیجان‌های دیگران آگاه شود.)
- شناخت آواهای زنجیری و زیرزنجیری زبان فارسی و در نتیجه درست و زیبا سخن‌گفتن (چیرگی بر آواها و نواها)
- گسترش دایره واژگانی کودک
- لذّت و سرگرمی
ابزارمورداستفاده: بستهٔ آواورزی شامل سه کتاب: خواندن، کارورزی و راهنمای مربی به اضافهٔ نماکارت‌های آوایی. کتاب‌خواندن شامل داستان‌هایی برای شناخت آواهای جانوری، طبیعی و ابزاری یا صنعتی است. کتاب کار فعالیت‌هایی را پیشنهاد کرده است که با توجّه به ناهمگونی شیوه‌های یادگیری کودکان برنامه‌ریزی شده تا هم کودکانی که به شیوه یادگیری دیداری بهتر می‌آموزند وهم کودکانی که در گروه یادگیرندگان شنیداری یا یادگیرندگان دست‌ورزانه هستند بتوانند آواها را به خوبی یاد بگیرند.
شیوهٔ کار:
- پیش از آغاز کار با کتاب ، کودک را به فعالیت‌های بدنی تشویق می‌کنیم نفس‌عمیق، ورزش و نرمش ریتمیک و تن‌آرامی بخشی از روندی است که پریشانی‌ها واسترس‌ها را از کودک دور می‌کند و به تمرکز بیش‌تر او کمک می‌کند.
- از کتابِ خواندن یک داستان را بلندخوانی می‌کنیم (با رعایت همهٔ آنچه در بلندخوانی باید در نظر داشت)
- دربارهٔ داستان چند پرسش می‌کنیم که نمونه‌های آن در کتاب کار آمده است.
- با جلب توجّه کودک به تصاویر و پرسش‌های تصویری او را به تصویرخوانی تشویق می‌کنیم. می‌توان درضمن این‌کار رنگ‌ها، شکل‌ها، کنش‌ها، درست نگاه‌کردن و... را به کودکان آموخت
- کودک را به تمرین آواها تشویق می‌کنیم و ترانه‌های بازی‌گون کتاب کارورزی را با او تمرین می‌کنیم
- خواندن آواورزی به صورت گروهی کنشی است که کودکان بسیار دوست دارند. کودکان زبان‌آموز و هم چنین کودکانی که آموزش موسیقی می‌بینند پایه ریتم و درک آن را از کارورزی‌های این بسته می‌آموزند.
- انجام بازی‌های آوایی برگرفته از بازی‌های سنتی با کودکان
- جایگزینی یک‌واک (صدا) به جای واک دیگر برای بالابردن توانایی کودک در شناخت از کارکردها و چگونگی ساخت واژه‌ها
- تکنیک دیگری که در این بسته آمده و بسیار در پیشرفت زبانی کودکان نقش دارد، خواندن گفت‌وگویی است. خواندن گفت‌وگویی با سه تکنیک عمده شکل می‌گیرد. نخست یک پرسش با "چه" می‌کنیم. پرسش باید پایان باز داشته باشد. پاسخ کودک را با پرسش‌های دیگر گسترش می‌دهیم و اورا درفکرکردن و سخن‌گفتن دربارهٔ چیزهای پیرامون تشویق می‌کنیم.
- نماکارت‌ها نیز برای کارورزی‌های دست‌ورزانه و دیداری است تا کودکان مفهوم گام بلند و کوتاه را از جنبه زبانی وموسیقیایی بیاموزند.
هم چنین در این بسته بسیاری کارورزی‌های دیگر هست که مربی با خلاقیت خود می‌تواند آن‌ها را گسترش داده و کارهای بسیار دیگری هم با کودکان انجام دهد.
نهضت قریشی
منبع
آموزک