استفاده از اشاره‌های کودکانه با خردسالان ناشنوا چه فوایدی دارد؟
به کار بردن زبان اشاره با کودکان کم‌شنوا، سبب تسریع رشد زبانی آن‌ها می‌شود و مهارت‌های پیش‌کلامی آنان را تقویت می‌کند.
زبان در یک مجموعهٔ بی‌نقص چندحسی تکامل می‌یابد، رشد می‌کند و پردازش می‌شود. زبان انسان ذاتاً چندحسی است و همین موضوع دلیلی محکم بر یکپارچگی حس بینایی و شنوایی در همهٔ مراحل زبان‌آموزی است. چندحسی بودن زبان نه‌تنها در ارتباط با دیگران یاری‌رسان است، بلکه باعث بهبود شناخت در گوینده می‌شود.
در خانواده‌هایی که والدین هم ناشنوا هستند، ارتباط زبانی بین والدین و کودک ناشنوا، با زبان اشاره، در بهترین حالت صورت می‌گیرد و کودک ناشنوا، در دام محرومیت زبانی نمی‌افتد.
به کار بردن اشاره‌های کودکانه در مواردی مهم یاری‌رسان خواهد بود. اشاره‌های کودکانه برای کودکی که در مرحلهٔ پیش‌کلامی است، راهی مناسب برای ارتباط باز می‌کند و به او کمک می‌کند درکی از زبان داشته باشد؛ همچنین موقعیت‌های ارتباطی دردسترس او را به‌شدت افزایش می‌دهد. استفادهٔ کودک از اشاره‌های کودکانه سبب می‌شود هم او و هم اطرافیانش، در برقراری ارتباط با یکدیگر، احساس ناتوانی کمتری را تجربه کنند. از سوی دیگر، بهبود دلبستگی بین مادر و کودک، و افزایش مهارت‌های اجتماعی و هیجانی کودک از دیگر فواید اشاره‌های کودکانه است.
بر اساس نتایج دو مقاله در این حوزه، دوزبانگی در کودکان، در مقایسه با تک‌زبانه بودن، نتایج شناختی بهتری را در کودکان کم‌شنوا به همراه دارد. دوزبانگی به‌ویژه در سال‌های اولیهٔ زندگی بسیار حائز اهمیت است. این باور نادرست که زبان اشاره سبب تأخیر در اکتساب زبان گفتاری می‌شود، با شواهد تجربی مطالعات طولی و بلندمدت کاملاً رد شده است. در یک بررسی سیستماتیک، مداخلات زبان اشارهٔ همراه با گفتار، با مداخلات صرفاً گفتاری مقایسه شد. نتایج این بررسی حاکی از آن بود که مداخلات صرفاً گفتاری سبب ایجاد محدودیت‌هایی در بهبود زبان کودک است. بر اساس شواهد کافی دردسترس، درمی‌یابیم که اضافه کردن زبان اشاره به زبان گفتار، به‌شدت مؤثرتر از مداخلهٔ گفتاری صرف برای تقویت یادگیری زبان گفتاری است. در این بررسی‌ها، نکته‌ای مهم آشکار شد. بدین معنا که باید زبان‌های اشارهٔ طبیعی را از سیستم‌های ارتباطی مصنوعی و ساختگی، که قادر به دوزبانه بودن یا انتقال زبان نیست، (برای مثال، گفتار همراه با زبان اشاره یا اشاره‌های انگشتی و دیگر اشکالی که ساختهٔ افراد شنواست) جدا کنیم (هال۱ ،۲۰۱۷). آنچه می‌تواند به رشد زبان کودک کمک کند فقط زبان اشارهٔ واقعی است. این زبان ترجمهٔ زبان گفتاری به اشارات یا به‌کارگیری اداها و استفاده از ژست‌های معمول است؛ همچنین افرادی باید این آموزش را انجام دهند که به زبان اشاره، تسلط کامل دارند و زبان اشاره، زبان مادری آن‌هاست.
هفت گام مؤثر برای استفادهٔ بهتر از اشاره‌های کودکان عبارت‌اند از:
۱. همیشه، همراه با انجام دادن اشاره‌ها، واژه‌های مرتبط با آن‌ها را هم بگویید
همواره، هدف نهایی ما صحبت کردن کودک است. به همین دلیل، بسیار مهم است که همیشه جفت اشاره _ واژه را به کار ببرید. اگر کودک‌تان نیز همراه با شما اشاره به کار می‌برد، برای تشویق او و عمل به درخواستش، هربار واژهٔ مورد نظر را هم به کار ببرید.
۲. از تعداد کم شروع کنید
به کار بردن اشاره‌ها، معمولاً در ابتدا، برای والدین سخت است؛ مگر اینکه کاملاً از قبل به زبان اشاره تسلط داشته باشند. پس برای شروع می‌توانید از سه تا پنج اشاره استفاده کنید.
۳. تکرار، تکرار، تکرار!
تکرار کلید موفقیت شماست! اگر کودک‌تان بارها و بارها و بارها اشاره‌ها را ببیند و هم‌زمان واژه‌های مرتبط با آن‌ها را بشنود، میزان موفقیتش دوچندان می‌شود.
۴. بردبار باشید!
اشاره کردن مانند یادگیری یک زبان جدید است. بعضی کودکان زودتر از بقیه آن را یاد می‌گیرند و برخی دیرتر. دست از کار نکشید. به سن کودک‌تان دقت کنید و فراموش نکنید که او چند سال دارد.
۵. همراه با اشاره‌ها، اشیای مورد نظر را نیز با آن‌ها جفت کنید
وقتی خود شیء را هم به او نشان دهید، یادگیری‌اش سریع‌تر می‌شود.
۶. ابتدا از اشاره‌های افعال استفاده کنید
از به کار بردن اشاره‌های مربوط به واژه‌های انتزاعی مانند لطفاً، درد، باز هم ... اجتناب کنید. اگر با اشاره‌کردن افعالِ آشنا شروع کنید، موفقیت کودک‌تان بیشتر خواهد بود.
۷. انعطاف‌پذیر باشید
اگر هدف شما از اشاره‌های کودکانه، پر کردن فاصله‌های ارتباطی با کودک‌تان است، بهتر است با جریان پیش بروید. اشاره‌های خودتان را هم به کار ببرید و در صورت تمایل، گاه کمی، از زبان اشاره رسمی فاصله بگیرید.
منابع:
- مولّلی، گیتا و همکاران (۱۳۹۷)، راهنمای بالینی مداخلهٔ زودهنگام خانواده‌محور برای کودکان ناشنوا و کم‌شنوا: نسخهٔ بومی‌سازی‌شدهٔ جمهوری اسلامی ایران، انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران.
- Teach your baby sign language: It’s easier than you think. Online from: seemeandliz.com
- Woll B, Multi modality in Language, FCEI-۲۰۱۶ ConferenceBad Ischl, Austria, ۲۰۱۶
- Wyatte C. Hall (۲۰۱۷) What You Don’t Know Can Hurt You: The Risk of Language Deprivation by Impairing Sign Language Development in Deaf Children Matern Child Health J,DOI ۱۰٫۱۰۰۷/s۱۰۹۹۵-017-2287-y
[۱]. Woll
نویسنده
لینک کوتاه