دانش آموزتان را برای مقطع تحصیلی جدید آماده کنید

کم کم که روزهای شهریورماه رو به اتمام است و برگهای تقویم نوید آغاز فصل هزار رنگ پاییز را می‌دهد همه ما ناخودآگاه به یاد خاطرات زیبای مدرسه و شور و هیجانات آن دوران می‌افتیم. شروع سال تحصیلی حال و هوای خاصی دارد؛ گرچه بازی، گردش، مسافرت، خوابیدن تا دیروقت و... محدود می‌شود اما ته دل همه دانش آموزان قند آب می‌شود که دوباره با دوستان و همکلاسی‌ها ملاقات داشته باشند و تجربه شیرین ورود به کلاسی بالاتر را داشته باشند. 

با این حال پایان دوره ابتدایی و تجربه حضور در فضای آموزشی جدید برای بسیاری از بچه‌ها نگران کننده است. علاوه بر تغییر محیط مدرسه، حجم و تعداد کتاب‌های درسی نیز بیشتر شده و هر درس توسط معلم مربوط تدریس می‌شود. هم این‌ها در کنار انتظارات و توقعاتی که خانواده از دانش آموزان دارد منشا استرس و نگرانی او می‌شود.

برقراری ارتباط با نوجوان؛ نخستین کلید دوستی با او

فرزند شما در حال عبور از نخستین مرحله زندگی یعنی کودکی است و کم کم به دوران نوجوانی قدم می‌گذارد. کم کم باید کارهای بچه گانه را کنار بگذارد و با مسائل جدید و مقدماتی دنیای بزرگ‌ترها آشنا شود. همان طور که شما برای برقراری ارتباط صحیح با فرزندتان مشکل دارید و گاه نمی‌دانید چه رفتاری داشته باشید او نیز در این باره با خودش کلنجار می‌رود و کلافه است. با شروع سال تحصیلی و تغییراتی مربوط به آن، پدر و مادر باید کاملااز فرزندشان حمایت کنند.

او حالاباید قوانین جدیدی را رعایت کند، با شیوه تدریس چند معلم جدید سازگار شود، تکالیف بیشتری انجام دهد و... به طور خلاصه، اگر شما به این موارد توجه نداشته باشید، این همه نوبودن برای او استرس آور خواهد بود و ممکن است از ورود به مدرسه جدید و حتی بزرگ شدن ترس و واهمه داشته باشد. آرامش و همراهی شما بسیار می‌تواند به او کمک کند. اجازه دهید تا عادات و رفتارهای کودکانه‌اش کم کم تغییر کند و با شرایط جدید خو بگیرد.

 تغییر محیط

 لازم است که فرزندتان را برای ورود به محیط جدید آموزشی آماده کنید. با او در این باره صحبت کنید، قوانین جدیدی را که باید رعایت کند توضیح دهید و مسئولیت اعمال و رفتارش را به خودش بسپارید؛ اما اطمینان خاطر دهید که همواره در کنارش هستید و در صورت نیاز به کمک می‌تواند روی شما حساب کند. حتماً راجع به دوستان و همکلاسان جدیدی که خواهد داشت نیز گفت وگو کنید. به طور عملی نیز بزرگ‌تر شدن را به او نشان دهید. به عنوان مثال مسیر دورتر مدرسه جدید و رفت و آمد با دوچرخه یا اتوبوس از آن جمله است که بهتر است این مسیر را چندبار با یکدیگر بروید تا به خوبی با محیط آشنا شود. سر زدن به مدرسه و ملاقات با مدیر و کادر آموزشی مدرسه نیز برای کاهش اضطراب نوجوان موثر است.

 پی آمدهای روحی- روانی

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کودک در این سن، قبول مسئولیت‌هایی است که کم کم او را از دنیای کودکی جدا می‌کند. ورود به مقطع تحصیلی بالاتر یعنی پا گذاشتن به محیطی ناآشنا که باعث حساس و آسیب پذیر شدن وی می‌شود. او از اینکه نتواند دانش آموز موفقی باشد می‌ترسد و گاه حتی به شدت نگران و مضطرب است و احساس ناامنی می‌کند. اما مطمئن باشید که همه این احساسات کم کم تغییر می‌کند و فرزند شما خوشحال و راضی خواهد بود و از شرایط اعلام رضایت کامل می‌کند. او می‌آموزد که ورود به مدرسه جدید به منزله گذرگاهی است که او را به سوی تکامل و استقلال پیش می‌برد. یکی دیگر از نکاتی که باید مدنظر داشته باشید، مدیریت بر همه جنبه‌های رفتاری است. این مسئله از آنجا اهمیت زیادی پیدا می‌کند که او متوجه می‌شود کم کم از شما فاصله می‌گیرد و به دنیای بزرگسالی و قبول مسئولیت‌های متعدد وارد می‌شود.

فرزند شما نیز مانند دیگر نوجوانان این مسائل را با دوستان و همکلاسانش مطرح می‌کند. اما نخستین پرسش او این است که آیا می‌تواند در این باره با شما صحبت کند یا نه؟ باید در عمل دوست خوبی برای او باشید تا او اعتماد کند و مسائل مختلفی که برایش اتفاق می‌افتد را با شما در میان بگذارد. به علاوه باید به تدریج مرز بین زندگی خصوصی و اجتماعی را بشناسد. این نکته همچنین در مورد تغییرات جسمانی مربوط به این دوران نیز اهمیت دارد. کودک دیروز حالادیگر بزرگ شده و باید از این پس، با چهره جدیدش و خو بگیرد.

خانواده حتماً به همه این تغییر و تحولات جسمی و روحی دقت داشته باشند. بعضی از والدین گله مندند که سر هر موضوعی که می‌خواهند با نوجوان صحبت کنند در نهایت به جر و بحث و ناراحتی می‌رسد و به همین دلیل ترجیح می‌دهند برای آرام نگه داشتن محیط منزل زیاد با فرزندشان گفتگو نکنند. این کار اصلادرست نیست چرا که خود نیز هنوز با تغییرات دوران بلوغ کنار نیامده و نیاز به همراهانی دلسوز دارد تا دوستانه او را راهنمایی کرده و نکات مختلف زندگی را آموزش دهند.

برنامه ریزی برای انجام تکالیف مدرسه 

برنامه ریزی اصلی‌ترین مبحثی است که به هیچ وجه نباید از آن غافل شد و باید از نخستین روزهای مدرسه آن را سرلوحه کارها قرار داد. یکی از بهترین راهکارها، دسته بندی وسایل مربوط به هر درس با رنگ‌ها و برچسب‌های مختلف است. به خاطر داشته باشید که از امسال، او چندین معلم دارد و اهمیت برنامه ریزی دقیق و جدی به همین خاطر است. پس از این نیز لازم است که قوانینی برای انجام تکالیف او در نظر بگیرید.

تلویزیون، تلفن، موسیقی و هر آنچه که تمرکز او را در زمان درس خواندن بر هم می‌زند، باید در قرنطینه باشد. برای اینکه فرزند شما تصور نکند که شما پدر و مادر نامهربانی هستید، پیش از شروع کلاس‌ها با او صحبت کنید. باجویا شدن از نمرات و موفقیت‌های او در هر درس، کم کم به آنچه مد نظرتان بوده، رسیده‌اید. اما مراقب باشید که نوجوان را کنترل نکنید؛ بلکه فقط حمایت خود را نشان دهید و از او بخواهید که اگر کمکی مانند نیاز به معلم خصوصی یا کلاس فوق العاده داشت، این مسئله را با شما در میان بگذارید. 

تکنولوژی های جدید در دوران نوجوانی

زندگی امروز با ابزار و وسایل جدیدی همراه است. رایانه و تلفن همراه از جمله این ملزومات است که گاه می‌تواند منشا بحث و جدل بین خانواده و نوجوان باشد. قبل از پیش آمدن این اتفاق در محیط منزل، بهتر است راجع به این که چنین وسایلی در درجه دوم اهمیت هستند، صحبت کنید. به علاوه، او باید طریقه استفاده صحیح از آن‌ها را نیز بیاموزد. رایانه باید به نوجوان در پیشرفت تحصیلی و علمی کمک کند، نه اینکه او از کتاب و درس و مدرسه دور شود.

تلفن همراه نیز باید یک وسیله ارتباطی و کاربردی باشد و نباید وسیله فخرفروشی نوجوان به همکلاسانش قرار گیرد. اگر تلفن همراه در اختیار او قرار می‌دهید حتماً در رابطه با استفاده صحیح از آن، لزوم حفظ اطلاعات خانوادگی، دریافت پیامک و بلوتوث، زمان محدود در اختیار داشتن گوشی و... با فرزندتان صحبت کنید. 

فعالیت‌های بیرون از مدرسه

یکی از نکات بسیار مهم در دوران نوجوانی این است که او را فقط به محیط خانه و مدرسه محدود نکنیم. اهمیت ثبت نام نوجوان در کلاس‌های فوق برنامه به این جهت است که به او فرصت شناخت و کشف استعدادها و توانایی‌هایش را می‌دهد.  اما یک مسئله اصلی و مهم را فراموش نکنید: او را به شرکت در کلاس‌هایی که تمایل ندارد، وادار نکنید. فرزند شما باید با توجه به توانایی و علاقه و برنامه ریزی زمانی، در یک یا دو کلاس شرکت کند. قرار نیست تا او بار تمام آرزوهای محقق نشده شما را به دوش بکشد. او انسانی مستقل با استعدادها و علائق خاص خودش است که باید به آن‌ها احترام گذاشت. 

 آماده شدن برای سرپیچی‌های تازه

مدرسه راهنمایی یا دبیرستان محیطی است که فرزند شما هنوز آن را نمی‌شناسد. او باید از این پس با افراد بزرگ‌تر و بیشتری ارتباط داشته باشد که این مسئله نیز می‌تواند باعث ترس و نگرانی‌اش شود. به او یادآوری کنید که اگر نیازی داشته باشد، شما در کنارش هستید و حتی او می‌تواند به لطف و محبت دیگر بستگان نیز تکیه کند. مطمئن باشید که او تفاوت واقعیت و تخیل را به خوبی می‌شناسد، خیلی زود با محیط مانوس می‌شود و همه چیز کم کم به روال معمول برمی گردد. 

مقالات روزنامه‌ها، اخبار، گزارشات و... را دنبال کنید تا بتوانید از موضوعات و مشکلاتی که در مسیر مدرسه اتفاق می‌افتد، مطلع شوید و به فرزندتان آموزش‌های لازم را بدهید. در این سن سوالات مختلفی برایش پیش می‌آید که باید بدون بزرگنمایی و ناراحتی به سادگی و روشن پاسخ دهید. اگر شما هر پرسش او را نوعی بی ادبی یا رفتار ناشایست قلمداد کنید به تدریج از خانواده فاصله می‌گیرد و جایی بیرون از خانه به دنبال پاسخ‌هایش می‌گردد که متاسفانه راهنمایان کوچه و خیابان به اندازه شما دلسوز و مهربان نیستند و ممکن است فرزندتان در دام مشکلات جبران ناپذیری گرفتار شود. 

اما سخن آخر... به فرزندتان اطمینان خاطر دهید که برای ابراز وجود، قبول شخصیت و ترس از طرد شدن از طرف جامعه، نیازی به حضور افراد غریبه در زندگیش نیست. شما همیشه در کنارش هستید و از او در برابر هر اتفاقی حمایت می‌کنید. این احساس همراهی و تنها نماندن یکی از اصلی‌ترین نیازهای نوجوان در این مرحله از زندگی است.

نویسنده: مریم سادات کاظمی