در دنیای مجازی فرزندانمان چه می‌گذرد؟

این روزها صحبت از تاثیرات بازی‌های رسانه ای بر ذهن کودکان به مسئله ای مهم تبدیل شده است و بسیاری از خانواده‌ها نیز نسبت به تهیه این نوع از بازی‌ها حساسیت نشان می‌دهند. در این میان اما به نظر می‌آید که با گسترش میزان استفاده از این بازی‌ها در میان کودکان ضرورت تام دارد تا نسبت به محتوای این بازی‌ها دقت نظرهای ویژه ای صورت پذیرد. بسیاری از روانشناسان بر این باورند که در آنچه در متن بازی‌های رایانه ای وجود دارد برای کودکان نوعی واقعیت به حساب می‌آید و از همین روست که کودکان در دنیای فضای مجازی و بازی‌های رایانه ای به نوعی ابعاد شخصیتی ویژه ای را به خود می‌گیرند.

به عقیده روانشناسان بازی برای کودک بسیار حیاتی است وبخش جدایی ناپذیر زندگی اوست وبه جز پدید آوردن شادی، برای رشد جسمی و روانی کودک اهمیت ویژه ای دارد. به وسیله بازی کودک راه‌های برخورد و تعامل با محیط پیرامون خود را فرا می‌گیرد و مهارت‌های اجتماعی و زبانی کسب می‌کند. کودک از طریق بازی با فرهنگ جامعه خویش آشنا می‌شود. هنجارها و ارزش‌های اجتماعی را درونی می‌کند ودر نهایت نقش اجتماعی را می‌پذیرد. بازی، اعتماد به نفس کودک را افزایش می‌دهد، از اضطراب او می‌کاهد وعزت نفس و خود پنداره مثبت را تقویت می‌کند. و نیز راهی برای تخلیه هیجان‌ها و انرژی وسهولت در دوست یابی است.

اما به نظر می‌رسد که در بازی‌های جدید کودکان دیگر خبری از ارزش‌های مثبت و هنجار سازی بر اساس عرف‌های خوب جامعه وجود ندارد بله این مظاهر غرب و غربگرایی است که در ذهن کودکانمان نهادینه می‌شود. البته آنچه که صاحب نظران معتقدند تاثیر این بازی‌ها بیش از آنکه مثبت باشد منفی است چرا که تولید کنندگان این بازی‌ها بیش از آنکه به سلامت شخصیتی مخاطبان خود بیندیشند به فروش بازی‌هایشان فکر می‌کنند و همین عامل نیز باعث شده است تا بسیاری از بازی‌ها که اغلب از سوی طیف سنی ۱۰ تا ۲۰ سال مورد استفاده قرار می‌گیرد دارای خشونت بسیار و حتی المان‌های جنسی باشد که اصلامناسب با روحیات نوجونان نیست.

نمونه تمام عیار این موضوع را می‌توان در سری بازی‌های gta به عینه مشاهده کرد. دراین بازی هر آن چه که می‌توان آن را امری غیر اخلاقی وضد انسانی توصیف کرد وجود داشت. به نوعی که به جرات می‌توان گفت این بازی توانایی این امر را داشت که هر آنچه که والدین برای تربیت فرزندان تلاش کرده‌اند وبه نوعی آن‌ها را از دیدن برخی مناظر دور نگه داشته‌اند پنبه کند. چرا که کاراکترهای زن دراین بازی به شدت بد لباس هستند، از سوی دیگر روی در و دیوار محیط این بازی عکس‌های فوق العاده مستهجنی به تصویر درآمده است وکاربر در مراحل مختلف بازی به عینه آن‌ها را تماشا می‌کند.

این درحالی است که کار تنها به اینجا ختم نمی‌شود، بلکه رابطه جنسی عریان دراین بازی یکی از معمول‌ترین مسائل به شمار می‌رود. تاحدی که حتی کاربر افراد را می‌کشد تا پول آن‌ها را برای برقراری رابطه جنسی مورد استفاده قرار دهد. از طرف دیگر فضای بازی پر شده از دیسکو ورقاص خانه‌هایی که کاراکتراول بازی که توسط کاربر هدایت می‌شود، پس از کسب پول به این مکان‌ها برای تفریح می‌رود.

درکنار تمام این نکات به نظر می‌رسد که دراین بازی زندگی لمپنهای آمریکایی به عنوان الگو به جوانان ما ودیگر جوامع مذهبی القا می‌شود. چرا که اگر به نوع رفتار وپوشش کاراکترهای بازی نگاهی بیندازیم دقیقا متوجه همین موضوع خواهیم شد. همچنین به این موضوع هم باید توجه کرد که تهاجم فرهنگی علیه اخلاق دراین بازی‌ها حتی به نمایش عریان رابطه جنسی محدود نشده بلکه تولید کنندگان این بازی‌ها دریک اقدام کاملاهدفمند وتوطئه آمیز مسائل دیگری را هم درآنها به نمایش کشیده‌اند، مسائلی که تماشای آن برای کودکان ونوجوانان می‌تواند فاجعه آمیز باشد. مسائلی مانند تجاوز! دربرخی از این بازی‌ها مسئله تجاوز یکی از سوژه‌های اصلی است به گونه ای که انگار این موضوع به نمایش گذاشته شده تا قبح آن را در پیش چشم نوجوانان جوامع مذهبی وجوامع جهان سوم بشکند.

مصداق بارز این موضوع را می‌توان دربازی‌هایی مانند silent hill و hostel به عینه مشاهده کرد. دراین بازی‌ها تصاویر متعددی از تجاوز جنسی به عینه در پیش چشم کاربر که دراکثر موارد کودک ونوجوان است به نمایش گذاشته می‌شود. تصاویری که والدین همیشه تلاش داشته‌اند تا از چشم فرزندانشان دور بماند، اما این بازی‌ها هر آنچه والدین نمی‌خواهند فرزندانشان ببینند برای جوانان به همراه دارند.

البته نکته جالب اینجاست که سطح خشونت و همچنین مسائل غیر اخلاقی در بازی‌های رایانه ای غربی به حدی است که حتی خود کشورهای غربی نیز به نوعی سعی در سانسور کردن این بازی‌ها دارند و این در حالی است که این نوع از بازی‌ها به راحتی در کشورهایی همچون ایران پخش می‌شود! به عنوان مثال چند سال پیش فروش یک بازی رایانه ای جنجال آفرین به نام «سرقت بزرگ اتومبیل: سن آندریاس» به دلیل داشتن صحنه‌های جنسی مخفی در استرالیا ممنوع اعلام شد.

بی بی سی گزارش داد، به فروشگاه‌های این کشور دستور داده شده است، فروش این بازی پرخریدار را متوقف کنند، زیرا در آمریکا رتبه بندی آن بعد از کشف صحنه‌های غیر مجاز به «تنها بزرگسالان» ارتقا یافته و دیگر مانند گذشته برای نوجوانان مناسب تشخیص داده نشده است. لذا در نهایت و به عنوان جمع بندی باید گفت که نباید کودکان و حتی نوجوانان را پای میز رایانه و در برابر بازی‌های سرتاسر خشن و غیر اخلاقی غربی تنها گذاشت.

کودکان امروز ما بزرگسالان فردا هستند و اگر از امروز به فکر تربیت دینی و اسلامی آن‌ها نباشیم مطمئنا در آینده نمی‌توان تغییری در نوع رویکرد و بینش آن‌ها ایجاد کنیم. به نظر می‌رسد که بستر اصلی بسیاری از چالش‌های اجتماعی و فرهنگی آینده ما از درون همین غفلت در خصوص تربیت کودکانمان شکل می‌گیرد. به راستی باید پرسید کودکانی که در چنین فضاهای مجازی ای بزرگ می‌شوند و از شخصیت‌های آن الگو برداری می‌کنند چگونه می‌توانند در آینده در چارچوب‌های یک جامعه اسلامی زندگی کنند؟