تربیت کودک و ادبیات گفتاری والدین
دکتر وثوق توجه والدین به ادبیات گفتاری را اصلی مهم در تربیت جامعه ای سالم دانست. ذهن کودکان از بدو تولد بسیار هوشمندانه تمام نکات محیط اطراف را شناسایی می‌کند. با رشد کودک و رسیدن او به مراحل جدید در زندگی با محیط پیرامون خود بیشتر آشنا شده و از واقعیت‌ها درک بهتری پیدا می‌کند. بهترین الگوهای رفتاری کودکان از همان آغاز، والدین هستند. آن‌ها از رفتار، طرز صحبت و... والدین خود مسائل تربیتی را می‌آموزند و هر چه بزرگ‌تر می‌شوند تمام یافته‌ها و اندوخته‌های ذهنی‌شان را به مرحله اجرا در می‌آورند. کودکان اغلب در تشخیص نکات مثبت و منفی ضعیف عمل می‌کنند زیرا هنوز قدرت تفکیک مسائل خوب و بد را از هم ندارند از این رو والدین برای تربیت مناسب فرزندان موظف هستند در امور مربوط به تربیت تلاش بیشتری به کار گیرند. یکی از مسائلی که از دید روانشناسان حائز اهمیت برشمرده می‌شود سخن گفتن به شیوه درست است. پدر و مادر می‌باید در محیط خانه از بیان کردن واژه‌های مخرب پرهیز کنند.
ذهن حساس کودکان
ذهن کودکان مانند یک اسفنج است که قدرت جذب همه چیز را دارد. به دلیل عملکرد قوی ذهن کودکان والدین باید به محیط پیرامون آن‌ها، حرف و کلام و نحوه رفتارشان دقت بیشتری داشته باشند. بررسی ظرفیت ذهن کودکان نشان می‌دهد در سالهای اولیه زندگی ذهن آن‌ها قدرت ضبط داشته و حساسیت حواس او نسبت به اتفاقات محیطی بیشترین میزان را دارد. دکتر ایرج وثوق روانپزشک و مدرس دانشگاه در مورد قدرت ذهن کودکان می‌گوید: هر چه سن کودکان افزایش پیدا می‌کند با توجه به این که هرس نورون‌ها اختصاصی تر می‌شود، حساسیت حواس او کمتر می‌شود. از این رو در سالهای اولیه حواس پنج گانه (بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی و بویایی) حساسیت بیشتری از خود نشان می‌دهند و کودکان قدرت ضبط و ثبت اتفاقات زندگی را به بیشترین میزان دارند. اگر کودکان با رفتارهای ناسالم مواجه شوند و این رفتارها به صورت یک الگو در ذهن آن‌ها شکل گیرد اصلاح این الگو نیاز به زمان و فرصت زیادی خواهد داشت زیرا پایه‌های شخصیتی آن‌ها بر اساس الگوهای شکل گرفته ساخته شده است.
این مدرس دانشگاه در ادامه می‌افزاید: گاهی اوقات کودکان نسبت به برخی مسائل دچار ترس می‌شوند و این ترس‌ها را در ذهن خود بزرگ نمایی می‌کنند. ترس از دست دادن والدین یکی از شایع‌ترین ترس‌ها به شمار می‌رود. والدین باید توجه داشته باشند اگر از فرزندان خود دلخور هستند نباید با گفتن حرفهای مخرب ترس را در آن‌ها تشدید کنند بلکه بهتر است طوری رفتار کنند که کودک احساس کند پدر و مادرش تحت هر شرایطی او را دوست دارند. بخشی از این ترس‌ها از دوران رشدی در سنین ۴ تا ۵ سالگی تظاهر پیدا می‌کند. اگر والدین از ادبیات منفی در تربیت فرزندان استفاده کنند باعث تشدید ترس در آن‌ها می‌شوند و اگر ترس و نگرانی از دوران کودکی با رشد کودک همراه شود زمینه ساز بروز برخی مشکلات رفتاری می‌شود که این مساله در یادگیری کودک تاثیری منفی دارد.
برخوردهای منفی با کودکان
کودکان به دلیل داشتن روحیه حساس اگر مورد سوءرفتار قرار گیرند در آینده مستعد اختلالات رفتاری خواهند شد. این سوء رفتارها در قالب رفتارهای کلامی یا سوء رفتارهای فیزیکی دسته بندی می‌شوند. دکتر وثوق درباره دسته بندی سوءرفتارهای فیزیکی آزار جسمانی می‌گوید: در سوء رفتار کلامی تهدیدهایی که از سوی خانواده صورت می‌گیرد باعث ایجاد ترس در کودک شده و تکرار توهین‌ها، تحقیرها و سرزنش‌ها باعث تاثیرات منفی بیشتری می‌شود. به طوری که تحقیقات و بررسی‌ها نشان می‌دهد تأثیر سوءرفتار کلامی بر روان کودک بیشتر از سوء رفتار فیزیکی است و اثر آن به مراتب مخرب تر است.
تاثیرات مخرب برخورد و رفتار کلامی نامناسب باعث احساس سرخوردگی و کاهش اعتماد به نفس در کودک می‌شود، همچنین خود باوری آن‌ها در سالهای بعد از بین می‌رود. این مسائل باعث پدید آمدن افسردگی در کودکان می‌شود. والدین نباید با فرزندان خود بر اساس محبت مشروط برخورد کرده و برای دوست داشتن آن‌ها قاعده و ضابطه تعیین کنند. همواره باید آن‌ها را بدون شرط بپذیرند حتی اگر مرتکب اعمال نامطلوبی شوند نباید آن‌ها را مورد سرزنش قرار دهند. کودکان نسبت به شدت و نوع کلام از همان بدو تولد واکنش نشان می‌دهند و قدرت درک کلامی آن‌ها از سن ۲ سالگی شروع می‌شود و معمولاً از این سن به بعد متوجه همه مسائل می‌شوند. همچنین آن‌ها حالت‌های صدا و چهره را به خوبی تشخیص می‌دهند به همین دلیل است که اطرافیان و والدین مجاز به انجام هر رفتاری نزد کودکان نیستند.
کتاب‌های پیشنهادی درباره ارتباط و تربیت فرزندان
ارزش‌های زندگی (مجموعه ی ۱۰ جلدی)
مجموعه کتاب های فرزندپروری
مجموعه ارتباط بین دو نسل
منبع
روزنامه ایران, شماره ۵۳۰۷, به تاریخ ۱۳۹۱/۱۲/۶, صفحه ۱۳
لینک کوتاه