چگونه ترس کودکان از مدرسه را کاهش دهيم؟!

ترس از مدرسه بيشتر در کودکان مقطع دبستان که ترس از جدايی از والدين در آن ها وجود دارد، مشاهده می شود.

«نفسم داشت بند می آمد، پاهايم رمقی برای حرکت نداشت، دستانم می لرزيد، گلويم خشک شده بود، دوست داشتم به خانه بازگردم، اشک هايی که در چشمانم حلقه زده بود، جلوی ديدم را گرفته بود. سرجايم ميخ کوب شده بودم که نفر پشت سری هلم داد و گفت: برو! ترس نداره که ...!»

آنچه خوانديد ناگفته‌های يک محکوم به اعدام قبل از رفتن کنار چوبه دار نيست، بلکه خاطراتی است که اگر به سال‌های کودکی خود برگرديد، شبيه آن را بسيار پيدا می‌کنید، خاطراتی که يا برای خودتان يا برای همکلاسی‌هایتان اتفاق افتاده است. امروز روز اول مهر است، روزی که هميشه برای بسياری از دانش آموزان روز دلهره و اضطراب به حساب می‌آید. خيلی هم فرقی نمی‌کند که دختر باشند يا پسر، زرنگ باشند يا درس نخوان، سال اولی باشند يا سال آخری. البته اين دلهره و اضطراب تا جايی که به ترس و وحشت از مدرسه تبديل نشود و فرار از مدرسه را به دنبال نداشته باشد، طبيعی است ولی سوال اين جاست با فرزندانی که به شدت از مدرسه می‌ترسند، چطور بايد رفتار کنيم؟

ريشه يابی علت ترس

ترس از مدرسه بيشتر در کودکان مقطع دبستان که ترس از جدايی از والدين در آن‌ها وجود دارد، مشاهده می‌شود ولي اگر اين ترس در مقاطع بالاتر در دانش آموزی ديده شود، بيشتر به طرز برخورد کادر مدرسه و معلمان برمی گردد. ترس در کودکانی که به مدرسه جديد مي روند نيز مشاهده شده که ترس اين گروه ريشه در جدايی از والدين يا نداشتن دوست يا ناآشنايی با محيط مدرسه و معلمان دارد. همچنين گاهی تغييرات ناگهانی در شرايط زندگی از قبيل جدايی والدين از يکديگر، فوت ناگهانی يکی از نزديکان، تعويض منزل و... نيز می‌تواند سبب بروز اين گونه ترس‌ها شود که اغلب موقتی است و با رفتار درست و صحيح والدين و کادر مدرسه بر طرف می‌شود. همچنين توقع و انتظارات بيش از حد والدين از فرزندانشان به ويژه در سنين دبيرستان نيز از علل بروز اضطراب و ترس در فرزندان به هنگام حضور در مدرسه است. در مجموع، والدين بايد با ريشه يابی علل ترس فرزند خود و شناخت دقيق آن، به او کمک کنند تا بر اين ترس غلبه کند.

کارهايی که به کاهش ترس دانش آموزان کمک می‌کنند

با فرزند خود درباره اتفاقاتی که در مدرسه می‌افتد، صحبت کنيد: هر روز در جريان رويدادهای مدرسه باشيد. خوشبختانه بيشتر کودکان به ويژه دانش آموزان زير ۱۲سال دوست دارند که درباره مدرسه و کارهايی که انجام داده‌اند با والدين خود صحبت کنند البته گاهی کم تحملی و بی‌طاقتی والدين، سبب می‌شود که آن‌ها از حرف زدن پشيمان شوند و اين کار را انجام ندهند.

هنگام بروز ترس‌های کوچک و موقتی، برخورد شديد نداشته باشيد: گاهي پيش می‌آید که کودکی به طور مقطعي، يک يا ۲روز براي رفتن به مدرسه اشتياقی نشان نمی‌دهد. در اين حالت به تشويق و تنبیه‌های شديد متوسل نشويد زيرا کودک با تشويق زياد بد عادت می‌شود و فکر می‌کند کار مهمی برای والدينش انجام می‌دهد و با تنبيه نيز از مدرسه گريزان تر می‌شود. هنگام بروز اين مشکل اگر مطمئن هستيد که پيش زمينه خاصي از مواردی که در مقدمه گفته شد وجود ندارد، بر اين امر تأکيد داشته باشيد که رفتن به مدرسه ضروري است و شما به هيچ عنوان پذيرای نرفتن او به مدرسه بدون دليل محکم و منطقی نيستيد.

برايش يادداشت بگذاريد: یادداشت‌های کوچک و پر مهري براي او بنويسيد و در کيفش بگذاريد تا با ديدن آن‌ها در مدرسه، بداند که به طور موقت از شما جدا شده است و خيلي زود به منزل برمي گردد. اين یادداشت‌ها در افزايش اعتماد به نفس کودک نيز بسيار مؤثر است.

با معلم او مشورت کنيد: اگر فکر می‌کنید که کودکتان ضعف خاصي در درس، رفتار، ظاهر و... دارد با معلم او صحبت کنيد تا در کلاس توجه بيشتري به او و روابطش با ديگران داشته باشد. گاهی دانش آموزان ديگر با مسخره کردن کودک، او را از مدرسه رفتن گريزان می‌کنند.

دوستان فرزندتان را به منزل دعوت کنيد: معمولا بچه‌ها هنگامي که در ساعتی غير از مدرسه يکديگر را می‌بینند، بسيار خوشحال هستند و همين امر به آن‌ها کمک می‌کند که در مدرسه نيز روابط بهتری باهم داشته باشند و برای حضور در مدرسه نيز اشتياق بيشتری نشان دهند.

در انجام کارهای مدرسه به او کمک کنيد: در اين حالت او احساس می‌کند که شما نيز در جريان کامل کارهای مدرسه او هستيد و مثل يک همکلاسي در کنار او قرار گرفته‌اید. اين کار به بهبود روابط شما نيز کمک مي‌کند.

دليل و اهميت مدرسه رفتن را به او بگوييد: به گزارش سايت سلامت، دوست داشتن فرزندتان را مشروط به مدرسه رفتن نکنيد و وقتي از مدرسه رفتن اجتناب می‌کند، پیام‌های هيجاني مانند «من ديگر مادرت نيستم»، به او ندهيد. کودک نبايد حس کند برای خوشحالي مادر بايد به مدرسه برود. پس دليل و اهميت واقعي مدرسه رفتن را به کودک بگوييد؛ با اين حال توجه داشته باشيد که نبايد با او در مورد مشکلات مدرسه نرفتن يا به دست نياوردن شغل مناسب در صورت مدرسه نرفتن صحبت کنيد. چرا که با اين کار تنها اضطراب او را افزايش خواهيد داد.

به او توانايی مراقبت از خود در مدرسه را بياموزيد: مانند اين که چگونه می‌تواند در مدرسه به تنهايی از عهده کارهای شخصی‌اش برآيد. بايد بررسي کنيد کودک در مدرسه مشکلي نداشته باشد و مورد تمسخر يا آزار ديگر دانش آموزان قرار نمی‌گیرد. آسان و مفيد جلوه دادن مقررات مدرسه و وجود معلمی که ارتباط خوبی با کودک برقرار کند، به کاهش ترس او از مدرسه کمک می‌کند.

از مسئولان مدرسه بخواهيد به فرزندتان مسئوليت دهند: داشتن مهارت ارتباطی مناسب و دوست يابی باعث کسب تجربه‌های مثبت می‌شود. با دادن مسئوليت اجتماعی به کودک کمک کنيد بتواند بهتر ارتباط برقرار کند و نيازهايش را بيان کند. داشتن مسئوليتی در کلاس درس حضور او را در مدرسه هدفمند خواهد کرد.

از مدرسه برای ترساندن و تنبيه استفاده نکنيد: مثلا نگوييد: «اگر غذايت را نخوری، به معلمت مي گويم.» کودک را برای مدرسه رفتن تشويق کنيد و اگر در خانه ماند، اجازه بازي و تماشای تلويزيون را در ساعت‌هایی که بايد در مدرسه باشد، به وی ندهيد.

خودتان را اصلاح کنيد: معمولاً مادران بچه‌هایی که از مدرسه می‌ترسند شخصيتي افراطی، مضطرب، بيش از اندازه حمايت کننده، مردد، غيرمنطقي، حساس و عاطفی دارند که اضطراب خود را با بيان افکار منفي و عمل خود به بچه‌ها منتقل می‌کنند. اغلب اين مادران افرادی وسواسي، کم تحمل، نکته سنج و موشکاف هستند که احتمالاً خود يا يکی از نزديکانشان در کودکي دچار همين مشکل بوده‌اند، پس بد نيست کمي هم برای اصلاح رفتارهای خودتان وقت بگذاريد.

عامل پنهان

اما آنچه معمولاً مورد کم توجهی مسئولان و دست اندرکاران مدارس و آموزش و پرورش قرار می‌گیرد، توجه به فضا و محيط فيزيکی مدارس است!

با يک نگاه به کودکستان‌ها و پيش دبستانی‌ها می‌بینیم از کوچک‌ترین فضايی برای جلب توجه به ايجاد شوق در بچه‌ها استفاده می‌کنند. جذابيت، شادابی و طراوت محيط آموزشی نقش مهمی در جذب، ايجاد آرامش درونی و علاقه به حضور در مدرسه دارد. در واقع در مقطع ابتدايی جذابيت و زيبايي فضای مدرسه و استفاده از رنگ‌های شاد و تصاوير جذاب و جالب به همراه وجود فضای سبز در مدرسه، می‌تواند در تغيير نگرش و کاهش اضطراب و ترس بچه‌ها مفيد باشد. کلاس‌های کوچک و تاريک يا بسيار وسيع با تعداد زياد دانش آموز، بچه‌ها را در نخستين تجربه حضور در مدرسه وحشت زده می‌کند!