آخ! از دست این بچه ی بی قرار

آموزگاران و کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه - بیش فعالی

اشاره

کودکان از لحاظ پویایی و فعالیت‏های حرکتی تفاوت‏های بسیاری دارند. شاید به نظر ما بزرگسالان، همه‏‌ی کودکان پرانرژی و پرجنب‏‌وجوش، «بیش‏‌فعال» به‏‌نظر بیایند. ولی آنچه که‏ کودکان بیش‏‌فعال را از سایر هم‏سن و سالانشان جدا می‏سازد، آن است که بدون دنبال کردن هدف‏ خاصی بی‏‌وقفه می‏‌دوند، می‏‌پرند، تکان می‏‌خورند و ناآرام‌اند. علاوه بر این، کودکان بیش‏‌فعال در زمینه‌‏ی تمرکز و توجه بر کارها، بازی‏ها و انجام تکالیف مدرسه، مشکل‌ دارند. طبق چهارمین راهنمای‏ تشخیصی و آماری بیماری‏های روانی کودکان‏1، اختلال کمبود توجه - بیش‌‏فعالی2 (ADHD) دارای‏ علائم و نشانگان دوگانه‏‌ای به این شرح برای تشخیص است: ‏

الف) علائم کمبود توجه عبارتند از: ناتوانی در تمرکز و توجه کافی به امور گوناگون، احتمال‏ ابتلا به مشکلات شنوایی، ناتوانی در پیروی از قوانین و دستورالعمل‌ها، تمایل نداشتن به انجام‏ کارهایی که نیازمند فعالیت فکری هستند، فراموشی و ضعف حافظه، حواس‏‌پرتی و گم کردن مرتب‏ اشیا و وسایل شخصی، و ناتوانی در طبقه‏‌بندی امور.
ب) علائم بیش‏‌فعالی عبارتند از: ناتوانی در آرام نشستن، دویدن و پریدن، بالا رفتن از میز و صندلی‏های کلاس، ناتوانی در انجام بازی‏های ملایم و فکری، تند صحبت کردن، شتاب در پاسخگویی‏ به سؤالات، بی‏‌صبری و داشتن رفتارهای تکانشی و نیاز به مراقبت در مقابل خطرات و حوادث.

در نظر داشته باشید، بسیاری از این رفتارها در کودکان دوره‏ی ابتدایی کاملاً طبیعی و قابل‌مشاهده هستند. اما آنچه مهم است، شدت و میزان این رفتارهاست. علاوه بر آن ممکن است در اغلب‏ موارد، این دو گروه علائم به طور هم‏زمان در کودک مبتلا به اختلال مشاهده شوند.

دانش‌آموزان مبتلا به اختلال کمبود توجه- بیش‏‌فعالی نیز همچون سایر کودکانی که دچار ناتوانی‏های یادگیری هستند، به کمک آموزگاران و مربیان آموزشی خود نیاز دارند تا بتوانند، زمانی‏ که با موضوع خاصی روبه‏‌رو می‏‌شوند، مشکل خودشان را حل کنند. در این‏گونه موارد، حتی اگر آموزگاری بتواند به تنهایی با چنین مشکلاتی روبه‌‏رو شود، باز هم بهتر است از سایر متخصصان، مشاوران تحصیلی، روان‏شناسان مدرسه، مربیان بهداشت و حتی والدین کودک کمک بخواهد.

تشخیص اختلال کمبود توجه- بیش‏‌فعالی در دانش‌‏آموزان بیشتر‏ دانش‌‏آموزانی که دچار این اختلال هستند، عملاً تا زمانی که مدرسه را آغاز نمی‏‌کنند، اختلالشان به طور دقیق‏ شناخته نمی‏‌شود؛ زیرا تشخیص کودکی که دارای رفتارهای‏ تکانشی، علائمی از بی‏‌توجهی (بی‏‌تمرکزی) و بیش‏‌فعالی‏ است، در کلاس درس بسیار راحت است و آموزگار به راحتی‏ می‏تواند، رفتارهای او را با رفتارهای طبیعی و عادی‏ دانش‏‌آموزان دیگر مقایسه کند. زمانی که آموزگاران چنین‏ دانش‏‌آموزانی در کلاس دارند، می‏توانند با معرفی آنان به‏ مشاوران و مربیان بهداشت مدرسه و توضیح دقیق علائمی که‏ مشاهده کرده‏اند، درصدد کسب راهکارهای آموزشی مناسب برای‏ تدریس به آنان برآیند.

نویسنده: ماندانا سلحشور

مقاله کامل را از بخش پیوست دریافت کنید.