به آینده فرزندانمان امیدوار باشیم؟

کثرت موضوعات کتاب‌های درسی، فرصت نوآوری به دانش آموزان نمی‌دهد. شاید مصداق تغییر در نظام آموزش ضرب المثل هر دم از این باغ بری می‌رسد، باشد. ظاهر خبر یک جمله است: دوره ابتدایی ۶ ساله می‌شود. اما این جمله به ظاهر ساده دنباله‌های زیادی دارد و تاثیرات بسیار در آینده خواهد داشت. در کشور ما وزارت آموزش و پرورش مسوولیت آموزش رایگان همه افراد را در مقاطع مختلف تحصیلی به عهده دارد

ورود کلاس ششم، حذف اول راهنمایی و پیش دانشگاهی عادت تحصیلی بسیاری از دانش آموزان را برای چندمین بار در ۳۰ سال گذشته متحول خواهد کرد. همان طور که حدود ۱۷، ۱۸ سال قبل تاسیس مدارس غیرانتفاعی، ورود نظام جدید متوسطه و تولد پیش دانشگاهی در زمان خود برای خیلی از دانش آموزان نامانوس بود.

مروری بر تحول نظام آموزش در تاریخ نشان می‌دهد که از قدیم الایام، همان وقت‌هایی که مکتب و مکتب داری مرسوم بود و دوره، دوره آمیرزاها و خانم باجی‌ها بود یا زمان دکتر عیسی صدیق که مامور می‌شود ساختار آموزش و پرورش را تغییر دهد، تحول در این حوزه وجود داشته است.اما در دوره مشروطیت، بزرگ‌ترین تحول رخ می‌دهد. اکثر مکتب خانه‌ها جمع آوری و مدارس تاسیس شدند، تا در زمان رضاشاه با گسترش رایگان عملابساط مکتب خانه‌ها برچیده شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز آموزش و پرورش با تغییرات جدی مواجه شد. در سال‌های اخیر هم آهنگ تغییرات پرنوسان بوده است. از جمله اهداف آموزش و پرورش از این تغییرات تلاش برای ایجاد نظام تربیت و پرورش اسلامی، طرح احیای انقلاب فرهنگی، اسلامی سازی پس از ۳۰ سال از عمر انقلاب و همچنین استفاده از فناوری‌های نوین آموزشی است.

در اولین دوره، نظام آموزشی جدید ۶ ـ ۳ ـ ۳ از سال تحصیلی آینده در مدارس کشور اجرا می‌شود و در اولین مرحله طی سال تحصیلی سال ۹۲ ـ ۹۱ دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی به کلاس ششم می‌روند و پایه اول راهنمایی نخواهیم داشت. اما برخی منتقدان این تحولات را بی منطق می‌دانند و به شدت با این شیوه مخالف‌اند و تاکید وزارتخانه بر اجرای نظام ۶ ـ ۳ ـ ۳ را حرکتی عجول و خودسرانه می‌دانند که این طرح بدون مطالعه صورت گرفته است.برخی منتقدان عقیده دارند بهتر است در ایجاد هر تحولی ابتدا به تجربه سایر کشورها در امر تغییر نظام آموزش توجه کرد.

ژاپن از جمله کشورهایی است که در امر آموزش بسیار موفق بوده است. این کشور با آینده نگری مثال زدنی‌اش برنامه ۱۰۰ ساله ای برای جامعه خویش پی ریزی کرده است. این ملت که از نظر هوش و استعداد ذهنی به مراتب پایین تر از بسیاری از کشورها بوده است، ظرف چند دهه گذشته در علم و تکنولوژی به اوج قدرت رسیده و حتی از آمریکا و اروپا پیشی گرفته است. آنچه باعث پیشرفت ژاپنی‌ها شده، اعمال نظام صحیح آموزش و پرورش در این کشور است. آنها به کار گروهی اهمیت زیادی می‌دهند. می‌توان گفت عامل اصلی موفقیت ژاپن همین روحیه کار گروهی است. توجه به فعالیت‌های عملی و عینی نیز از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های ساختار آموزش و پرورش در این کشور است.

هوش زبانزد ایرانیان

به عقیده کارشناسان، یکی از نقاط ضعف اساسی در نظام آموزشی ما که همیشه موجب شده است تا استعدادهای بالقوه، بالفعل نشود کثرت موضوعات در کتاب‌های درسی است که عملا به دانش آموزان فرصت نوآوری و خلاقیت را نمی‌دهد. حجم کتب درسی ما آنقدر زیاد است که دانش آموز فرصت فکرکردن و در نتیجه فرصت خلاقیت را ندارد.این در شرایطی است که نظام آموزشی ما چنین فرصتی به دانش آموزان نداده است. البته از حق نگذریم که با تمام کم و کاستی‌ها از همین نظام آموزشی جوانانی برخاسته‌اند که امروزه در ارکان مهم کشور نقش دارند. به طور مثال در ژاپن و انگلستان دروس پیش از دبستان به دروس هنری و عینی اختصاص دارد، مانند آموزش موسیقی، هنر و...کودک از بدو ورود به آموزشگاه با یکسری دروس عملی مواجه می‌گردد و با گذشت زمان و بزرگ شدن، خلاقیت در او تقویت می‌شود. در حالی که در کشور ما آموزش هنری به عنوان کلاس‌های فوق برنامه تلقی می‌شود. چرا؟ چون وقتی برای این برنامه‌ها باقی نمی‌ماند.

همه این‌ها را گفتیم که برسیم به این جمله؛ به آینده فرزاندانمان علاقه مندیم. دلمان نمی‌خواهد استعدادهای کشورمان هرز برود و این امر مهم تحت تاثیر تصمیم‌های این وزارتخانه است و امیدواریم بهترین تصمیم‌ها اتخاذ شود. تجربه نشان داده که وضعیت آموزش و پرورش در کشورهای مختلف در مسیر رشد یا عقب ماندگی هر کشور تاثیرگذار است. با نگاهی به تحولات کشورهای پیشرفته علمی ـ صنعتی می‌فهمیم که آنها با آینده نگری دقیق و سرمایه گذاری فراوان در آموزش و پرورش، مسیر رسیدن به اهداف خود را تسهیل کرده‌اند.

نویسنده: لیلا عابد