بررسی روند رشد مهارتهای حل مسأله و راهبردهای فراشناختی کودکان ۳ تا۱۱ سال
نویسنده: نوشاد قاسمی
حسن احدی
چکیده
بحث در مورد رشد شناختی کودکان از آغاز روانشناسی علمی رشد یکی از حوزه‌های پژوهش در این شاخه بوده است. حل مسأله و فراشناخت نیز در جریان شکل‌گیری تفکر و برخورد علمی با موضوع رشد، شماری از تحقیقات را به خود اختصاص داده‌اند. پژوهش حاضر تحت عنوان «بررسی روند رشد مهارتهای حل مسأله و راهبردهای فراشناختی در کودکان 3 تا 11 سال شهر مرودشت» با بهره‌گیری نظری و روش‌شناسی از مطالعات پیشین در یک طرح تحقیق مقطعی به بررسی جریان رشدی این دو متغیر پرداخته است. در این پژوهش به منظور پاسخ به این سؤال که آیا مهارتهای حل مسأله و راهبردهای فراشناختی کودکان در سنین مختلف با افزایش سن بهبود می‌یابد یا خیر، فرضیه‌هایی پرداخته شده و مورد آزمون قرار گرفته است.
برای بررسی فرضیه‌های پژوهش گروه نمونه‌ای شامل ۹۰ کودک (۴۵ پسر و ۴۵ دختر) در دامنه سنی ۲ سال و نیم تا ۱۱ سال و نیم، از مراکز پیش دبستانی و دبستان‌های شهر مرودشت انتخاب شدند. از نسخه ۳ و ۴ دیسکی از معمای معروف برج هانوی (TOH)و از روش تشکیل و تحلیل و رمزگردانی مقاوله‌های کلامی برای جمع‌آوری اطلاعات لازم برای آزمون فرضیه‌ها، استفاده شده است.
تحلیل واریانس یکطرفه برای عملکرد ۹۰ آزمودنی (۴۵ پسر و ۴۵ دختر) در ۹ گروه سنی ۳ تا ۱۱ سال بر روی اندازه‌های مورد بررسی نشان دهنده اثر معنی‌دار برای سن در اندازه‌های عملکرد بر روی نسخه سه و چهار دیسکی از آزمون برج هانوی، راهبرد فراشناختی؛ پیش‌بینی پیامدها، وارسی نتایج، نظارت بر فعالیت و آزمون واقعیت است. در مجموع نتایج حاصل از این پژوهش نشان دهنده برخی تحولات مثبت وابسته به سن در مهارتهای حل مسأله و راهبردهای فراشناختی و نیز وجود ارتباط بین این دو متغیر است. رشد حافظه و به ویژه حافظه فعال، تعامل اجتماعی و به ویژه کلامی و نیز رشد لب پیش‌فرونتال مغز از جمله توجیهاتی است که برای این تحولات پیشنهاد شده است.
مقدمه
بحث در مورد رشد شناختی کودکان از آغاز روانشناسی علمی رشد یعنی از زمان ظهور سه جنبش نظریه روانکاوی فروید، رفتارگرایی واتسون و رشد شناختی پیاژه، یکی از حوزه‌های پژوهش در این شاخه از روانشناسی بوده است. آنچه کودکان در مورد محیط اطراف، دیگران و خود می‌دانند، چیست؟ چگونه رشد می‌یابند؟ آیا می‌توان به طور کیفی مراحل متفاوت را شناسایی کرد یا با رشد تدریجی و کمی مواجه هستیم؟ دیدگاه‌های شناخته شده‌ای همچون نظریه رشد شناختی پیاژه، رشد شناختی-اجتماعی ویگوتسکی ( ۱ ) و نظریه پردازش اطلاعات (۲) که کمتر با نام شخص معینی تداعی می‌شود، زمینه‌ساز و محرک پژوهش‌های این حوزه بوده‌اند. به گونه‌ای که برخی از این تحقیقات خود زمینه‌ساز شکل‌گیری نظریه‌های جدید در این حوزه گشته است.
مقاله کامل را از بخش پیوست دریافت کنید.
منبع
مجله دانش و پژوهش در روانشناسی، بهار ۱۳۸۲، شماره ۱۵