سواد پایه چیست؟
«سواد پایه» Basic Literacy مفهومی سنتی از سواد است که برپایه توانایی خواندن و نوشتن در سطح مقدماتی یا اولیه بنا شده است. مراحل سواد پایه از آموزش الفبای هر زبانی آغاز میشود، شناخت واکها و نویسههای آن الفبا را دربرمیگیرد، به رمزگشایی Decoding یا شکستن رمزهای یک واژه و کوچکتر کردن عناصر آن که شامل نویسهها است، و ترکیب دوباره آن به شکلی که در مغز به صورت یک واژه کامل و جمله بازنمایی شود، سپس شامل Encoding یا رمزگردانی یا شکستن واکها و نویسهها و برگردان کردن آنها برای نوشتن روی یک سطح با ابزارهایی مانند مداد، قلم یا صفحه کلید مانند کاغذ یا مانیتور برمبنای نظام نوشتاریی که زبانآموز آموخته پیش میرود. به طور کلی سواد پایه از سطح الفباآموزی تا سطح روانخوانی متنهای ساده را در برمیگیرد و از جنبه آموزش حساب هم شامل آموزش مفاهیم پیش ریاضی مانند جهتها، درون ، بیرون و شمارگان تا عددهای سهگانی یا ۱۰۰۰ میشود.
سطح سنی «سواد پایه» در بیش تر زبانها و کشورها، برپایه گروه سنی ۶ تا ۷ ساله است و علت آن هم توانایی کودک در تنظیم حرکت چشمها برای خواندن و داشتن توانایی ریزحرکتی Fine Motor یا توانایی قلمگیری با انگشتان دست است.
تعریف «سواد پایه» در سالهای اخیر از مرز توانایی خواندن و نوشتن متنهای زبانی و ریاضی فراتر رفته است. در تعریف سنتی سواد، توانایی خواندن و نوشتن یا توانایی بهکاربردن زبان برای خواندن، نوشتن، گوشدادن و سخنگفتن پایههای سواد پایه را میساخت. اما در تعریفهای تازهتر، توانایی ارتباط برقرارکردن از راه خواندن و نوشتن یا گوشدادن و سخن گفتن بخشی مهم از عنصر سواد پایه به شمار میرود. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) تعریف زیر را دادهاست : «باسوادی توانایی شناخت، درک، تفسیر، ساخت، برقراری ارتباط و محاسبه در استفاده از مواد چاپشده و نوشتهشده مربوط به زمینههای گوناگون است. باسوادی زنجیره آموزشی را که توانایی رسیدن به اهداف، توسعهی دانش و پتانسیل، و شرکت کامل در جامعهای بزرگتر را برای یک فرد فراهم میکند، دربردارد.»
اما در آخرین تعریفی که از سواد یا آموزش پایه ارائه شده، سواد از دو جزء تشکیل شده است؛ جزء اول که ابزارهای سواد نامیده میشود عبارتاند از: خواندن، نوشتن، حساب کردن و حل مسائل، اما جزء دوم که محتوا خوانده میشود شامل دانش، بینش، ارزش و مهارتهایی است که به فرد این توان را میدهد که بتواند زندگی خود را حفظ کرده و با عزت زندگی کند و بیشتر تواناییهای خود را پرورش دهد علاوه بر این بتواند در توسعه جامعه مشارکت کامل داشته و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشد و با اطلاع و آگاهی تصمیم گرفته و آموزش و یادگیری را ادامه دهد.