معرفی اپلیکیشن برای آموزش بلایای طبیعی به کودکان
دنیای دیجیتال و آموزش نحوه‌ی رویارویی با بلایای طبیعی به کودکان
امروزه فناوری‌های نوین، شکل زندگی بشر را در عرصه‌های مختلف تغییر داده است. حوزه‌های سلامت، آموزش، حمل و نقل، ادبیات، خبررسانی و...همه تا حد بسیار زیادی تحت تأثیر دنیای نوظهور دیجیتال است. هرچه زمان می‌گذرد، بحث آموزش مجازی و استفاده از ابزارهای فناوری نوین برای آموزش به افراد مختلف داغ‌تر و داغ‌تر می‌شود. این آموزش فقط منحصر به تشکیل کلاس‌های درس در نرم افزارهای فضای مجازی نیست. بلکه به خدمت گرفتن تمام ظرفیت فناوری‌های نوین برای آموزش مناسب، سریع، کارآمد و جذاب به همه‌ی رده‌های سنی و همه‌ی زمینه‌های تخصصی مقصد پژوهشگران و متخصصان این حوزه است. از فضای بیکران اینترنت گرفته تا کلاس‌های مجازی تا اپلیکیشن‌های تخصصی آموزشی در هر حوزه و بازی‌های مختلف آموزشی مخصوص تبلت و گوشی تلفن همراه و... می‌توانند در جهت آموزش افراد جامعه به کار گرفته شوند.
پژوهشگران معتقدند که برتری‌های آموزش دیجیتال نسبت به آموزش سنتی این‌ها هستند:
1- راحت بودن استفاده از این فضا در یادگیری. همواره در دسترس افراد بودن، بزرگ‌ترین امتیاز آموختن از راه فناوری‌های دیجیتال است. کودکان می‌توانند به صورت 24 ساعته از این ابزارها استفاده کنند و آموزش ببینند. این آموزش می‌تواند در هر مکانی و با هر لباسی انجام شود. و نیازی به نظم و انضباط‌های تحمیلی مدرسه نیست.
2- همراهی افراد خانواده با کودک در آموختن از طریق دنیای دیجیتال. والدین می‌توانند کودکان خود را در خواندن کتاب‌های الکترونیک در حوزهٔ بلایای طبیعی و یا کار با اپلیکیشن‌های بازی محور که به صورت ویژه برای آموزش بلایای طبیعی به کودکان طراحی شده‌اند، کمک نمایند.
3- جذاب بودن کار با ابزارهای فناوری مثل کامپیوتر، تبلت، گوشی‌های هوشمند همراه و... برای کودکان. این ابزارها خود به‌خود برای کودکان جذاب هستند و کودکان تمایل دارند که ساعت‌های زیادی را صرف استفاده از آن‌ها کنند. بنابراین بهتر است که این اشتیاق در جهت آموزش‌های ضروری مانند آموزش ابعاد مختلف بلایای طبیعی از چگونگی روند ایجاد تا عوامل تشدید آن و... انجام شود.
4- دنیای مجازی پر از محتواهای مفید آموزشی درباره‌ی بلایای طبیعی است. این محتواها در قالب‌های متن، صوت، ویدئو و... در اختیار کودکان قرار دارند. دیدن تصاویری مانند نقاشی‌ها و پویانمایی‌هایی که می‌توانند به صورت شماتیک نحوهٔ ایجاد بلایای طبیعی را نشان دهند، و همچنین ویدئوهایی از تصاویر واقعی این بلایا، می‌تواند دانش کودک را نسبت به این حوادث به صورت چشمگیری بالا ببرد.
در ادامه به 7 نمونه از اپلیکیشن‌های بازی محوری که به منظور آموزش بلایای طبیعی به کودکان و نوجوانان طراحی و تولید شده‌اند و در این سال‌ها رضایت کاربران‌شان را تا حد بسیار زیادی به دست آورند، اشاره می‌شود:
بازی STOP DISASTERS!
نمایی از اپلیکیشن بازی محور STOP DISASTERS!
درهر مرحله از این بازی یک نوع بلای طبیعی به کودکان معرفی می‌شود و شهر دیجیتالی آن‌ها با این بلایا روبرو می‌شود. کودک باید تلاش کند با استفاده از ابزارهای مختلفی که در بازی در اختیارش قرار داده شده، شهر خود و جان ساکنان آن را حفظ کند. در طی این بازی کودک یاد می‌گیرد که برای جلوگیری از رخ دادن بلایای طبیعی و یا به تأخیر انداختن آن، چه کارهایی باید انجام شود. از این طریق و با پشت سر گذاشتن مراحل این بازی، کودک در می‌یابد که چگونه فعالیت‌های بشر می‌تواند در وقوع و یا شدت خسارات بلایای طبیعی اثر بگذارد.
بازی disaster master
این بازی بسیار جذاب شامل چند قهرمان است که هر کدام به دنبال شناسایی و متوقف کردن بلایای طبیعی هستند. کاربر در طول بازی، با کمک به قهرمانان در جریان این مبارزات و چالش‌ها، با نحوهٔ شکل‌گیری بلایای طبیعی و همچنین راه‌های پیشگیری و مقابله با آن آشنا می‌شود.
قهرمانان بازی disaster master
بازی Disaster Will Strike
این بازی چند مرحله‌ای روشی جالب و نو برای معرفی بلایای طبیعی به کودکان دارد. در داستان این بازی پرندگان شروری وجود دارند که در جاهای مختلف تخم گذاشته‌اند. اگر این پرندگان موفق شوند از تخم بیرون بیایند با شرارت خود بازی کاربر را مختل می‌کنند. بنابراین کاربر باید از طریق ایجاد بلایای طبیعی این تخم‌ها را از بین ببرد. برای مثال در مسیر آن‌ها سیل راه بیندازد و یا در محل تجمع آن‌ها زلزله ایجاد کند. با این کار کودک نحوهٔ ایجاد بلایای طبیعی و چگونگی دخالت انسان در ایجاد این بلایا را می‌آموزد.
بازی Baby Panda Earthquake Safety
این بازی شامل آموزش کارهای درست در هنگام وقوع زلزله است. قهرمان بازی یک پاندای کوچک است که کاربر باید با استفاده از موارد ایمنی که دربارهٔ زلزله به او آموزش داده می‌شود، این پاندای کوچک را از خطرات دور کند و نجات دهد.
نمونه‌ای از فضای بازی Baby Panda Earthquake Safety
بازی Disaster Preparedness Tokyo
این بازی، نمونه‌ای عالی از یک بازی آموزشی است. در ابتدا کاربر باید متن‌های مربوط به هر نوع از بلایای طبیعی که در این اپلیکیشن تعبیه شده است بخواند و با نحوه‌ی شکل‌گیری این بلایا آشنا شود. این متن‌ها برگرفته از کتاب آموزشی «آمادگی شهر توکیو در برابر بلاهای طبیعی» هستند. سپس در طی بازی به سؤالات هر مرحله پاسخ دهد و پیش برود. اگرچه این بازی در ژاپن تولید شده است، ولی این قابلیت را دارد که کاربر زبان آن را تغییر دهد و به زبان‌های مختلف دنیا آن را بازی کند. این بازی چند ویژگی دارد:
- آزمون‌های مختلف در سطوح گوناگون (از آسان تا دشوار) برای این بازی در نظر گرفته شده است که کاربر با حل آن‌ها، می‌تواند مراحل بازی را پشت سر بگذارد.
- شبیه سازی. این بازی فضاهای مختلفی دارد و برای کاربر، هر بلای طبیعی را شبیه‌سازی می‌کند و از او می‌خواهد در این شرایط اقدام درست را انجام دهد. یک بخش ویژه‌ی این بازی، شبیه‌سازی همه‌ی انواع بلایای طبیعی در مدرسه است. به گونه‌ای که پس از انجام کامل این بازی، دانش‌آموز کاملاً می‌داند که بلایای طبیعی چند نوع دارند، اثر آن‌ها بر زندگی روزمره‌ی او چگونه است، و در برابر این حوادث باید چه کاری انجام دهد؟
- موارد لازم برای آمادگی در برابر بلایای طبیعی. کاربر باید مواردی مثل ذخایر مواد غذایی، تاریخ انقضای آن‌ها، وسایل مورد نیاز و سالم بودن آن‌ها را همواره در طی بازی چک کند.
- معرفی امکانات پیشگیری از خسارت‌های ناشی از بلایای طبیعی مانند ایستگاه‌های پشتیبانی (برای کسانی که در زمان وقوع حادثه در خانه نبوده‌اند و اکنون نمی‌توانند به آن‌جا برگردند) و همچنین کارهایی که برای تسهیل حرکت اتومبیل‌ها در هنگام بروز حادثه ضروری است.
- راهنمای مکان‌های ویژه برای تخلیه‌ی سریع و سالم ساکنین خانه‌ها، آپارتمان‌ها و مجتمع‌های تجاری و.... این راهنماها و نقشه‌ها را می‌توان به صورت آفلاین و بدون نیاز به اینترنت در اپلیکیشن دید و دنبال کرد. همچنین مناطقی که در آن‌ها خطر بیشتر است در نقشه‌های موجود در این بازی مشخص شده‌اند و کاربر باید در حین حرکت در شهر، مراقب باشد که از این مکان‌ها دوری کند. البته این نقشه مخصوص شهر توکیوی ژاپن است ولی برای همه کاربران با هر زبانی قابل استفاده است. این اپلیکیشن از این لحاظ می‌تواند به عنوان یک اپلیکیشن الگو برای سایر سازندگان بازی‌ها و اپلیکیشن‌های آموزشی قرار بگیرد تا نقشه‌های ویژه‌ی شهرهای مهم کشور خود را تهیه و در اپلیکیشنی مشابه کاربران را وارد چالش عبور از مکان‌های امن و دوری از مکان‌های ناامن شناخته شده نمایند که در هنگام حادثه‌ی احتمالی، مسیر درست حرکت را تشخیص دهند. چرا که در طول این بازی بارها آن را تمرین کرده‌اند. برای مثال در این بازی، وقتی سیل رخ می‌دهد، شما می‌توانید روی نقشه مسیرهای احتمالی عبور سیل را که در حال حاضر خشک و بی‌خطر هستند ولی هر آن ممکن است سیلاب در آن‌ها جاری شود ببینید و از آن‌ها دوری نمایید.
- هر بازی شما در این اپلیکیشن ذخیره می‌شود و نقشه‌ی حرکت شما ثبت می‌شود. شما می‌توانید در صورت باخت و یا برد در هر مرحله، نقشه‌ی حرکت خود را - به صورت آفلاین- ببینید و با نقشه‌ی استاندارد تعبیه شده در بازی تطبیق دهید تا به اشتباهاتی که در زمان حادثه انجام داده‌اید پی ببرید.
کتاب «آمادگی شهر توکیو در برابر بلایای طبیعی» که محتوای بازی فوق از روی این کتاب در ژاپن طراحی شده است
بازی Disaster Control
این اپلیکیشن ساده حاوی اطلاعات کافی درباره‌ی همه‌ی انواع بلایای طبیعی در دو بخش است. در بخش اول، با زبانی ساده و به همراه تصاویر واقعی، آن‌ها را معرفی می‌کند و بخش دوم کارهایی را که قبال هرکدام از آن‌ها باید/ نباید انجام داد فهرست می‌نماید. این اپلیکیشن ساده حاوی تمام اطلاعاتی است که هر فرد در هر سنی باید در مورد بلایای طبیعی داشته باشد.
نمایی از محتوای ساده و مفید اپلیکیشن Disaster Control
2- بازی Disasters Worldwide
این اپلیکیشن، یک منبع اطلاعاتی کامل مربوط به بیش از 17 هزار بلای طبیعی ثبت شده از سال 1900 تا سال 2008 است. این اطلاعات حاوی جزئی‌ترین مسائل مانند محل دقیق وقوع حادثه، تعداد کشته شده‌ها، زخمی‌ها، اثرات مخرب این حوادث و... است. در این اپلیکیشن می‌توان بر اساس تعداد تلفات، منطقه‌ی جغرافیایی و نوع حادثه، این بلایا را جستجو کرد. این اپلیکیشن یک فرهنگ کامل از بلایای طبیعی در حدود یکصد سال اخیر است که کار با آن، ما را با حقایق بیشتری از این بلایا آشنا می‌سازد. به علاوه اهمیت و میزان آسیب‌زایی این حوادث را به ما گوشزد می‌کند تا همگان در حد توان تلاش کنند تا دیگر شاهد رخ دادن چنین حوادثی نباشیم.
بخشی از محیط داخلی اپلیکیشن Disasters Worldwide
جمع بندی
بلایای طبیعی، همواره برای بشر موضوع نگران کننده‌ای بوده است. به طوری که در ادبیات کهن همه‌ی سرزمین‌ها این حوادث به گونه‌های مختلف ذکر شده است. در تمدن‌هایی که به دریا راه داشته‌اند همواره از طوفان‌های غول‌آسایی یاد شده است که به دلیل جهل عمومی نسبت به منشأ آن‌ها همیشه به نیروهای ماورایی نسبت داده شده‌اند. برای مثال خشم خدایان یا عصیان خدای دریا (پوسایدون) دربرابر خدای خدایان (زئوس) و... . و یا گذشتگان ما اعتقاد داشته‌اند وقتی طفل زمین می‌خواهد از سینه‌ی مادرش در آسمان شیر بخورد، زلزله رخ می‌دهد. و یا این‌که بروز خشکسالی ناشی از قهر مادر طبیعت از مردمان ناسپاس است. این قبیل تفکرات خرافی در طی قرن‌ها و هزاره‌ها راه را بر روی شناخت دقیق عوامل اصلی ایجاد کننده‌ی بلایای طبیعی بسته بودند. و در نتیجه بشر همواره به عنوان عضوی منفعل، تنها قربانی این حوادث بوده است و این‌که روزی بتواند در مقابل آن‌ها ابتکار عمل داشته باشد و خسارات جانی و مالی خود را در هنگام وقوع فجایع زیست محیطی کم کند، بسیار دور از ذهن و حتی ناممکن به نظر می‌رسید. بسیاری از تمدن‌های بزرگ بشری بر اثر یک حادثه مثل زلزله و یا فوران آتشفشان از بین رفته‌اند و تاریخ بشر سال‌های سال در علم و فناوری به عقب برگشته است. به دلیل نداشتن شناخت درست از عوامل واقعی و غیر اسطوره‌ای بلایای طبیعی و ناتوانی در برخورد هوشمندانه در مقابل آن‌ها، میلیون‌ها نفر در طول تاریخ تن به تقدیری داده‌اند که طبیعت برای آن‌ها رقم زده است بدون این‌که در مقابل آن تدبیر موثری بیاندیشند.. بنابراین اولین راه مقابله‌ی درست و اصولی با بلایای طبیعی، آگاهی پیدا کردن از عامل یا عوامل ایجاد کننده و یا تشدید کنندهٔ آن است.
در گذشته که دست اندازی انسان‌ها در طبیعت بسیار محدود بود، میزان بلایای طبیعی نیز کمتر بود. هرچند به دلیل ایمنی پایین شهرها و همچنین عدم شناخت درست از این حوادث، میزان کشته‌ها و خسارات مالی کم نبود. ولی بسامد بلایای طبیعی نیز آن‌گونه که امروز هست، نبود. پس از انقلاب صنعتی در غرب و ایجاد کارخانجات فراوان و همچنین در طی جنگ‌های خانمان برانداز جهانی و جنگ‌های پس از آن و اشاعه‌ی صلاح‌ها و تغییر اقلیم‌ها بر اثر مواد و حرارت تولیدی از این کارخانه‌ها در کنار از بین بردن طبیعت برای احداث جاده و راه آهن و همچنین تخریب گستردهٔ طبیعت در طی جنگ‌های متوالی با سلاح‌های جدید و استفاده‌ی بی‌رویه از آب و خاک و مراتع و حیوانات برای تأمین مایحتاج جهان مصرف زده، ساز و کار طبیعت از حالت عادی خود خارج شده است و احتمال وقوع بلایای طبیعی بیشتر از پیش گشته است. بنابراین امروزه «انسان» و زیاده خواهی‌های او، به عنوان یکی از عوامل مهم در ایجاد و یا تشدید کننده‌ی بلایای طبیعی شناخته می‌شود.
البته اثر انسان بر همه‌ی انواع بلایای طبیعی به طور کامل قابل تحقیق نیست. به عنوان مثال درمورد زلزله، هنوز شواهد کاملی بر اثر فعالیت‌های بشری بر افزایش تعداد رخ دادن آن در دست نیست. اما بسیاری از بلایای طبیعی، با فعالیت‌های مخرب انسانی ارتباط اثبات شده و قطعی دارند. برای مثال خشکسالی، گرم شدن زمین، آتش سوزی‌های گسترده‌ی جنگل‌ها، طوفان‌ها، ریزگرد، سیل و...
از آن‌جا که بلایای طبیعی - با شدت‌های متغیر و غیر قابل پیش‌بینی- در هر لحظه ممکن است اتفاق بیفتد، سن خاصی برای آموزش چگونگی ایجاد و تشدید این حوادث و همچنین نحوهٔ آمادگی در برابر آن‌ها تعریف نشده است. بنابراین بهتر است هرچه سریع‌تر و در پایین‌ترین سنین افراد جامعه، آموزش درمورد این بلایا را شروع کرد. آموزشی که متناسب با سن و سال و میزان درک و همچنین علائق کودکان باشد. این آموزش باید از طریق کتاب‌های ویژه‌ای که برای کودک و نوجوان جذابیت دارد انجام شود. محتوای آن یعنی آموزش سازوکار بلایا و رفتار مناسب دربرابر آن‌ها، باید به گونه‌ای ساده‌سازی شود که برای عموم کودکان قابل فهم باشد.
مرحله‌ی بعدی در برخورد با بلایای طبیعی ایمن‌سازی و تأمین سلامت روان بازماندگان این حوادث - تا حد امکان- است. رفتارهای درست در برابر حوادث شدید مانند زلزله را باید به کودان جامعه، از طریق کتاب‌های مصور مناسب آموخت. برای مثال چگونگی حفظ آرامش، پیش‌بینی همه‌ی وسایل لازم، دوری از مکان‌های پر خطر و چینش وسایل خانه به بی‌خطرترین شکل و تمهیداتی از این دست. این آموزش‌ها در درازمدت باعث کاهش صدمات کلی جامعه از بلایای طبیعی می‌شود. در این آموزش‌ها، سیاستگذاران آموزشی، مربیان و معلمان، مشاوران و مهم‌تر از همه، والدین، نقش دارند که باید به صورتی که در این مقاله بیان شده است، این آموزش‌ها را در اختیار کودکان و نوجوانان قرار دهند.
علاوه بر کتاب، امروزه می‌توان در دو صورت از فناوری‌های نوین در جهت آموزش مطالب مربوط به بلایای طبیعی استفاده کرد یکی برای آموزش آنلاین زمانی که مدارس بر اثر حادثه تخریب شده‌اند و یا حضور در آن‌ها امنیت ندارد. دیگری هم برای آموزش هرچه بهتر نحوه‌ی برخورد درست با بلایای طبیعی. دنیای دیجیتال پر است از محتواهای مختلف که به افراد در راه شناختن بلایای طبیعی و مقابله با آن‌ها کمک می‌کنند. برای مثال تصاویر، فایل‌های صوتی و ویدئویی، کتاب‌های الکترونیک و اپلیکیشن‌هایی که بر روی ابزارهایی مانند تبلت و گوشی تلفن همراه هوشمند نصب می‌شوند.
در اپلیکیشن‌های بازی محور ویژه‌ی کودکان می‌توان محتواهای مورد نظر آموزشی را در زمینهٔ بلایای طبیعی گنجاند به گونه‌ای که کودک در طول بازی، هم از آن لذت ببرد و هم در مورد محیط زیست و اتفاقاتش اطلاعات کسب کند.
امید می‌رود که با افزایش سطح آگاهی عمومی از طریق مختلف، سال به سال شاهد کمتر شدن تلفات جانی و مالی و روانی ناشی از بلایای طبیعی باشیم. همچنین با آموزش راه‌های اثرگذاری انسان-ها بر شکل‌دهی و تشدید بلایای طبیعی، در جامعهٔ آینده شاهد احساس مسئولیتی جمعی و همگانی در جهت جلوگیری از دست اندازی‌های مخرب بشر بر طبیعت باشیم.
بیشتر بخوانید:
-
بلایای طبیعی چه تاثیری بر کودکان دارد؟
-
آمادگی کودکان در مواجهه با بلایای طبیعی
-
چگونه کودکان می‌توانند از کره‌زمین حفاظت کنند؟
- آموزش بلایای طبیعی به کودکان همراه با معرفی کتاب
برخی منابع
1- Coping Strategies and Psychological Maladjustment/Adjustment: A Meta-Analytic Approach with Children and Adolescents Exposed to Natural Disasters
نویسنده: Daniela Raccanello (دانیلا راسانلو)، استاد دپارتمان علوم انسانی دانشگاه ورونای ایتالیا، و همکاران. سال انتشار: 2022
2- Scoping review on trauma and recovery in youth after natural disasters: what Europe can learn from natural disasters around the world
نویسنده: Andreas Witt(آندرس ویت)، پژوهشگر دپارتمان روانشناسی و روان‌درمانی کودکان و نوجوانان دانشگاه آلم در آلمان، و همکاران. سال انتشار: 2022
3- Infant and young child feeding during natural disasters: A systematic integrative literature review
نویسنده: Supipi Ratnayake Mudiyanselage(ساپیپی راتنایکامودیانسلیج)، پژوهشگر دانشکدهٔ بهداشت دانشگاه کانبالای استرالیا، و همکاران. سال انتشار: 2022
4- Responding to perinatal health and services using an intersectional framework at times of natural disasters: A systematic review
نویسنده: Bonita B. Sharma (بونتیا ب. شارما)، پژوهشگر دپارتمان سلامت، ارتباطات و سیاست (HCPD) در دانشگاه سنت آنتونیای تگراس، آمریکا، و همکاران. سال انتشار: 2022
5- Reconnoitering school children vulnerability and its determinants: Evidence from flood disaster-hit rural communities of Pakistan
نویسنده: Ashfaq Ahmad Shah (اشفق احمدشاه)، پژوهشگر دانشکدهٔ علوم اجتماعی دانشگاه هوهای در چین، و همکاران: سال انتشار: 2022
دیگر تصاویر
ویراستار
سحر داداشعلی
مترجم
فایل صوتی
لینک فایل صوتی در کانال تلگرام آوای کتابک
لینک کوتاه