فراگیری زبان کهن، با شیوه ای نو

نلی محجوب
«زبان فارسی کهن است و شیرین، زبان فارسی زبان چکامه است و ترانه، فارسی برای سده های داز، ما ایرانیان را به هم پیوند داده است. زبان فارسی همچون دژی است استوار، پیوسته ما را در تاخت و تاز فرهنگ بیگانگان یاری داده است. اگر می خواهیم ایرانی بمانیم و فرهنگ پر نقش و نگار این سرزمین را پاسداری کنیم، این کار تنها از راه زبان فارسی به سرانجام می رسد»۱ .
بی شک آموزش زبان فارسی به فارسی آموزان، با بهره گیری از شیوه های جدید و نوآوری هایی که امکان ارتباط کودکان ما را با متن بیشتر و شوق فراگیری و آموختن را فزون کند و به این واسطه خلأهای آموزشی را بر طرف کند، یکی از راه های آشتی کودکان با کتاب محسوب می شود.
کتاب «فارسی آموز ادبی» ۱ و ۲، در قالب دو کتاب خواندن و کارورزی طراحی شده است. جلد اول این کتاب، برای کودکان پیش دبستان تا ۸ ساله، قابل استفاده است. در این کتاب یادگیری نوآموز بر پایه دریافت های ادراکی از راه احساس و پیوند با متن، در یک راستا قرار گرفته است. این کتاب که براساس داستانک هایی با شخصیت اصلی نخودی نوشته شده احساس کودک را برمی انگیزد تا بیاموزد.
داستانک ها در این مجموعه به گونه ای قرار گرفته اند، تا لذت خواندن را برای کودک افزون کنند. نخودی و جانوران داستانک ها، جانشین هایی برای رفتارها و کنش های انسانی محسوب می شوند و به کارگیری این شیوه در راستای عاطفی کردن متن و افزایش دریافت معنایی، به نوآموز کمک می کند تا با طراحی ساختار داستانک از سطح ساده به پیچیده ذهنش را پرورش دهد.
محمد هادی محمدی، نویسنده کتاب ترتیب حروف در زبان فارسی آموز ادبی را بر پایه آزموده تاریخی در آموزش زبان فارسی و تجربیات آموزشگرانی چون جبار باغچه بان، ایرج جهان شاهی و عباس سیاحی قرار داده است او همچنین با بهره گیری از واژه های ساده و آشنا، داستانک های نخودی را کنار هم می چیند و با به کارگیری برخی مضامین طنز گونه و بازی با واژگان صمیمیت کودک را با متن افزایش می دهد.
تصویرگری مناسب و تصویر واژگان، از دیگر نقاط مثبت فارسی آموز ادبی است. کودک با شنیدن داستان و تقویت و پرورش حس شنیداری اش و لذت از متن، این مجال را می یابد تا به کمک تصاویر و نشانه ها حروف را فراگیرد. این کتاب با به کارگیری سه رنگ متفاوت، روند آموزشی را به کودک یادآور می شود. این سه رنگ سیاه، قرمز، سبز به گونه ای مورد استفاده قرار گرفته است تا با مفاهیم بی سوادی، نشانه آموزش و افزایش دانش، کودک روند آموزش خود را دریابد. هرچه بر سطح سواد کودک افزوده می شود، تعداد حروف سبز هم که نشانه افزایش دانش است بیشتر می شود، به گونه ای که در انتهای کتاب و به عنوان آخرین متن، کلماتی سبز رو به روی کودک قرار می گیرد.
کتاب با داستان آسمان آبی، با متنی سیاه و با حرف «آ» به رنگ قرمز آغاز می شود و در انتهای کتاب نخودی برای آموزگار خود، نامه ای به رنگ سبز و با این مضمون می نویسد:
«ای آموزگار من! تو واژه ها را که هم چون من کوچولو هستند، به من آموختی. تو نوشتن سیب، عسل، ژله و روغن را به من آموختی. تو خوب می دانی که با این کارت به من یک دنیای بزرگ بزرگ دادی. فکرش را بکن، نخودی کوچولو یک دنیای بزرگ بزرگ دارد، دنیای دانش. من برای این کار، نوک انگشت تو را می بوسم.»
بخش دوم کتاب که کار ورزی نام دارد، با هدف افزایش مهارت های شنیداری، گفتاری، و نوشتاری تهیه شده است. این مجموعه که براساس آموزش خلاق کودک محور تهیه و تنظیم شده در جلد دوم خود دو لایه شدن زبان را به همراه دارد که از نظر ساختاری در امتداد کتاب اول محسوب می شود. البته داستانک ها و بخش نگاه تازه در بخش پایانی هر داستان و تمرین دستوری و دو لایه شدن زبان، تفاوت این کتاب با جلد اول محسوب می شود.
شخصیت های این کتاب، درگیر موضوع ها و پدیده هایی می شوند که پرسش ها و دشواری های زندگی انسان امروز است. تنهایی و گریز از آن، نگهداری و حفظ محیط زیست، مهاجرت در جهان امروزی و پرداختن به مسایل اجتماعی، موضوع هایی است که در این کتاب به آن توجه شده است.
این مجموعه گروه های سنی پیش دبستان، سال های نخست دبستان، کودکان کم توان ذهنی و جسمی و کودکان ضعیف ویژه و گروه سنی آزاد از کودک تا بزرگسال، زبان آموزان داخل و خارج از کشور را شامل می شود.
جلد اول این کتاب به عنوان برگزیده چهارمین جشنواره کتاب های آموزشی رشد معرفی شده است.