راهکاری مهم برای ارتقای یادگیری نوزاد

ارتقای یادگیری نوزاد

بدون شک یکی از مهمترین و موثرترین دوران زندگی آدمی دوران کودکی است. دورانی که در آن شخصیت فرد پایه ریزی شده و شکل می گیرد. امروزه این حقیقت انکار ناپذیر به اثبات رسیده است که کودکان در سنین طفولیت فقط به توجه و مراقبت جسمانی نیاز ندارند، بلکه این توجه باید همه ابعاد وجودی آنها شامل رشد اجتماعی، عاطفی، شخصیتی و هوشی را در برگیرد. کیفیت روابط والدین بخصوص رابطه مادر و کودک نقش تعیین کنندهای در شکل گیری شخصیت و عملکرد اجتماعی و شناختی و نیز بهداشت روان کودک در آینده داشته و تأثیر طولانی مدت آن بر رشد و تکامل کودک به اثبات رسیده است (مسمر و همکاران، ۲۰۰۷).

یکی از موضوعاتی که در حیطه مهارت های شناختی کودکان بسیار مهم است موضوع یادگیریست. مبنای مهارت یادگیری از همان دوران نوزادی شروع می شود ولی عموما توجه کمی به این موضوع وجود دارد. تحریکات شنوایی و بینایی در طول یک سال اول زندگی جایگاه ویژه ای در ارتقای مهارت یادگیری کودک در سنین بعدی دارد. در این مقاله به بررسی چگونگی پرورش مهارت یادگیری از همان دوران نوزادی می پردازیم.

اهمیت مراقبت کودک در محیطی آرام در ارتقای یادگیری نوزاد

انسان ها زمانی بهترین یادگیری را خواهند داشت که در محیطی آرام و در وضعیت هوشیاری مناسبی باشند. توجه به این مساله و رعایت آن در مورد کودکان از طرف والدین و مراقبین بسیار مهم است. این موضوع بر این اصل تاکید دارد که ارائه اختصاصی محرک های خاص مانند صدای جغجغه، نامیدن اسم نوزاد و … بایستی در محیطی آرام صورت بگیرد که کودک با توجه و تمرکز بر محرکی خاص توجه کند. البته وضعیت شخصی نوزاد نیز در این امر موثر است، به این معنا که برخی از آنها از توانایی بیشتری در مواجه با سر و صدا و هجوم محرک ها  بهره می برند.

تحقیقات زیادی در مورد نحوه تاثیر گذاری دقت و رشد زبان بر  توانایی های یادگیری انجام شده است. نتایج این تحقیقات نشان داد که بهترین و در حقیقت مثبت ترین نتایج مربوط به کودکانی می باشد که در فاصله ۸ تا ۲۴ ماهگی با آنها زیاد صحبت شده  بود و خود آنها هم زمان بیشتری را صرف نگاه کردن به اشیاء کرده بودند. از مشاهدات انجام شده نتیجه می گیریم که ارتباطات و تحریکات شنوایی و بینایی در همان اوایل کودکی و نوزادی عامل مهمی برای بهبود توانایی یادگیری برای سنین بعدی خواهد بود.

مطالعات دیگری نیز بر روی دقت کودکان در ۵ تا ۹ ماهگی انجام شده است. نتایج این مطالعات ثابت می کند که احساس مثبت با نگاه کردن های طولانی مدت و یادگیری آهسته همراه می باشد. بررسی دیگری در مورد رابطه میان  عواطف و دقت در کودکان ۳ تا ۱۱ ماهه انجام شده است. طبق این بررسی کودکانی که دچار اضطراب و پریشان حالی می شوند اغلب وقت کمتری را صرف نگاه کردن می کنند.

تحقیق دیگری نشان می دهد که کودکانی که از نظر عاطفی دچار پریشانی هستند قدرت یادگیری خوبی نیز ندارند. از سوی دیگرحتی هنگامی که به اصطلاح اوضاع عاطفی مناسبی داریم و به ما  خوش می گذرد نیز درصد یادگیری ما کاهش می یابد. انسان ها زمانی بهترین یادگیری را خواهند داشت که در محیطی آرام و در وضعیت هوشیاری مناسبی باشند. توجه به این مساله و رعایت آن در مورد کودکان از طرف والدین و مراقبین بسیار مهم است. البته وضعیت شخصی نوزاد نیز در این امر موثر است ، به این معنا که برخی از آنها از توانایی بیشتری در مواجه با سر وصدا و هجوم محرک ها  بهره می برند. مساله مهم دیگر که بخشی از وظایف مغز می باشد ، در واقع بخشی  از مغز که کار کنترل دست ها را به عهده دارد.

نکات کلیدی و کاربردی

بنا به گفته یکی از محققین نیم کره راست مغز در سال های اولیه زندگی از فعالیت بیشتری برخوردار  می باشد. لذا هنگامی که کودکان، به جهت نگاه والدین توجه می کنند این قسمت از مغز فعال می شود. این بخش از مغز به پردازش معنی کلی تجارب نیز می پردازد. این به آن معناست که درک و فهم آنچه دیگران فکر می کنند و یادگیری درباره محیط، از طریق حرکت، لمس و غیره با یکدیگر ارتباط دارند، در نتیجه اگر در این مدت، در حالی که قسمت چپ مغز هنوز به طور کامل فعال نگردیده است، والدین وظایفی را به کودکان محول کنند که به این ناحیه مربوط می باشد، چه بسا ممکن است اثرات معکوسی به بار آورد.

فراهم آوردن محیطی آرام که در آن بتوان بصورت اختصاصی حواس بینایی و شنوایی نوزاد را تحریک کرد در ارتقای توانایی یادگیری وی موثر است. اینگونه تحریکات اختصاصی مانند جلب توجه کودک با صداهایی خاص و یا اشیاء بصورت مستمر حالت تمرینی برای حواس او دارد. کودکانی که از لحاظ شنیدن صدا و شنیدن صحبت و دیدن تصاویر، اشیاء و چهره های در محیطی غنی رشد کرده اند به احتمال بیشتری در حیطه مهارت های یادگیری توانمند تراند.

 منبع:

رابینسون، ماریا. رشد و شخصیت کودک از تولد تا یک سالگی. (۱۳۸۷). (مترجمین غلامرضا تبریزی، مرضیه وطن خواه، معصومه تبریزی). نشر دقت: مشهد.

Messmer R, Rodriguez S, Adams J, washburn k. Effect of kangaroo care on sleep time for neonates. J Pediatric Nursing. 2007; 23(4):408-414.