کودک، بازی، خلاقیت

الفبای رشد خلاقیت کودکان از طریق بازی 

هیچ کس مثل کودکان با هدیه گرفتن یک اسباب بازی، ذوق نمی‌کند، هیچ کس مانند کودکان ساعت‌های طولانی با اسباب بازی سرگرم نمی‌شود و هیچ کس مانند کودکان معنای زندگی در دنیای اسباب بازی‌ها را درک نمی‌کند. بازی مخصوص کودکان است. کودکان در بازی، خود را پیدا کرده و نقش‌های آینده زندگی خود را بازی می‌کنند. آیا تاکنون به شیوه بازی کودکان و نقش آن در رشد و تکامل آن‌ها فکر کرده‌اید یا از آن دسته پدر و مادرانی هستید که زمان بازی کودکشان را به حداقل می‌رسانند و اوقات کودکشان را با آموزش‌های گوناگون پر می‌کنند؟ 

دکتر مهدی تهرانی دوست، دبیر انجمن روانپزشکی کودکان و نوجوانان معتقد است: گاهی اوقات فشار زیاد والدین به کودکان برای انتقال معلومات به آن‌ها، جلوی رشد خلاقیتشان را می‌گیرد. بازی جزئی از رشد کودکان و وسیله ارتباط برقرار کردن کودک با محیط خارج و محیط انسانی است. خلاقیت فکری کودکان، توانایی حرکتی، بینایی و شنیداری آنها با بازی رشد می‌کند. اگر زمان بازی را از کودکان بگیریم، این قسمت از رشد آن‌ها را با مشکل روبرو کرده‌ایم. این روان شناس معتقد است: <کودکان باید ساعاتی از روز را به بازی‌های مختلف بپردازند.

کامپیوتر، اسباب بازی جدید کودکان 

این روزها بیشتر کودکان با کامپیوتر آشنایی دارند و دیدن پدران و مادرانی که بخشی از کارهای روزانه خود را با کامپیوتر انجام می‌دهند، برای کودکان از این وسیله، اسباب بازی جذابی ساخته است؛ اسباب بازی‌ای با تعداد زیادی دکمه که تصاویری زیبا و رنگارنگ را مقابل چشمان کنجکاو کودکان قرار می‌دهد. از طرف دیگر سواد رایانه‌ای، مهارت ضروری کودکان تلقی می‌شود. شاید برای شما به عنوان پدر و مادر این سؤال پیش آمده باشد که بهترین سن معرفی رایانه به کودکان چه زمانی است و آیا دانش رایانه در شروع تحصیل، برتری به کودکان خواهد داد یا خیر؟ آیا رایانه می‌تواند در رشد خلاقیت کودکان مفید باشد؟ 

مطالعات متفاوت نشان می‌دهد، کودکان رایانه را به تلویزیون ترجیح می‌دهند و سن استفاده از این وسیله در میان افراد جوامع مختلف به شکل چشم گیری کاهش یافته است. مطالعات دیگر نیز بازی‌های خشن رایانه‌ای را با افزایش پرخاشگری کودکان مرتبط دانسته‌اند. اگر به بازار فروش رایانه و محصولات الکترونیکی سری زده باشید خواهید دید که انواع متفاوتی از رایانه‌ها با قابلیت‌های گوناگون مخصوص کودکان در بازار وجود دارد. بیشتر این رایانه‌ها، بازی‌های آموزشی و امکان تعامل را برای کودکان فراهم می‌آورند اما ارتباط اینترنتی ایجاد نمی‌کنند. بنابراین شما می‌توانید از این وسایل برای رشد خلاقیت کودک استفاده کنید؛ بدون اینکه نگران ارتباط اینترنتی حفاظت نشده او باشید. فایده این رایانه‌ها آشنایی کودکان با صفحه کلید است استفاده از این وسایل به کودک این احساس را می‌دهد که می‌تواند بر محیط خود نفوذ مستقیم داشته باشد. 

جست وخیز بهترین بازی برای رشد خلاقیت کودکان

آکادمی طب اطفال امریکا اعتقاد دارد، آنچه کودکان برای رشد سالم به آن نیاز دارند، بازی بهتر و بیشتر به سبک قدیم است. بازی‌های خود انگیخته فعال و آزاد مانند دویدن به دنبال پروانه، بازی با اسباب بازی‌های حقیقی مانند ماشین و عروسک و یا حتی جست وخیز کردن معمولی همراه والدین اغلب در این روزها قربانی تلاش بزرگ‌ترها برای تقویت توانایی فرزندانشان می‌شود.

مطالعات گوناگون نشان می‌دهند کودکان را اگر به حال خود رها کنید، خودشان با کوچک‌ترین وسایل پیرامون خود یک بازی ترتیب خواهند داد. این بازی‌ها در رشد خلاقیت کودکان، کشف علایق آن‌ها، رشد مهارت‌ها برای حل مشکلات، ارتباط با دیگران و سازگاری آنها با محیط مدرسه کمک کننده‌اند. 

رشد خلاقیت کودکان

دکتر تهرانی دوست، بازی کردن را راهی برای رشد خلاقیت کودکان می‌داند و در این باره می‌گوید: رشد خلاقیت با آموزش‌های کلاسیک حاصل نمی‌شود. خلاقیت، یافتن راه حل‌های جدید است و کودک در می‌یابد که در مواجهه با مشکلات چگونه راه حل‌های تازه‌ای پیدا کند. این در حالی است که آموزش‌های کلاسیک فقط به انتقال یک سری محفوظات می‌پردازد. 

برخلاف آنچه والدین انتظار دارند، هر قدر اسباب بازی دارای شکل اختصاصی‌تر و بنیادی‌تر باشد، قوه تخیل کودک را بیشتر تحریک می‌کند، مثلاً شاید یک تکه چوب که می‌توان از آن به عنوان شمشیر یا عصا استفاده کرد بیشتر از یک عروسک گران قیمت که فقط می‌تواند یک شخصیت داشته باشد، به کودک شما در خلاقیت کمک کند. برای رشد خلاقیت کودک تلاش کنید اسباب بازی مناسب سن او را تهیه کنید. 

کودکان خردسال به اسباب بازی‌هایی نیاز دارند که حواس پنجگانه آن‌ها را تحریک کند. اسباب بازی‌هایی که رنگ‌ها، حالات مختلف سطح (نرمی و زبری) مواد و شکل‌های جالب و متنوع برای کودک ایجاد می‌کنند، مناسب‌ترین اسباب بازی برای کودکان زیر یک سال هستند. کودکان پیش دبستانی از بازی با مکعب‌ها، وسایل نقاشی و رنگ آمیزی و هر چیزی که محر ک بازی‌های تخیلی باشد، لذت می‌برند. دکتر تهرانی دوست معتقد است: کودکان فقط نیاز به افزایش معلومات ندارند و در کنار آن لازم است خلاقیت آنان پرورش داده شود. مهم‌ترین نکته در بازی کودکان آن است که بدانیم بازی، خوشی ساده‌ای است که یک بخش به یاد ماندنی از دوران کودکی را تشکیل می‌دهد.

توصیه‌ها 
 به عقاید جدید و تازه کودکتان احترام بگذارید، کودکانی که به نوعی خلاقیت آن‌ها برانگیخته شده، روابط و مفاهیم را درک می‌کنند. تشویق کودکان به ابراز عقاید جدید، در رشد خلاقیت آن‌ها مؤثر واقع می‌شود. از کودکتان بخواهید بازی‌ها و کارهای ناتمام را تکمیل کند. بخواهید در قالب بازی، جملات ناتمام، داستان‌های ناکامل، تصاویر و نقاشی‌های نیمه تمام و حتی اشیای ناقص را کامل کنند. 

به فرزندتان اجازه دهید اشیا را لمس کند. مشاهده همراه با لمس اشیا، آن‌ها را در بازی‌های خیالی، اختراعات و پاسخ گویی به آزمون‌های خلاقیت یاری می‌دهد. حدود یک متر از اتاق کودکتان را از سطح زمین به طرف بالا به طور سراسری و افقی کاغذ سفید بچسبانید و به او بگویید هر طور که دوست دارد، روی آن‌ها نقاشی و طراحی کند. 

بیشتر بخوانید
بازی خلاق با کودک