کودک و محتوا در عصر اینترنت

در گروه هنری که با دوستان‌مان داریم دربارهٔ از رده خارج شدن دوران فیلم سینمایی و ورود به دوران جدید سریال بینی صحبتی در گرفت. دوستی معتقد بود مفهوم آرت در حال دگرگونی است و از انحصارطبقهٔ الیت خارج شدن مدیا و تولید محتوا توسط عموم، مردم را وارد دورانی خواهد کرد که هنر و خلق هنری در آن اولویت ندارد بلکه تولید محتوای عامه پسند مبناست.

شغل من در ارتباط با فکر پروری کودکان زیر هشت سال است. شبکهٔ مفاهیم آن‌ها و درکی که از خود و دنیای پیرامون دارند موضوع پژوهش‌های من است.

چیزی که در سال‌های اخیر توجه‌ام را به خود جلب کرده دگردیسی مفاهیم در ذهن کودکانی است که از بدو تولد با شبکه‌های اجتماعی و در کنار گجت‌های مختلف دنیای رسانه همراه شده و بالیده‌اند.

چند مولفهٔ بسیار کلیدی مفاهیم را در ذهن کودکان دههٔ نود کاملاً دگرگون می‌سازند:

۱. سرعت دستیابی
۲. سرعت تغییر و کنترل
۳. جهان بدون مرز
۴. عدم تخیل

برای نسل من و اسلاف ما همیشه در حوزهٔ هنر بین «ابداع» و «خلق» با «مونتاژ» و «فتوشاپ» فاصله و مرزی وجود داشت فارغ از محصولات تولیدی، دستهٔ اول دارای ارزشمندی نوآورانه و دسته دوم فاقد ارزش ناب بودند. اما سرعت بالای ارائهٔ محتوا در هر موضوعی برای کودکان عصراینترنت و شبکه‌های اجتماعی، هنر را فاقد چنین تعاریف و مرزهایی کرده است. کودکان فقط می‌توانند «مواجه» شوند بدون هیچ مرز ارزشی، مختصات و معیار استانداردی، یا لذت برده و آن محتوا را از آن خود می‌کنند یا نه.

این سرعت بالای تولید و ارائه محتوا، این بی مرزی در ادراک جهان توسط کودکان، علاوه بر مفهوم هنر، سایر مفاهیم را نیز تحت الشعاع قرار خواهد داد.

مفهوم ارزش، مفهوم تغییر، مفهوم نسبت، مفهوم مالکیت و حتا خود مفهوم مرز در دنیای پیش روی کودکان ما به گونه‌ای تعریف خواهند شد که درک آن برای ما، آخرین نسلی که بدون اینترنت خود و جهان را شناختیم ممکن نیست.

نمی‌دانم در تمام طول تاریخ بشر آیا چنین فاصلهٔ ادراکی بین والدین و فرزندان رخ داده یا نه؟ اما ما بر سر دره‌ای ایستاده‌ایم که شاید هرگز نتوانیم پلی برای عبور بسازیم. کودکی ما تمام شده و با مفاهیمی که دنیایمان را ساخته بالیده‌ایم. چگونه می‌توانیم مفاهیم و شاکله بندی «بدون مرز» را درک کنیم؟

می‌توان پیش بینی کرد مفاهیمی مانند «خانواده» که از ابتدایی‌ترین مرزبندی‌های وجودی در ذهن کودکان است، برای نسل اینترنت، معنای کارکردی نداشته باشد.

می‌توان فرض کرد آن‌ها خانواده‌ای خواهند داشت به وسعت جهان اینترنت. و دیگر خانوادهٔ سنتی ودیگر مفاهیم خصوصی و مرزهای زیستی ما برای ذهن و زندگی آن‌ها، کارکردی نخواهند داشت.

زمانی از اینکه روبات‌ها و هوش مصنوعی جهان ما را تسخیر کنند زنهار شنیدیم اما هرگز از اینکه کودکانمان روبات شوند، از تخیل هنری بی‌نیاز شده و فقط مشاهده‌گر و به اشتراک گذارنده شوند هیچ گفته نشده است.

*عنوان اصلی این یادداشت «جستاری در باب جهان بی مرز کودکان عصر اینترنت» بوده است.