شیوه ی زندگی در کودکستان والدورف

در کودکستان والدورف محیطی شبیه به محیط آرام خانه همراه با احساس گرمی و عشق و زیبایی وجود دارد. در این مراکز کودکان محیط را لمس می کنند، با اسباب بازی های ساده بازی می کنند، لباس های کتانی یا  ابریشمی رنگارنگ و نرم و راحت می پوشند، بازی های خلاق می کنند و توان تفکر و اندیشه ی آن ها راهنمای شان در انجام کارها است. معلم با کودکان به نرمی اما قاطع گفت و گو می کنند و رفتارشان به گونه ای است که ارزش تقلید کردن را داشته باشد.

ساختار برنامه ی روزانه ی کودکان دارای ریتم منظم و فعالیت های پی در پی و متناوب است. برنامه های هفتگی شامل: هنر، کاردستی، بازی با عروسک ها، کار در کارگاه های چوب، نقاشی، قصه گویی، آشپزی، نانوایی، آواز خوانی، بازی های فیزیکی و مهارت های اجتماعی است.
قصه گویی با توجه به زبان مادری کودکان انجام می شود و کودکان نیز بارها و بارها به قصه ها گوش می دهند و آن ها را در ذهن خود مجسم می کنند و به این ترتیب توانایی تخیل و تصویر ذهنی شان افزایش می یابد. این توانایی سبب رشد دیگر مهارت های ذهنی و کلامی کودکان در آینده می شود.
کودکان در بازی ها و گردش های خارج از کودکستان و درون طبیعت می آموزند که به محیط زندگی خود عشق بورزند و به طبیعت آسیب نرسانند. آنها تغییرات فصل، سال و ماه را درک می کنند و این دگرگونی ها را جشن می گیرند.
کودکان کودکستان والدورف با دیگر کودکان خانواده ی بزرگ این گونه مدارس آشنا و دوست می شوند.

• بازی ها در کودکستان والدورف

کودکان از تولد تا ۷-۶ سالگی، مسایل مختلفی را در دنیای پیرامون شان کشف می کنند و از این طریق رفتارهای فیزیکی اولیه را می آموزند. محیط کودکستان والدورف به یادگیری کودکان به وسیله ی بازی و کشف موارد مختلف کمک می کند. توجه به بهداشت و سلامتی کودکان، حرکات مختلف آن ها و بازی های خلاقانه ی دوران کودکی و در سال های اولیه رشد کلیدی است برای بهبود فعالیت های رسمی تر کودکان در آینده.
داشتن نظم و ریتم کاری دایمی در کودکستان والدورف بخشی از مبانی و اصول است. فعالیت های هدف مند، بازی های مختلف داخل و خارج از فضای کودکستان، زمان تغذیه و قصه گویی، زبان، فعالیت های هنری روزانه به کودکان اجازه ی رشد و شکوفایی می دهد. تناوب کاری روزمره و الگوهای دایمی و تکراری هفتگی در کودکستان سبب ایجاد علاقه، ایمنی و راحتی می شود. کودکان می آموزند به همان گونه که شب و روز به دنبال هم می آیند و تابستان و بهار و دم و بازدم هم به تناوب و پشت سر هم اتفاق می افتد، هر چیز دیگر هم دارای نظم و ریتم خاصی است و هر کاری وقتی دارد. این نظم و ریتم و تناوب و شادی در کودکستان سبب تقویت توانایی ها و مهارت های کودکان خردسال می شود.

• تقلید در کودکستان والدورف

در مدارس و مهدهای والدورف کودکان با تقلید کردن از اتفاقات زیبا و با ارزش یاد می گیرند. توانایی کودکان با برنامه هایی از پیش تعیین شده و در محیط مناسب تقویت می شود. معلم ها در این محیط با رفتار و حرکات مناسب خود الگویی برای تقلید هستند و آداب اجتماعی را به کودکان می آموزند. آن ها رفتاری صلح آمیز دارند و آن را در همه ی فعالیت های خود نشان می دهند.
معلم ها می دانند رفتارشان به دقت از سوی کودکان مشاهده و سپس تقلید می شود. آن ها مهارت های گوناگونی مانند پخت و پز، کاردستی، خیاطی و ... را برای ارتباط کودکان با زندگی واقعی به آن ها می آموزند.

• تخیل و تصور در مدارس والدورف

کودکان در مراکز والدورف به شیوه های متفاوت توانایی تخیل، تصور و ذهنیت خود را رشد و افزایش می دهند. یکی از این روش ها داستان گویی به وسیله ی معلم هاست. کودکان هر روز در زمانی مشخص به دور معلم حلقه می زنند و با دل و جان به سخنان او گوش می دهند. داستان بیش از یک بار در روز تکرار می شود تا کودکان بتوانند مفاهیم آن را در ذهن خود به تصویر بکشند. در هنگام کار معلم، کودکان به او بسیار توجه می کنند و کلاس کاملاً آرام و ساکت است. فعالیت داستان گویی معلم و تکرار آن سبب می شود تا کودکان تصویر ذهنی– تخیلی و مهارت خواندن خود را افزایش دهند. در عین حال این فعالیت به آن ها یاری می دهد تا در بزرگ سالی افرادی خلاق و متفکر بوده و به سادگی برای مسایل راه حل پیدا کنند.
در کودکستان های والدورف کلاسی برای کودکان دو سال و نه ماهه تا چهار ساله وجود دارد و دو کلاس هم ویژه کودکان دوره پیش دبستانی.
پیش دبستانی ها حداکثر بیست نفرند و ۴، ۵ یا ۶ساله هستند.
 

نکات مهم در آموزش کودکستان های والدورف

یکی از مهم ترین اصول در آموزش والدورف این است که معلم ها پس از شناخت و آگاهی از مراحل پیش رفت کودکان موضوع آموزش و روش آموزش را تعیین می کنند.
بدین ترتیب فارغ التحصیلان مدارس والدورف با اعتماد به نفس مناسب، اطمینان، خلاقیت و توانایی های عمیق اخلاقی، دوره های تحصیلی را به پایان می رسانند.
نکته ی مهم دیگر در روش والدورف این است که بیش از پرداختن به موضوعات آموزش، روش و چگونگی تدریس و آموزش اهمیت دارد. معلم ها در مدارس والدورف آلاسکا با دقت فعالیت های عملی، هنری و آکادمیک را با یک دیگر منطبق می کنند تا ذهن کودکان را تحریک کرده و آن ها را برای کسب تجربه های زندگی در آینده آماده کنند.
بنابراین کودکان در این مراکز بیش تر از آن که از طریق تئوری بیاموزند، عمل می کنند، فعالند و به کشف مسایل درونی و دنیای پیرامون می پردازند. مشاهده ی کلاس های والدورف، کودکانی را نشان می دهد که علاقه ی زیادی به یادگیری دارند و همگی سرحال و فعالند. این موضوع در موفقیت فردی آنان بسیار اهمیت دارد.

• معلم در کودکستان های والدورف

نقش معلم در مدارس والدورف بسیار مهم  است. در دوره های اولیه و مقدماتی مدارس والدورف، معلم از پایه ی اول تا هشتم همراه کودکان است و پیش رفت آن ها را مشاهده می کند. در این حالت معلم می تواند در طول سالیان، میزان پیش رفت هر کودک را تعیین کند و موضوع آموزشی و روش خود را با نیازها و توانایی های او منطبق کند. بدین ترتیب معلم اطمینان می یابد که کودک در حال یادگیری است و به او می فهماند که یادگیری یک پدیده ی دراز مدت است.
معلم های والدورف تجربه های متفاوتی از روش ها دارند و آن ها را با فلسفه ی خاص خود همراهی می کنند. هم راهی معلم تا پایه های بعدی و بالا با کودک سبب می شود بتواند مطالب درسی آینده را برنامه ریزی کند و در هر کودک انگیزه ی ویژه ای برای یادگیری به وجود آورد. در این روش ارتباط میان معلم و شاگردان عمیق و مداوم خواهد بود. هدف از این برنامه تنها این نیست معلم کودکان را برای مراحل بعدی آموزش آماده کند، بلکه هدف های دیگری نیز مانند تحریک حس کنجکاوی – علاقه به کشف مسایل و همیشه فعال بودن در میان است.

• درس اصلی در مدارس والدورف

در مراکز والدورف روزی دو ساعت به درس اصلی اختصاص داده می شود. درس اصلی یعنی موضوعی خاص که مطالعه آن سه الی چهار هفته طول می کشد. در آموزش درس اصلی، موضوع به صورت زنده و به روشی حرفه ای و تخصصی ارایه می شود و کودکان با علاقه و عشق فراوان یاد می گیرند.

• توالی و نظم در کودکستان والدورف

یک پارچگی و اتحاد حواس مختلف، هماهنگی چشم و دو دست، استفاده از زبان و مهارت های اصلی دیگر برای پی ریزی آموزش آکادمیک و پیش رفت کودکان در مهدهای کودک والدورف ضروری است. در این محیط جذاب خلاق و طبیعی، کودکان می توانند برای مراحل بعدی تحصیل به خوبی آماده شوند.

• زبان در مدارس والدورف

هدف از برنامه ی زبان رشد توانایی برقراری ارتباط است. مهارت برقراری ارتباط کمک می کند تا آگاهی های اجتماعی و رشد کودکان افزایش یابد. برای دوست داشتن دیگران و ارتباطی خوب با آن ها لازم است بر میزان توانایی، تجربه و آگاهی و دانش کودکان از انسانیت افزوده شود.
در مدارس والدورف آلاسگا، زبان اسپانیایی و آلمانی در مقاطع مختلف تدریس می شود. مطالعه ی زبان پنجره ای است به سوی آشنایی با فرهنگ ها و آداب و ارزش های جوامع دیگر و در عین حال امکانی است برای بیان خود. با یادگیری زبان دوم نه تنها با فرهنگ های دیگر آشنا می شویم، بلکه احساس و عمل مان نیز تغییر می کند. زبان امکانی است برای بیان احساس هم دردی و مهربانی و انزجار و دیگر احساسات.

با یادگیری زبان دوم نیروی تفکر و ذهنیت کودکان رشد می کند و شخصیت انسانی آن ها دگرگون می شود. بنابراین یادگیری زبان های خارجی در برنامه ی آموزشی جای خاصی دارد. از مقطع اول تا دوازدهم دو زبان خارجی آموزش داده می شود. زبان ها نیازهای متفاوتی را در کودکان  برطرف می کنند و در روح آن ها توازن به وجود می آورند.

هر زبان با توجه به آهنگ، ریتم، تن، تلفظ و لهجه و ساختار خاص خود، فرصت تجربه ای خاص را فراهم می کند. در روش والدورف کودکان کوچک تر به وسیله ی داستان، آواز، شعر و انواع بازی ها با زبان ها آشنا می شوند و کودکان  بزرگ تر و در مقاطع بالاتر تحصیلی، گرامر خواندن و ترجمه و نوشتن را نیز می آموزند. کتاب هایی نیز برای این برنامه در اختیار کودکان گذاشته می شود. کودکان با یادگیری زبان دوم و انعطافی درونی که در یادگیری زبان دوم کشف می کنند، به توانایی های خود و انعطاف در روابط اجتماعی شان پی می برند. درس زبان خارجی از نظر ایجاد انگیزه و عشق و علاقه به یادگیری یکی از درس های مهم در مدرسه های والدورف است.

• کاردستی و هنر در کودکستان های والدورف

کاردستی و هنر امکان با ارزشی در آموزش به روش والدورف است.
کودکان به وسیله ی برنامه ی کاردستی فرصت خلق اشیاء زیبا و کاربردی را به دست می آورند و با انواع کارهای دستی مانند قلاب دوزی، بافتنی، بخیه دوزی و سایر دوخت و دوزها آشنا می شوند. هنر نیز جایگاه ویژه ای دارد. برنامه های هنری سبب خودشناسی کودکان می شوند. آن ها با این ابزار می توانند خود را بیان کنند. بنابراین اجرای نمایش خیالی، نقاشی، طراحی، نجاری و مجسمه سازی در مدارس والدورف ساعات خوب هنر را پر می کند. کودکان در هر فرصتی به ویژه در تعطیلات به اجرای نمایش ها و فعالیت های هنری خاص می پردازند.

• جشن ها در والدورف

برگزاری جشن ها به مناسبت ها و در فصول مختلف فرصتی است تا کودکان به نظم موجود در محیط اطراف و طبیعت آشنا شوند. هم چنین جشن های محلی و مذهبی کودکان را با آیین مربوط به آن در شکلی طبیعی آشنا می کند.
در مهدهای کودک والدورف جشن پایان سال کاری هم گرفته می شود. این جشن با آغاز سال اول دبستان هم زمان است.
در همه ی مدارس و مراکز آموزشی والدورف جشن ها بر اساس سنت ها و آیین، فرهنگ و مذهب آن کشور تنظیم می شود.
در این گونه مراسم قصه گویی، آواز خوانی و انواع فعالیت های جمعی، شادی و لذت جشن را چند برابر می کند.

• فعالیت های حرکتی در کودکستان های والدورف

فعالیت های حرکتی در بازی های مختلف اجرا می شود. حرکات به گونه ای است که ذهن و تخیلات کودک را به کار می گیرد و سبب می شود تا کودکان لذت فعالیت های فیزیکی را در محیطی بدون رقابت درک کنند. در مقاطع بالاتر دانش آموزان در انواع فعالیت های ورزشی به شکل حرفه ای آموزش می بینند.

• موسیقی در کودکستان والدورف

موسیقی نقش مهم و تعیین کننده ای در برنامه های آموزشی والدورف دارد. دلایل اهمیت این روش در برنامه های آموزشی والدورف متفاوتند:
- کودکان از راه نواختن سازها و خواندن درباره موسیقی آگاهی های فراوانی درباره ی خود و دنیای اطراف به دست می آورند
- موسیقی پدیده های زمان، فضا، نظم و توالی را به کودکان می آموزد
- صداها در موسیقی به کودکان فرصت می دهد تا احساسات و افکارشان را به شکل عمیق تری محک بزنند
- در اجرای یک برنامه ی موسیقی و خلق یک ملودی، کارکردن با هم و چه گونگی روابط اجتماعی شکل می گیرد
- موسیقی فرصتی فراهم می کند تا کودکان احساسات و افکار خود را در زمان مناسب و به شیوه ای مناسب بیان کنند
- موسیقی روح و روان کودک را لطیف می کند
در مراکز آموزشی والدورف برنامه ی آموزش موسیقی در برنامه های روزانه گنجانده می شود. معلم ها روز کاری خود را با خواندن آواز و پخش نوارهای موسیقی آغاز می کنند، سپس از کودکان می خواهند گروهی به یک ملودی گوش کنند و به تنهایی و یا همراه با دوستان شان ملودی را همراهی کنند.
موسیقی نقش مهمی در کلاس های بازی کودکان دارد. بیشتر کلاس های موسیقی یک مربی و استاد برجسته ی موسیقی دارد. افزون بر برنامه های روزانه ی موسیقی، تعدادی از کلاس ها چند روز در هفته ساعات موسیقی را در برنامه ی هفتگی خود دارند.
در پایه های اول تا سوم دوباره در هفته کلاس موسیقی برگزار می شود. در پایه های اول و دوم فعالیت های موسیقی شامل آواز خواندن، نواختن با فلوت و تمرین مهارت هایی مانند گوش دادن، دست زدن با ریتم و زمزمه ی آواهای زیر و بم می شود. در پایه سوم کودکان به ملودی ها به وسیله ضبط صوت گوش می کنند و سپس آن را می نوازند. آن ها نت های موسیقی را هم یاد می گیرند و دسته جمعی آواز می خوانند.
در پایه چهارم تا هشتم چهار بار در هفته کلاس موسیقی بر پاست. پایه چهارم دو بار در هفته کلاس تخصصی ویولون و دوبار هم در کلاس عمومی موسیقی دارند. گروه پنجمی هم برنامه ی عمومی شان دوبار در هفته است.
در پایه چهارم و پنجم، کودکان خواندن دسته جمعی، مطالعه ی نت های موسیقی و کار با ابزار مختلف موسیقی را می آموزند.
در پایه های ششم، هفتم و هشتم به دانش آموزان فرصت داده می شود یک گروه ارکستر در کلاس تشکیل دهند. گروه کر و کلاس موسیقی عمومی نیز برای این پایه ها برنامه ریزی شده و بر آواز خوانی، نواختن، آماده سازی قطعات موسیقی برای نواختن تاکید می شود. پخش موسیقی نیز از برنامه های همیشگی در مدارس والدورف است.
برنامه ی موسیقی در مدارس والدورف برنامه ای عمومی است. بدان معنا که کودکان، والدین، معلم های مدارس دیگر و کارمندان مدارس می توانند در کلاس موسیقی شرکت کنند. در این مدارس امکان استفاده از ابزار موسیقی پس از پایان وقت مدرسه نیز وجود دارد. روش آموزش والدورف با توجه به علاقه ی کودک فرصت یادگیری خصوصی موسیقی نیز به او داده می شود.

• باغبانی در مدارس والدورف

کودکان به وسیله ی باغبانی موجودات زنده ی دیگر را می بینند و با زمین و همه ی آن چه روی آن زندگی می کند، ارتباط مناسبی می گیرند. آن ها می آموزند چه گونه با محیط و طبیعت هماهنگ شوند، باغ مدرسه دنیای وسیعی برای کودکان است تا با نظم موجود در آن به کمک مربی آشنا شوند. در این باغ مربی به کودکان دستوراتی می دهد و آن ها دستورات را اجرا می کنند. در هنر باغبانی کودکان می آموزند هر گیاه به دست انسان و در جایی که او بخواهد کاشته شده و رشد می کند. کودکان دراین فعالیت با نیروهای گوناگون طبیعت نیز آشنا می شوند.
کودکان خردسال تر در برنامه ی باغبانی با موضوعات ساده ای مانند گل، کود و... آشنا می شوند. آن ها می بینند این اجزاء چه گونه به روی هم تأثیر می گذارند و در مراحل بعدی کاشت دانه، رشد آن و برداشت محصول برای کودک شرح داده می شود.
در این بخش از فعالیت، کودکان به رابطه ی علت و معلولی میان عناصر در طبیعت پی می برند. کتاب باغبانی در اختیار کودکان گذاشته می شود و آن ها به تدریج و با تمرین های مداوم روزانه استفاده ی مناسب از اشیاء باغبانی را می آموزند. آن چه در این فعالیت ها اساسی است هدف مندی فعالیت هاست که سبب می شود کودک برای انجام آن ها مشتاق باشد. در باغبانی تنها انگشتان فعال نیستند، بکله همه ی اعضای بدن فعالیت می کنند.