ایجاد محیطی امن برای یادگیری

امروزه یکی از بزرگترین دغدغه‌های اولیا پیدا کردن محیطی امن جهت آموزش کودکان خود می‌باشد. از سوی دیگر مربیان، در پی روش‌هایی نوین برای جذب دانش آموزان و علاقمند کردن آنان به محیط‌های آموزشی می‌باشند.

به نظر شما وقتی کودک ۷ ساله‌ای پس از چند روز مدرسه رفتن وملاقات بامعلمش که با او برخورد محبت آمیزی داشته، به مدرسه علاقمند می‌شود وصبح ها پیش از موعد مقرر به مدرسه می رودوبه مادرش می‌گوید: (وقتی بزرگ شدم می‌خواهم معلم شوم.) چه اتفاقی افتاده است؟ یا وقتی نوجوان ۱۲ ساله‌ای با استفاده از آزمایشگاه‌های زبان، لغات ومفاهیم جدیدی را در یک زبان بیگانه فرا می‌گیرد وازپیشرفت خود راضی است چه حادثه‌ای رخ داده است؟ باید بدانیم که کودکان هدیه‌های الهی هستند و درون کودکان آمادهٔ دریافت هر چیزی از خوبی‌ها و بدی‌ها می‌باشد. یادگیری صرفاً در محیط آموزشی انجام نمی‌گیرد بلکه کودکان در هر لحظه در حال یادگیری می‌باشند.

ایجاد انگیزه و هدف، شرایط محیط آموزشی، روش تدریس و بر خورد معلمان از عوامل مؤثر برای ایجاد محیط امن جهت یادگیری می‌باشند. یادگیری معلول انگیزه‌های متفاوتی است. از مهم‌ترین آن‌ها میل ورغبت دانش آموز به آموختن است که باعث می‌شود اورا به فعالیت وادارد. عامل دیگر انگیزه، هدف است که به انسان جهت می‌دهد اگر انسان هدف قابل وصولی داشته باشد اورا به خواستن وطلب کردن وادار می کندونیروی لازم برای فعالیت را به او می‌دهد وسبب پیدایش اراده در او می‌شود.

مواردی که باعث ایجاد انگیزه و هدف در دانش آموزان می‌شود:

۱. فهمیدن مطالب و لذت بردن از آنها.

۲. استفاده بهینه از فضای آموزشی برای جلب نظر دانش آموزان.

۳. ساماندهی مطالب و فنون تدریس.

۴. استفاده از تجارب و اطلاعات گذشته دانش آموزان.

۵. اجازه دادن به دانش آموزان برای بیان آزادانه افکار خود.

۶. ایجاد محیطی صمیمی و به دور از اختلاف.

فضاهای آموزشی به دلیل محدودیت‌های خاص خود برای خشک و بی روح شدن مستعد است، اما باید تمام تلاش‌ها را به کار گرفت تا از وقوع این حادثه جلوگیری کرد. اهمیت دادن به فضاهای آموزشی و رعایت اصول و استانداردهای مربوط به آن در طراحی این مراکز منجر به خلق محیطی متناسب با خواسته‌های روانی دانش‌آموزان و در نتیجه جامعه می‌گردد. ریشه علاقه هر دانش‌آموز به آموختن در مدرسه و قرار گرفتن در محیط آموزشی شکل می‌گیرد و در صورت ناهماهگ بودن محیط با انتظارات فرد حس دافعه و عدم علاقه به یادگیری در فراگیر شکل می‌گیرد.

شرایط مورد نیاز جهت ایجاد یک محیط آموزشی امن و مناسب:

۱. نور و عوامل مربوط به آن مانند میزان و شدت نور، نوع نور (طبیعی یا مصنوعی)

۲. ابعاد ظاهری کلاس شامل دیوار، درب و کف کلاس، سرانه مساحت و سرانه فضا

۳. رنگ و تأثیر آن بر آموزش و محیط‌های آموزشی

۴. حرارت و تهویه کلاس

۵. صدا و عوامل مربوط به آن

۶. سازماندهی و آرایش کلاس

اگر معلم یادگیری را فقط کسب معلومات بداند و از روشهای غیرفعال استفاده کند و مطالب را طوطی وار از دانش آموز بخواهد، با اصول یادگیری آشنا نباشد مسلم است که در تقویت کنجکاوی وپرورش استعداد وتفکر علمی شاگردان موفقیتی بدست نخواهد آورد. اگر معلم خودرا راهنما وایجاد کننده شرایط مطلوب یادگیری بداند، به جای انتقال اطلاعات، روش کسب تجربه را به شاگردان می‌آموزد وآنان را در برخورد با مسائل فعالتر خواهد کرد. و با چنین روشی، شاگرد فقط حقایق علمی را یاد نمی‌گیرد بلکه با روشهای کسب معرفت نیز آشنا می‌شود. ودر فرایند یادگیری، ابتکار وخلاقیت خودرا به کار خواهد انداخت.

مواردی از روش‌های تدریس و برخوردهای معلمان جهت ایجاد محیط‌های آموزشی امن:

۱. فعالیت‌ها به صورت گروهی انجام شود و نتیجه کار در معرض دید همگان قرار گیرد.

۲. قوانین کلاس به صورت گروهی و برای همه توضیح داده شود و بایدها و نبایدها بدور از ایجاد ترس در دانش آموزان توضیح داده شود.

۳. مربیان به طرز صادقانه‌ای اگر چیزی را نمی‌دانند اعتراف کنند و حس صداقت را در وجود شاگردان خود پرورش دهند.

۴. همزمان با شاگردان خود مطالعه نمایند و همراه با شاگردان خود بنویسند و به آنها نشان بدهند که آنها هم ممکن است خطا کنند.

۵. مربیان خلق و خوی مهربانی داشته باشند و در جمع شاگردان ناراحتی‌های خود را فراموش کنند.

۶. همیشه محبت کنند و لبخند بزنند.

۷. با ایجاد رابطه‌ای صمیمی با دانش آموزان خود به شناخت بهتری از آنان برسند.

۸. در هنگام مشکلات صبور باشند.

۹. آسیب پذیری انسان‌ها را گوشزد کنند و به دانش آموزان بگویند که از اشتباهات باید درس بگیریم.

۱۰. مربیان در هنگام مشکلات از خود دانش آموزان کمک بخواهند.

۱۱. هر دانش آموزی باید بداند برای اشتباهات خود باید درس پس بدهد تا محیط امن برای دیگران فراهم آید.

۱۲. مربیان در عین جدی بودن با دانش آموزان خود بخندند.

۱۳. به دانش آموزان حق انتخاب بدهند و محیطی ایجاد کنند که همه به حق و نظر یکدیگر احترام بگذارند.

۱۴. با ایجاد شادی در حد معقول، کلاس را از حالت کسالت و یکنواختی خارج کنند.

۱۵. از هنر و موسیقی و استعدادهای دانش آموزان در یادگیری استفاده کنند.

مؤلف: زهرا اسماعیلی

منابع:

۱. "چگونگی خلق یک محیط یادگیری امن"، ترجمه فرشاد سجادی، وب سایت آکادمی تفکر

۲. “ Schools That Learn “ by Peter Senge

۳. " چه موانعی در شخص یاد گیرنده ایجاد مقاومت می‌کند؟ " و " ایجاد انگیزه در دانش آموزان " گرد آوری شده توسط آقای حمید رضا ترکمندی

۴. آر. ان، ملامد. (۱۳۷۳). اطلاعات معماری آموزشی. نشر: مصباح.