رشد خلاقیت از طریق بازی با وسایل ساده

امروزه زندگی بسیاری از خردسالان را تکنولوژی‌هایی از قبیل لپ تاپ، تبلت، تلفن‌های هوشمند و غیره پر کرده‌اند. این ابزارها، کاربرد آموزشی نیز پیدا کرده و از انواع بازی‌های هوش، سرگرمی، آموزش زبان و ریاضی و پر شده‌اند. اما کارشناسان امور تربیتی هنوز بر این باورند که هیچ چیزی نمی‌تواند جای بازی کودک با ابزارهای ساده را در دنیای واقعی بگیرد. دنیای واقعی، هنوز بسیار قدرتمندتر از دنیای مجازی بر فعالیت‌های ذهنی و رشد هوشی کودکان مؤثر است. بازی با اسباب بازی‌ها و وسایل هندسی ساده، بیشترین تأثیر را بر رشد ذهنی کودکان دارد.

یکی از مهم‌ترین، ویژگی‌هایی که بازی در دنیای واقعی فراهم می‌کند، رشد تفکر فضایی است. بازی با وسایل واقعی، لمس اشیاء و حرکت در بین سطوح مختلف، درک سه بعدی از جهان را برای کودکان نو پا فراهم می‌کند. تفکر فضایی در تمام دوران رشد ذهنی، یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های درک و فهم و هوش به شمار می‌رود. پژوهشگران دانشگاه واشینگتن در تحقیقی که در سال ۲۰۱۲ منتشر کردند اعلام نمودند که کودکان ۱٫۵ ساله تا ۲٫۵ ساله‌ای که در طول روز با مکعب‌های حروف بازی می‌کردند، رشد زیادی را در آموختن زبان نشان دادند. در سال ۲۰۱۲ نیز تحقیق دیگری بر نقش مکعب‌های حروف بر رشد زبانی و تمرکز خردسالان، انجام شد به این نتیجه رسید کودکانی که با این وسایل بازی می‌کرده‌اند نمرات بالاتری را در شاخص‌های پیشرفته زبان به دست آورده‌اند.

میشل گریسون، یکی از محققین این پژوهش بر این باور است که چند دلیل برای این موضوع وجود دارد اول اینکه کودکانی که با مکعب‌های رنگی حروف بازی می‌کنند معمولاً والدین را در کنار خود دارند. والدین این کودکان در هنگام بازی با آنها همراه هستند، کنارشان می‌نشینند و در چیدن و پیدا کردن حروف به آنها کمک می‌کنند. صرف همراهی و حرف زدن با کودکان، نقش بسیار موثری را در تقویت بنیه زبانی کودکان دارد. در این زمینه پژوهش‌های دیگری نیز وجود دارد که روشن کرده‌اند کودکانی که به جای بازی با وسایل واقعی، وقت خود را صرف دیدن تلوزیون یا بازی با ابزارهای الکترونیکی می‌کنند، توان کمتری در گوش دادن به سخنان والدین و توجه به صحبت‌های آنان دارند. این کودکان معمولاً هنگام بازی با ابزارهای هوشمند، تنها رها می‌شوند و تمام تمرکز خود را روی بازی قرار می‌دهند و توجهی به اطراف خود ندارند. این عدم ارتباط با محیط، یکی از عوامل به تأخیر انداختن رشد ذهنی و اجتماعی کودکان و به خصوص تأخیر در رشد زبانی کودکان است.

در تحقیقی دیگری که در سال ۲۰۱۱ در مجله، ذهن، مغز و آموزش منتشر شد، پژوهشگران عنوان کردند کودکانی که هنگام بازی با والدین خود همراه هستند و با ابزارهای ساده بازی می‌کنند بیشتر از کودکانی که با ابزارهای هوشمند بازی می‌کنند کلماتی مانند"بالا"، "زیر"، "کنار" و غیره را از والدین خود می‌شنوند و درک این کلمات، به رشد تجسم فضایی و تفکر سه بعدی آنها کمک شایانی می‌کند.

اما قطعاً دنیای امروز ما نمی‌تواند بدون وجود و حضور ابزارهای هوشمند و تکنولوژی‌های دیجیتال کامل باشد. زندگی کودکان نیز از این قاعده مستثنا نیست بنابراین تنها راز موفقیت، حفظ تعادل بین دنیای واقعی و دنیای مجازی است. برای حفظ این تعادل این چند راهکار به شما کمک می‌کند:

• نگران نباشید. اولین گام این است که خود را از فشار و استرس ناشی از جا ماندن از قافله علم و تکنولوژی دور نگه دارید. ممکن است شما تحت فشار زیادی از طرف اطرافیان یا رسانه‌ها و جامعه باشید تا آخرین ابزارها و تکنولوژی‌ها را برای خود و فرزندتان فراهم کنید و مدام نگران باشید که نکند در حق او کم کاری یا اهمال کرده‌اید و فلان ابزار را برای او تهیه نکرده‌اید. به خود اطمینان داشته باشید آنقدر که زندگی واقعی به کودک شما کمک می‌کند هیچ کدام از ابزارهای دنیای مجازی، این خلاء را پر نخواهد کرد. به میزان لازم و کافی از فناوری استفاده کنید ولی نگران جاماندن و عقب افتادن از دیگران نباشید.
• کودکان را همراهی کنید. بازی در دنیای واقعی به خصوص اگر کودک شما تک فرزند باشد، بهتر است همراهی والدین را در پی داشته باشد. کودکان وقتی بزرگتر ها با آنها بازی می‌کنند، از بازی بیشتر لذت می‌برند احساس با هم بودن و اهمیت داشتن می‌کنند و فرصت بیشتری برای تعامل و گفتگو بین والدین و کودکان فراهم می‌شود. این امکان گفتگو، به رشد مهارت‌های اجتماعی و زبان آموزی کودکان کمک شایانی می‌کند.
• محیط را غنی کنید. باید اطراف کودک مملو از محرک‌های ذهنی و عاطفی باشد. لازم نیست تمام اسباب بازی‌های دنیا را برای او بخرید کافی است محیط را برای او غنی کنید کیفیت مهم‌تر از کمیت است. اسباب بازی‌های گران قیمت و پیچیده به درد کودک شما نمی‌خورد زندگی او را با وسایل هندسی ساده، حجم‌ها، لگوها، آجرهای خانه سازی، و چیزهای ساده‌ای از این قبیل پر کنید. پازل‌ها و جورچین‌ها، استوانه‌ها و مکعب‌ها، توپ و چرخ بهترین وسیله بازی کودکان هستند ونه تنها قوه خلاقیت آنها را بالا می‌برند، به رشد ذهنی و تجسم فضایی آنها نیز کمک می‌کنند.
• اهمیت بازی را درک کنید. مطمئن باشید که بازی، مهم‌ترین کاری است که هر کودکی باید انجام دهد. هیچ کلاس آموزشی، ابزار آموزشی و چیزهای دیگر نمی‌تواند اهمیت ساعات بازی آزاد کودکان را در یک محیط امن و غنی پر کند. کودکان به ساعات بازی نیاز دارند که به طور آزادانه و خلاق به تجربه دنیای اطراف خود مشغول باشند. به جای ثبت نام کودک در کلاس زبان و یا نقاشی، او را با مکعب‌ها و پازل‌های اعداد و حروف، شکل‌های رنگی و جعبه گواش و قلمو سرگرم کنید.
• در بازی کودکان مداخله نکنید. بگذارید کودکان آزادانه بازی کند برای آنها قوانین وضع نکنید بازی آنها را شکل ندهید. بگذارید آنها هر طور که دوست دارند و با هر قانونی که دوست دارند بازی کنند. قوانین شما، مناسب خود شما است و نه ذهن خلاق کودک. شما بازی را رهبری نکنید بگذارید کودکان به شما بگویند که در این لحظه چه کاری باید انجام شود.