تشخیص و درمان اوتیسم در کودکان

اوتیسم یکی از بیماری های مربوط به اختلالات تکاملی است که در صورت تشخیص به موقع امکان درمان اوتیسم در کودکان وجود دارد. بر اثر بیماری اوتیسم کودک دچار اختلال شدید رشد تکاملی می شود، علت اصلی آن ناشناخته است اما محققان علوم پزشکی می گویند اختلال اوتیسم در پسران شایع تر از دختران است.

اوتیسم بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارت های ارتباطی تأثیر می گذارد. کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم در ارتباطات کلامی و غیر کلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیت های مربوط به بازی، مشکل دارند.

این اختلال ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آنان دشوار می سازد. در بعضی موارد رفتارهای خود آزارانه و پرخاشگری نیز دیده می شود. در این افراد حرکات تکراری (دست زدن، پریدن) پاسخ های غیر معمول به افراد، دلبستگی به اشیا و یا مقاومت در مقابل تغییر نیز دیده می شود و ممکن است در حواس پنجگانه (بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی) نیز حساسیت های غیر معمول نشان دهند. هسته مرکزی اختلال در اوتیسم، اختلال در ارتباط است.

۵۰ درصد از کودکان اوتیستیک قادر نیستند از زبان به عنوان وسیله اصلی برقراری ارتباط با سایرین استفاده نمایند.

عدم به کار بردن ضمیر ˈمنˈ از ویژگی های کلامی این کودکان است. از مسائل دیگر تکلمی، تکرار کلمات و جملات اطرافیان است.

دکتر پیمان هاشمیان عضو مرکز تحقیقات روانپزشکی و علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد در باره بیماری اوتیسم اظهارداشت: اوتیسم طیف بسیار گسترده ای دارد و از خفیف تا موارد شدید بیماری را دربرمی گیرد. این اختلال معمولا در دوران کودکی بروز پیدا می کند و اولین علایم قبل از ۳سالگی ظاهر می شود. گاهی از ۵ماهگی یا ۲سالگی علایمی بروز پیدا می کند که بسته به شدت بیماری، عارضه و علایم آن در مبتلایان متفاوت است.

وی اظهار داشت: ژنتیک یکی از علل بروز این بیماری است؛ وجود ژن های خاصی در کنار یکدیگر به پیدایش بیماری در فرد منجر می شود. وی با بیان اینکه والدین از شش ماهگی به راحتی می توانند ابتلا به این اختلال را در کودکان خود تشخیص دهند و برای درمان اوتیسم اقدام کنند، گفت: والدین باید آگاهانه تر عمل کنند یکی از واکنش های طبیعی کودکان ترس از افراد غریبه است کودکی که فرد آشنا و غریبه برایش تفاوتی ندارد احتمالا دچار نوعی اختلال رشد تکاملی است.

به گفته وی گاهی کودک دیر به حرف می افتد، وارونه حرف می زند حرف هایش قابل فهم و جملاتش منطقی نیست که این علایم جزو علامت های اوتیسم است. هاشمیان اضافه کرد:گاهی در کودکان اوتیسم، حرکات تکراری و کلیشه ای مانند لرزش دست یا گردن مشاهده می شود و کودک از حرکات بی هدف خود لذت می برد.

وی اظهار داشت:در این بیماری،گاهی کودک فقط ارتباط اجتماعی ضعیفی دارد و در مقابل دارای هوش بسیار زیادی است. ممکن است کودک فقط نتواند ارتباط چشمی برقرار کند و ارتباط اجتماعی را دوست نداشته باشد که به این طیف «آسپرگر» گفته می شود. هاشمیان گفت: پیش آگهی بیماری از اوتیسم بسیار بهتر است زیرا کودک می تواند مراحل درمان اوتیسم را پشت سر بگذارد.  کودکان مبتلا می توانند به راحتی درس بخوانند و موفق باشند اما در اجتماع رابطه دوستانه ای با کسی برقرار نمی کنند.

هاشمیان با اشاره به این که ۸۵درصد موارد تاخیر رشد تکامل در کودکان اوتیسم با عقب ماندگی ذهنی همراه است، افزود: تاخیر رشد کلامی، زبانی، رفتاری، شناختی، روانی، اجتماعی و هیجانی در کودکان اوتیسم مشاهده می شود و ۱۵درصد دیگر از هوش متوسط و حتی بالایی برخوردارند. وی اظهار داشت:بعضی از کودکان اوتیستیک مهارت های فوق العاده ای دارند و توانمندی های خارق العاده شان را اگر با تمرین و تکرار به فعلیت برسانند و بسیار موفق خواهند بود، بسیاری از آن ها در رابطه اجتماعی بسیار ضعیف باقی می مانند و هرگز در این زمینه رشد نمی کنند.

ضرورت تشخیص زودهنگام و درمان اوتیسم

این فوق تخصص روان پزشکی کودکان با اشاره به این که تشخیص زودهنگام عارضه در درمان نقش مهمی دارد، می گوید: برخی از کودکان دشوار که رفتارهای بسیار تند و خشن دارند، ارتباط چشمی برقرار نمی کنند و از تعامل با مادر یا پدر یا نزدیکان امتناع می ورزند. این کودکان باید حتما به متخصص ارجاع داده شوند.

وی افزود:متاسفانه در برخی موارد والدین با این تصور که وقتی کودک بزرگ شود، این مشکلات برطرف می شود، موضوع را دست کم می گیرند که این کار بسیار اشتباه است.

هاشمیان به نحوه درمان اوتیسم اشاره کرد و گفت:درمان های متفاوتی برای این بیماری ارائه می شود که اصلی ترین آن بازی درمانی است. هاشمیان ادامه داد: در صورتی که عارضه قبل از ۳سالگی تشخیص داده شود، ۱۰ساعت بازی درمانی در هفته انجام می شود و پس از آن بازی درمانی به همراه گفتار درمانی و کار درمانی ادامه پیدا می کند و به ۴۰ساعت افزایش می یابد.

هدف اساسی درمان اوتیسم

دکتر هاشمیان با اشاره به این که هدف اصلی از درمان کودک اوتیستیک این است که کودک با دیگران ارتباط برقرار کند، تاکید می کند: یکی از اساسی ترین اصول آموزش و درمان کودکان اوتیستیک صبوری است.

وی توصیه کرد: والدین این کودکان باید بسیار صبور باشند و به درمان هایی که در طول زمان جواب می دهد امید داشته باشند و بدانند درمان یک روزه و یا چند هفته ای جواب نمی دهد.