چگونه به دانش آموزان خجالتی کمک کنیم؟

دوره‌های پیش دبستانی و مهدکودک نخستین تجربه بچه‌ها برای ورود به سال‌های پر پیچ و خم تحصیلی هستند. مدرسه در نگاه بعضی از بچه‌ها تجربه ای هیجان آور و پر از شور و شادی است. آن‌ها برای پاسخ دادن به سوالی که معلم در کلاس مطرح می‌کند سر از پا نمی‌شناسند و دست خود را مرتباً تکان می‌دهند، هنگامی که سرودی به صورت دسته جمعی خوانده می‌شود با تمام وجود و با صدای بلند کلاس را همراهی می‌کنند و در میان همکلاسی‌های خود جزو نخستین کسانی هستند که شروع به خوردن لقمه ای می‌کنند که مادر عزیزشان برای آن‌ها در کیف گذاشته است. گروه بعدی بچه‌هایی هستند که هیجان کمتری دارند. بچه‌هایی که خجالتی هستند و محیط عجیب و غریب مدرسه و فعالیت‌های آن برایشان گیج کننده است. اینگونه کودکان در پاسخ دادن به سوال های کلاس درس مردد هستند، از گروه‌های کلاسی کناره گیری می‌کنند و غالباً ترجیح می‌دهند در گوشه ای به تنهایی بازی کنند.  

آیا باید نگران فرزند خجالتی خود باشیم؟ 

طبیعی است که شما دوست دارید فرزندتان سال‌های اول تحصیلی خود را با اشتیاق سپری کند، اما نگرانی بیش از حد خصوصاً در دوران پیش دبستانی بی مورد است. بچه‌ها در سال‌های پیش دبستانی تازه یاد می‌گیرند که چگونه با همسن و سال‌های خود رابطه برقرار کرده و در فعالیت‌های گروهی شرکت کنند.آن‌ها در این سن ترجیح می‌دهند بیشتر تماشا و تقلید کنند تا پیش رفته و به طور مستقیم وارد بازی با دوستان خود شوند. بچه‌ها در پیش دبستانی و مهدکودک زمینه‌های گوناگون برقراری ارتباط را آزمایش می‌کنند و قوانین رفتاری جدید می‌آموزند و طبیعتاً این پروسه زمانبر است. دقیقاً همان گونه که شخصیت‌ها با هم فرق می‌کنند بچه‌ها نیز تفاوت‌های عمیقی با یکدیگر دارند و بخشی از این گوناگونی در چگونگی رفتار آن‌ها در محیط مدرسه جلوه می‌کند. بعضی از بچه‌ها زمان بیشتری نیاز دارند تا خود را با روال روزانه کلاس درس، معلم جدید، مدرسه جدید و کلاس جدید وفق دهند، اما نهایتاً به این مرحله خواهند رسید. گروهی دیگر خجالتی باقی می‌مانند و این موضوع طبیعی است. چارلز داربی، کودک یار مهدکودک، می‌گوید «خجالتي و يا ساكت بودن مشكلي ندارد، كودك خود را آزاد بگذاريد تا مسير پيشرفت را هرطور كه راحت است طي كند. نبايد در اين سن پائين بر آنها سخت گرفت. اين كار از كاه كوه ساختن است».

تشویق بچه‌های خجالتی 

با معلم او صحبت کنید. داربی که در کالیفرنیای شمالی تدریس می‌کند تجربه طولانی مدتی با کودکان خجالتی دارد. همانند بسیاری از معلمان و متخصصان دیگر او نیز تاکید دارد که والدین با معلم‌ها و کارکنان مدرسه ارتباط داشته باشند. این ارتباط کمک زیادی به کودکان خجالتی در مدرسه می‌کند.زندگی فرزند خود را در مدرسه و خانه مقایسه کنید. او چه فعالیت‌هایی را در خانه دوست دارد که در مدرسه وجود ندارد، چه کارهایی را او دوست ندارد اما در مدرسه از او انتظار می‌رود که آن‌ها را انجام دهد؟ اطلاعات لازم را با کمک معلم او جمع آوری کنید و به دنبال راه‌هایی باشید که کلاس درس و شرکت در فعالیت‌های گروهی مدرسه برای او آسان گردد. مگ ژیبک پزشک، مشاور خانواده و دانشیار کلینیک در دانشگاه کالیفرنیا در سان فرانسیسکو می‌گوید «والدين با معلم ها ملاقات كنند و به كمك يكديگر طرح هايي را براي حل مشكل ارائه كنند».

علایق او را به مدرسه ببرید. به عنوان مثال اگر کودک شما به حشرات علاقه دارد، ولی در کلاس حرفی از حشرات زده نمی‌شود به او اجازه بدهید که کلکسیون حشرات خود را به کلاس درس ببرد. از معلم بخواهید که فرزند شما را مجبور به ارائه کنفرانس رسمی نکند و فرصتی را در اختیار او قرار دهد تا فرزند شما صحبت کند و به سوالات پاسخ دهد. معلم می‌تواند با استفاده از کلکسیون فرزند شما بحثی را راجع به حشرات در کلاس شروع کند. حتی اگر فرزند شما از آن دسته بچه‌هایی نیست که بلند حرف می‌زنند با این کار او می‌تواند در کلاس درس حضور فعالی داشته باشد بدون آن که چندان نیازی به حرف زدن باشد. نشان دادن کتاب و حتی عروسکی که او دوست دارد، می‌تواند شروع خوبی باشد. 

به مدرسه بروید 

حضور شما در کلاس درس می‌تواند احساس آرامش و اعتماد به نفس زیادی را به فرزند شما ببخشد. با توجه به مشغله روزمره، شایان ذکر است که این حضور لزوماً نباید طولانی مدت و یا هر روز باشد. یک ملاقات کوتاه از سوی پدر و یا مادر برای بعضی از بچه‌ها بی نهایت خوشایند و مهم است.

فرزند خود را برای موفقیت مهیا کنید 

در صورت امکان از کلاس درس فرزند خود دیدن کنید، ببینید آیا بازی‌ها، پروژه‌ها و فعالیت‌ها با فرزند شما سازگار است و انگیزه و فرصت موفقیت را در اختیار او قرار می‌دهد یا خیر. دیل واکر، استاد رشد کودک در دانشگاه کانزاس در لارنس می‌گوید «ممكن است فرزند شما از برخي فعاليت ها اجتناب كند، زيرا تصور مي كند نمي تواند آنها را انجام دهد».اگر بسیاری از فعالیت‌های کلاس درس بالاتر از سطح توانایی فرزند شما به نظر می‌رسد از معلم بخواهید آن‌ها را آسان کند. اگر نام بردن همه حروف الفبا برای کودک شما دشوار است معلم می‌تواند از او بخواهد تا فقط روی تعدادی از حروف الفبا تمرکز کند. واکر می‌گوید: «اگر فعاليتي بالاتر از سطح فكري فرزند شماست، سطح آن را پائين بياوريد، نگذاريد كودك تان نااميد شود».

فرزند خود را درگیر کنید 

از سویی اگر مسئله آسانی بیش از حد فعالیت‌های کلاس درس از نگاه فرزند شما کسل کننده است از معلم او بخواهید با فعالیت‌های پیچیده تر او را به چالش بکشد. ممکن است معلم بتواند فعالیت‌های دوره‌های تحصیلی بالاتر را برای فرزند شما تدارک ببیند.

در محیط خانه به او کمک کنید 

بعضی از بچه‌ها در محیط‌های ساکت و آرام، به دور از فشارها و محرک‌های کلاس درس، راحت تر مهارت کسب می‌کنند. اگر فرزند شما در نقاشی کردن ضعیف است پروژه‌های نقاشی را با هم انجام دهید و یا اگر در حفظ سرود و خواندن آن مشکل دارد با او در خانه و یا بر سر سفره شام هم آوازی کنید. فرصت تمرین در اختیار او قرار دهید، تحمیل نکنید. فرزند شما مهارت‌های جدید را با سرعت‌های مختلف یاد می‌گیرند، هدف ساخت اعتماد به نفس است. واکر می‌گوید: «كليد موفقيت در اين كار عدم فشار بيش از حد است».

 شاگرد او باشید 

مدرسه مجازی را با تعدادی از عروسک‌ها تشکیل دهید و خود نیز یکی از شاگردان کلاس شوید. از فرزند خود بخواهید تا فعالیت‌های کلاسی را در این مدرسه مجازی اجرا کند و او را مسئول کلاس قرار دهید. شاید در خلال این بازی فرصتی پیش بیاید که ترس‌ها و اضطراب‌های مدرسه را دریابید از جمله همکلاسی‌های بد و یا معلمی که اذیت می‌کند. اگر شما به عنوان یک دانش آموز، بدون نگرانی و ترس در کلاس برخورد کنید احساس خوبی به او دست خواهد داد و صدای خنده‌های او تمام احساس‌های بد ناشی از ترس و اضطراب را از بین می‌برد و اعتماد به نفس او را افزایش می‌دهد.

خط قرمز 

خجالتی و ساکت بودن غالب اوقات مشکل ساز نیست و طبیعی تلقی می‌شود، اما توجه داشته باشید که بعضی نشانه‌ها خطوط قرمز محسوب می‌شوند و نیازمند درمان هستند. اگر فرزند شما به صورت مرتب پیش از مدرسه و درون مدرسه گریه می‌کند و یا کج خلقی می‌کند، همواره منزوی است، نگاهش را از نگاه دیگران می‌دزدد و یا در مدرسه با کودکان و معلم با خشونت رفتار می‌کند این موضوع را با پزشک مربوطه و یا روانشناس مطرح کنید.