نقاشی کودک و شناخت شخصیت

یکی از سرگرمی‌های کودکان در سنین پایین نقاشی کشیدن است. جدا از این که کشیدن نقاشی یک سرگرمی سالم است یک سرنخ از رفتارها و شخصیت درونی کودک نیز به شمار می‌آید. امروزه آزمون‌های روان‌شناسی زیادی بر حسب کشیدن نقاشی و تفسیر آن ابداع شده است که روان‌شناسان از تفسیر آن‌ها برای شناخت بیمار خود استفاده می‌کنند. والدین نیز می‌توانند با کسب اطلاعاتی در این زمینه نقاشی کودک خود را تفسیر کنند.

البته به خاطر داشته باشید که تفسیر نقاشی کودک کار بسیار دشوار و حساسی است که باید توسط افراد باتجربه و متخصص انجام شود، اما دانستن بعضی پژواک اَبرت می‌تواند برای والدین نیز مفید باشد چرا که گاهی مشکلات عاطفی در کودکان بسیار پنهان است به طوری که والدین ممکن است تا سال‌ها از وجود این مشکل بی‌خبر باشند، اما با بررسی نقاشی‌های کودک به سرنخی از این مشکل بر بخورند و بتوانند از مشاوران مجرب کمک بگیرند. 

گفتگو راجع به نقاشی کودک

حتماً وقتی فرزندتان نقاشی می‌کشد و به شما نشان می‌دهد تنها به جمله خیلی قشنگ است اکتفا نکنید. راجع به نقاشی‌اش با او گفتگو کنید و از او سوال بپرسید. در ابتدا از او شخصیت‌های نقاشی‌اش را بپرسید از آدمک‌هایی که کشیده است شروع کنید و بپرسید این آدمک کیست و همین طور بقیه آدمک‌هایی که کشیده است. بعد اگر چیزی دیدید که نفهمیدید چیست از او بپرسید این چیست و بعد راجع به اشیا و بقیه چیزها سوال کنید مثلاچرا این درخت را تنها کشیدی؟ سپس اگر چیز عجیب و غریب و یا غیرطبیعی دیدید سوال کنید مثلاچرا این آدم دست ندارد و بسیار سوالی که می‌توان از یک نقاشی پرسید.

اصلااز نقاشی کودک ایراد نگیرید و همیشه راجع به ایرادها سوال کنید مثلا نگویید درخت را که آبی نمی‌کشند بلکه بپرسید چرا درخت را آبی کشیدی؟ راجع به حالات آدمک‌ها نیز می‌توانید از کودکتان سوال کنید مثلا چرا این دختر گریه می‌کند؟ یا چرا این پسر جدا از بقیه بچه‌ها بازی می‌کند و ... . گفتگو راجع به نقاشی علاوه بر اطلاعاتی راجع به درون فرزندتان موضوعی جالب برای گفتگو شما و کودکتان است که خود می‌تواند یک پل ارتباطی میان شما باشد.

تفسیر نقاشی کودک

 وقتی به یک نقاشی نگاه می‌کنید باید به تمام جزییات آن دقت کنید. ما بر اساس رشد دستگاه حرکتی و هماهنگی کودک به تفسیر نقاشی او می‌پردازیم. مثلایک کودک ۵ سال به بالاباید بتواند خطوط را رسم کند و اشکال ساده را تقریبا همان طور که می‌بیند بکشد. در زیر بر اساس جزییات نقاشی‌ها نشانه‌های رفتاری مربوط به این جزییات را می‌شماریم.

۱- اگر کودک نمی‌تواند خطوط را صاف رسم کند و همیشه خطوطی که به کار می‌رود موج دار و دارای شکستگی‌های ریز هستند می‌تواند نشانه ضعف هماهنگی حرکتی یا بی ثباتی عاطفی کودک باشد. 

۲- اگر کودک به جای کشیدن اشکال با خطوط از خط تیره (خطوط کوچک کنار هم) استفاده می‌کند می‌تواند نشان دهنده عجول بودن یا پرخاشگر بودن او باشد.

۳- وقتی کودک در صفحه ای که نقاشی می‌کند بدون توجه به جای اشیا در واقعیت آن‌ها را بدون نظم و ترتیب می‌کشد مثلاکوه را که اکثر بچه‌ها در بالای نقاشی می‌کشند او در پایین می‌کشد و بقیه اجزای نقاشی او نیز سر جای خود نیستند. می‌توان گفت که کودک در یادگیری به مشکل برمی خورد و ناتوانی یادگیری دارد. (دقت کنید که برای بچه‌های ۵ تا ۷ سال این امر غیرعادی نیست، ولی در بچه‌هایی با سن بالاتر نشانه بروز مشکل است).

۴- وقتی کودک دارد از روی یک سرمشق خاص می‌نویسد مثلایک دایره را چندین بار می‌کشد و این سرمشق به تدریج بزرگ و بزرگ تر از سرمشق اصلی می‌شود به طوری که آخرین تصویر کشیده شده ۳ برابر تصویر سرمشق است، نشان می‌دهد که او در برابر ناکامی‌ها انعطاف پذیر نیست و زود از کوره در می‌رود.

۵-هنگامی که کودک در نقاشی خود از تصاویر بزرگ استفاده می‌کند مثلایک آدمک در میان نقاشی او نصف صفحه‌اش را می‌گیرد و برای بقیه تصاویر جایی نمی‌ماند، نشان از برون ریزی عاطفی و یا اختلال عاطفی است.

۶- اندازه‌های کوچک در نقاشی مثل تصاویر بسیار ریز از آدم‌ها و درخت‌ها و غیره نشان از اضطراب، انزواطلبی، لاغر اندامی و ترسویی است.

۷- بچه‌هایی که همیشه باخطوط بسیار نازک و کمرنگ نقاشی می‌کنند معمولاخجالتی، لاغر و انزواجو هستند.

۸- وقتی در ترسیم خطوط کودکی به دوباره کاری بپردازد یعنی روی یک خط را چند بار بکشد و آن را کلفت کند یا به کارهای اضافی دست بزند مثل کشیدن خطوط و نقطه‌های بی معنی در میان نقاشی (مخصوصا زمانی که از او خواسته می‌شود شکل خاصی را بکشد مثلایک مربع)، نشان از تحریک پذیری هیجانی و پرخاشگری است.

۹- اگر کودکی قسمتی از نقاشی را که بد رسم شده است پاک کند و دوباره دقیق تر و درست آن را رسم کند نشان دهنده هوش عالی و قدرت پیشرفت کودک است.

۱۰- وقتی از کودک می‌خواهیم یک تصویر مشخص را نقاشی کند، اگر از تصاویر ذهنی اضافی و خودساخته در نقاشی استفاده کرد، نشان دهنده اضطراب و ترس است یا گرفتار مشغله‌های ذهنی خود می‌باشد و عالم واقعیات را با عالم خیال درمی آمیزد.

۱۱- اگر کودکی نقاشی‌اش را به کسی نشان نمی‌دهد، نشان از عدم اعتماد به نفس و خجالتی بودن اوست یا احساس گناه از چیزی که کشیده است. اگر شما وقتی کودکتان نقاشی می‌کشد او را سرزنش کنید درواقع او را به نشان ندادن نقاشی‌اش به شما تشویق کرده‌اید.

۱۲-اگر کودکی در هنگام نقاشی کشیدن بسیار زیاد از پاک کن استفاده می‌کند و تند تند کاغذ نقاشی‌اش را عوض می‌کند به طوری که گاهی ممکن است خسته شود و همه نقاشی‌اش را پاره کند از نشانه‌های وسواس در کودک است.

۱۳-استفاده از یک رنگ همیشگی در نقاشی و کشیدن خطوط نامنظم و خط خطی و سریع را می‌توان نشان از بی حوصلگی، لجبازی و بیش فعالی و پرخاشگری دانست.

۱۴- تکرار یک نقاشی خاص مثل کشیدن یک گربه سیاه و یا یک مرد ناشناس می‌تواند نشان از یک راز پنهان در کودک باشد از چیزی که او را می‌آزارد و دغدغه ذهنی اوست که در این شرایط حتما باید موضوع را پیگیری کنید.

۱۵- نقاشی‌هایی که در آن موجودات ترسناک مثل دیو، آتش، حیوانات وحشی درنده و... وجود دارد به احتمال زیاد حاکی از یک ترس پنهان یا آشکار در کودک است که باید پیگیری شود.

۱۶-کودکی که همیشه در نقاشی کشیدن از دیگران کمک می‌گیرد و خود نمی‌تواند بدون کمک گرفتن از کسی یک نقاشی را تمام بکشد، به احتمال زیاد یک شخصیت وابسته به دیگران دارد و بدون کمک دیگران نمی‌تواند کاری انجام دهد.

دیدگاه کلی درباره‌ی نقاشی کودک

نقاشی‌ها خواسته‌های کودکانند. شما می‌توانید با دیدن نقاشی‌های آن‌ها به خواسته‌های آن‌ها پی ببرید مثلااگر کودکی والدینش را دست در دست هم کشیده است، ولی در واقعیت این‌چنین نیست مثلاوالدین آن کودک از هم جداشده‌اند یا دائماً باهم مشاجره دارند نشان از این است که کودک می‌خواهد والدینش همدیگر را دوست داشته باشند و بیشتر به هم محبت کنند. گاهی نیز کودک واقعیات را می‌کشد و می‌توان از نقاشی‌های او به واقعیاتی پی برد.

مثلاممکن است وقتی از کودکی می‌خواهید راجع به نقاشی‌اش توضیح دهد بگوید این فلانی است که دارد من را می‌زند و بعد بفهمید که واقعی این گونه است و کسی بچه شما را تنبیه بدنی کرده است. به هر حال نقاشی یکی از نمودهای عینی ذهن کودکان است که می‌توان از آن‌ها چیزهای متفاوتی فهمید.

درباره نقاشی کودک بیشتر بخوانید

رازهای نقاشی کودک من
جعبه سياه نقاشی کودکان