جعبه سياه نقاشی کودکان

امروزه در سراسر دنیا روان شناسان و روانکاوها با توجه به نقاشی کودکان به کشف و درمان بیماری ها و اختلالات روحی کودکان می پردازند.

با رمز و رازهای آن چه کودک تان روی کاغذ می کشد، آشنا شوید

بسیاری از پدرها و مادرها برای آن که چند دقیقه ای کودک خود را سرگرم کنند تا بتوانند به کارهای روزمره برسند، از او می خواهند در گوشه ای از اتاق بنشیند و نقاشی بکشد.

حتی در مواقعی که کودک با شور و اشتیاق نقاشی خود را به والدینش نشان می دهد، در بهترین حالت جمله ای که والدین به او می گویند این است که «آفرین! چه نقاشی زیبایی کشیده ای» اما این نقاشی های به ظاهر ساده و بی معنی، سرشار از حقایق و ناگفته های کودک هستند، ناگفته هایی از مشکلات روحی که او تنها به خاطر کودک بودنش نمی تواند آن ها را به زبان بیاورد.

نقاشی کودکان چیزی فراتر از تنها چند خط و رنگ ساده و بی معنی است. سال هاست که روان شناسان بررسی های بسیاری روی نقاشی های کودکان انجام داده اند و در نتیجه این تحقیقات دریافته اند که این خطوط و رنگ های ساده و در ظاهر بی معنی بازتاب مستقیم دنیای درونی کودکان است.

امروزه در سراسر دنیا روان شناسان و روانکاوها با توجه به نقاشی کودکان به کشف و درمان بیماری ها و اختلالات روحی کودکان می پردازند. جالب است بدانید که حتی در برخی موارد محققان توانسته اند با بررسی دقیق نقاشی کودکان به مشکلات خانوادگی آن ها پی ببرند. نقاشی کردن به کودک فرصت می دهد تا ترس ها و احساساتش را غیرمستقیم بیان کند.

هر کدام از نقاشی های کودکان بیانگر داستانی است که شاید خود او نیز نتواند آن را برای کسی شرح دهد. کودکی که همواره آدمک هایش را بدون دهان می کشد نمی داند چرا همواره فراموش می کند این عضو از بدن را رسم کند اما روان شناسان به خوبی متوجه می شوند که این فراموشی تصادفی نیست و حقایقی از محیط خانه و خانواده را فاش می کند.

در بررسی نقاشی های کودک باید به محیطی که کودک در آن نقاشی کرده، بسیار دقت کنیم چرا که محیط، عاملی مهم و تعیین کننده در چگونه رسم کردن و رنگ زدن نقاشی های کودک است. شاید اگر فرد غیرمتخصص در نقاشی یک کودک، رنگ های تیره ببیند به سادگی از کنار آن عبور کند و این مسئله را ناشی از علاقه کودک به رنگ های تیره بداند اما یک متخصص با دیدن رنگ های تیره در نقاشی کودکان به خوبی متوجه می شود که احتمالاً هنگامی که کودک در حال نقاشی بوده پدر و مادر در حال بحث و دعوا بوده اند که کودک ناخودآگاه نقاشی اش را با رنگ های تیره رنگ آمیزی کرده است.

۳ نکته خیلی مهم در نقاشی کودکان

البته باید بگویم در صورتی با توجه به نقاشی کودکان می توان به روح و شخصیت آن ها پی برد که:

۱- او مطابق میل خود و بدون آموزش و اجبار، تصاویر را روی کاغذ بیاورد.

۲- موارد ذکر شده در صورتی نشان دهنده حالات ذکر شده هستند که دایم در نقاشی کودک مشاهده شوند و نیز کودک زمانی نقاشی کند که در شرایط عادی قرار داشته باشد. یعنی عصبانی و بی حوصله نباشد.

۳- نکته مهم دیگر این است که نقاشی های کودکان در سنین مختلف معانی متفاوتی دارند و نکات ذکر شده در این مطلب برای کودکان پیش از سنین دبستان کاربرد دارند.

به کارگیری رنگ ها و جزئیات

• کودکانی که در نقاشی خود جزئیات را به تصویر می کشند افرادی دقیق و کنجکاو نسبت به مسائل اطراف هستند. از جمله این جزئیات در نقاشی ها می توان به ترسیم رگبرگ ها، مردمک چشم، دکمه لباس، سوراخ بینی و... اشاره کرد.
• استفاده از رنگ های مختلف در نقاشی به این معنی است که کودک از یکنواختی و سکون در زندگی بیزار است و در کل از لحاظ روحی سالم و پرانرژی است.
• استفاده از رنگ های ملایم و نقاشی های کم رنگ نشانه آرامش طلبی و تمایل به پرهیز از هیجان است.
• رنگ های گرم و روشن روحیه شاد و پرانرژی کودک را نشان می دهد. کودکانی که از لحاظ روحی با مشکل مواجه هستند معمولاً در نقاشی های خود از رنگ های محدودی استفاده می کنند.

کدام درخت، کدام روحیه؟!

• ترسیم درخت های تنومند با بدنه کلفت و نیز شاخ و برگ فراوان این نکته را آشکار می کند که کودک در زندگی احساس امنیت و اعتماد به نفس دارد. اگر تنه درختان کج کشیده شود می توان دریافت که کودک آرزو می کند به سال های قبل بازگردد. همچنین صاف و عمودی کشیدن تنه درخت در کودکان نشانه ثبات فکری آنهاست و اگر کودکی برای درخت برگ های زیادی کشیده و برگ ها را به صورت درهم رسم کند می توان دریافت که او ترجیح می دهد در دنیای خود باقی بماند و آمادگی تغییر ندارد. اگر درخت، شاخه های زیادی داشته باشد که هر شاخه به سویی متمایل باشد می توانیم دریابیم که کودک به سادگی می تواند با دیگران ارتباط برقرار و خود را با محیط های جدید سازگار کند.

کودکان خجالتی را بشناسید

• کودکانی که نقاشی های درهم و نامنظم می کشند معمولاً توجه و تمرکز کافی ندارند و به همین دلیل نمی توانند از تمام توانایی های خود استفاده کنند.
• اگر کودک در نقاشی هایش آدم کوچکی را در گوشه برگه ترسیم کند به این معنی است که خود را کم ارزش و کم اهمیت تر از دیگران می داند. اگر این شکل نقاشی کردن برای مدت طولانی ادامه یابد باید برای رفع مشکل به متخصص مراجعه کرد زیرا این کودک بیش از حد خجالتی است و برای داشتن ارتباط بهتر با اطرافیان به کمک نیاز دارد. همچنین کودکان خجالتی معمولاً در گوشه برگه نقاشی می کنند و تمام صفحه را پر نمی کنند.

خانه من

• «موفقیت» می نویسد: کودکان معمولاً در نقاشی های خود، خانه می کشند. خانه ای با رنگ های گرم و پرانرژی همراه با گل و درخت های تنومند، پنجره و دودکش حاکی از زندگی آرام و متعادل کودک است. کودکانی که والدین آن ها از هم جدا شده باشند معمولاً خانه هایی با دو در می کشند یا خانه ای با دو طبقه. همچنین کودکانی که در سنین پیش از دبستان خانه را بدون در ورودی نقاشی می کنند وابستگی شدیدی به مادرشان دارند اما این نقاشی پس از ورود به دبستان نشانه احساس تنهایی کودک است. خانه ای که به صورت تیره و میله های زندان رسم می شود نشانه ای از ناسازگاری والدین و فشار روحی شدید است و در مقابل، خانه های مجلل و قصر مانند نشانه این است که خانه و محیط آن برای کودک به منزله پناهگاهی امن و راحت است.
• کودکان خیال پرداز معمولاً کوه های بلند، ابر و پرندگان را در اوج آسمان می کشند.

 پدر چه شکلی است؟

• خورشید در نقاشی کودکان نماد پدر است و خورشید کامل و زیبا نشان دهنده ارتباط خوب و سالم با پدر و رضایت از او است اما خورشیدی که همواره بخشی از آن پشت ابر یا کوه باشد می گوید که کودک ارتباط خوبی با پدرش ندارد. خورشید با رنگ های تند مانند قرمز یا نارنجی ترس از پدری که موجب استرس می شود را بیان می کند.
• معمولاً در نقاشی هایی که کودک از اعضای خانواده اش می کشد یک نفر بزرگ تر از دیگران کشیده می شود و یا کودک او را پر رنگ تر از بقیه افراد رنگ آمیزی می کند. این فرد کسی است که کودک بیشترین احساسات خود را در کشیدن او بروز داده و گاهی نشانه این است که کودک او را بیش از دیگران دوست دارد و یا از او می هراسد. برای تعیین این که آیا کودک او را بیش از دیگران دوست دارد یا از او می ترسد باید به دیگر نکات مورد توجه در نقاشی کودک از جمله رنگ آمیزی و یا دیگر اشیای نقاشی شده توجه کرد. گاهی نبود یکی از اعضای خانواده در نقاشی کودک نشانه این واقعیت است که کودک نبود او را آرزو می کند البته این مسئله در صورتی قابل استناد است که کودک در نقاشی های پی در پی او را حذف کند.

معمولاً خواهر یا برادر کوچک تری که با ورودش به خانواده حسادت کودک را برانگیخته است و موجب شده کودک تصور کند پدر و مادر دیگر او را مانند گذشته دوست ندارند در نقاشی های کودکان پیش از دبستان حذف می شود. گاهی نیز اگر از کودک بخواهید او را نیز نقاشی کند ابتدا او را می کشد و سپس به دلایل مختلف آن را پاک می کند.