چگونه کودکان پیش دبستانی را با محیط‌ زیست آشنا کنیم؟

آشنایی کودکان پیش‌دبستانی با محیط‌زیست باید بخش مهمی از آموزش کودک در این رده‌ی سنی باشد. شاید با خودتان فکر کنید کودک پیش‌دبستانی کوچک‌تر از آن است که بتواند درباره‌ی محیط‌زیست و حفاظت از آن چیزی یاد بگیرد. اما کاملاً برعکس است. اگر به بازی کردن کودکان در فضای باز دقت کرده باشید، متوجه می‌شوید که کودکان تمایلی ذاتی به برقراری ارتباط با طبیعت دارند. آن‌ها شیفته‌ی ابرهای آسمان، قاصدک‌ها و حشرات داخل خاک هستند.
اما امروزه کودکان در معرض استفاده‌ی بیش‌از‌حد از تکنولوژی قرار دارند. به همین دلیل، بیشتر وقت خود را در خانه می‌گذرانند و ارتباط کمی با محیط‌زیست و طبیعت پیرامون خود دارند. اگرچه عصر اطلاعات باعث شده که کودکان تصاویری شگفت‌آور از طبیعت را روی صفحه‌نمایش‌های گوناگون ببینند، واقعیت نگران‌کننده این است که کودکان به‌واسطه‌ی استفاده از این رسانه‌ها روز‌به‌روز از طبیعت دورتر می‌شوند. اکنون بیش از هر زمان دیگری آموزش دادن درباره‌ی محیط‌زیست به کودک پیش‌دبستانی اهمیت دارد.

چرا آموزش درباره‌ی محیط زیست به کودکان پیش دبستانی اهمیت دارد؟

برخلاف تصور رایج، یادگیری باید فراتر از کتاب‌ها و کاربرگ‌ها باشد. بسیاری از مهارت‌های رشدی کودکان پیش‌دبستانی زمانی تقویت می‌شود که به آن‌ها فرصتی برای جست‌و‌جو، کشف و تعامل با دنیای اطراف خود داده ‌شود. 
همه‌کس و همه‌چیز در شکل‌گیری دانش و درک کودکان از جهان تأثیرگذارند. اما بیشتر از افراد، ارتباط با محیط‌زیست تجربیات یادگیری کودکان را افزایش می‌دهد. آشنایی با سایر موجودات زنده مانند گیاهان و حیوانات نیز قسمت مهمی از آموزش محیط‌زیست را تشکیل می‌دهد.
در ادامه، چند دلیل برای اینکه چرا باید به کودکان پیش‌دبستانی درباره‌ی محیط‌زیست آموزش دهیم آورده شده است:

کودک را با فرایند‌های علمی آشنا می‌‌کند

کودک هنگام بازی در طبیعت، با فرایندهای علمی روبه‌رو می‌شود. مانند: چرخه زندگی جانوان و چرخه زندگی گیاهان، جاذبه زمین و چرخه آب. به همین دلیل می‌توان از طبیعت به عنوان ابزاری برای انجام دادن فعالیت‌های آموزشی در فضای باز استفاده کرد.

کودک را به طبیعت علاقه‌مند می‌کند

ارتباط با طبیعت از سنین پایین حس دوستی با طبیعت را در کودکان پدید می‌آورد. مفهوم طبیعت‌دوستی چیزی فراتر از حفاظت از محیط‌زیست و تخریب نکردن آن است. در حقیقت، منظور درک ارزش‌های اخلاقی مانند شفقت، مسئولیت‌پذیری و مهربانی در قبال محیط‌زیست است. این ویژگی‌ها به شکل‌گیری و رشد مثبت شخصیت کودک کمک می‌کند.

سبک زندگی پایدار را به کودک یاد می‌دهد

آموزش درباره‌ی محیط‌زیست به کودکان باعث می‌شود تا عادات زندگی پایدار در آن‌ها نهادینه شود؛ عادات ساده‌ای مانند به همراه داشتن کیسه‌های تجزیه‌پذیر هنگام خرید، بستن شیر آب هنگام مسواک زدن، خاموش کردن چراغ‌های اضافه، استفاده از بطری‌های آب تجزیه‌پذیر و...

نسل دوست‌دار محیط زیست را افزایش می‌دهد

انجام دادن فعالیت‌هایی که کودک را با محیط‌زیست آشنا می‌کند این احتمال را بالا می‌برد که کودک در دوران بزرگسالی دغدغه‌ی حفاظت از منابع طبیعی را داشته باشد. با تربیت نسلی که از محیط‌زیست مراقبت کند، می‌توانیم منابع طبیعی را حفظ کنیم.

ویژگی‌های محیط بیرون از خانه، فرصت‌های گوناگونی را برای بازی کودکان فراهم می‌کنند که درون خانه این فرصت‌ها به‌سختی فراهم می‌شوند. فضای بیرون را محیطی باز که پیوسته تغییر می‌کند، می‌توان توصیف کرد. جایی که آزادی، تحرک و همچنین تماس با عناصر طبیعی را می‌توان تجربه کرد. کودکان هنگام بازی در بیرون از خانه، از قرار گرفتن در برابر نور خورشید، عناصر طبیعی و هوای آزاد - که به رشد استخوان‌ها، قوی‌تر شدن سیستم ایمنی و فعالیت بدنی کمک می‌کنند – بهره‌مند می‌شوند. خواندن مقاله‌ی بازی در فضای باز و اهمیت آن در تندرستی خردسالان به شما کمک می‌کند در زمان اوقات‌فراغت کودکتان بتوانید در فضای باز فعالیت‌هایی داشته باشید که از آن لذت ببرید.

چگونه کودکان پیش ‌دبستانی را با محیط زیست آشنا کنیم؟

• در طبیعت پیاده‌روی کنید. یکی از بهترین راه‌ها برای علاقه‌مند کردن کودکان به محیط‌زیست گشت‌و‌گذار در طبیعت است. کودک را تشویق کنید که دنبال گیاهان، حیوانات و حشرات گوناگون بگردد و اکوسیستم‌های مختلف را برایش توضیح دهید.
• با یکدیگر باغبانی کنید. کودک از طریق باغبانی نه‌تنها با انواع گیاهان گوناگون و نحوه‌ی رشد آن‌ها آشنا می‌شود، بلکه درباره‌ی اهمیت خاک، آب و نور خورشید نیز یاد می‌گیرد.
• کاهش مصرف، استفاده مجدد، بازیافت. به کودک یاد بدهید که بازیافت کردن، زباله‌ها را به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد. کودک را تشویق کنید زباله‌های تر و خشک را از یکدیگر جدا کند و به‌جای بطری‌های آب یک‌بار مصرف و کیسه‌ی پلاستیکی از قمقمه‌ی آب و کیسه‌ی‌ پارچه‌ای استفاده کند.
• درباره‌ی انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر صحبت کنید. انرژی خورشیدی و باد منابع انرژی تجدیدپذیر پاک هستند و کمترین آسیب را به محیط‌زیست وارد می‌کنند. به کودک آموزش دهید که چگونه این منابع انرژی به کاهش آلودگی و محافظت از محیط‌زیست کمک می‌کند.
• با برگ، گل، شاخه‌ها و سنگ‌ریزه کاردستی بسازید. همچنین نقاشی از طبیعت یا رنگ‌آمیزی تصویری از طبیعت سرگرمی جذاب و مفیدی برای کودکان است که می‌تواند روشی مناسب برای آشنایی آن‌ها با طبیعت و محیط‌زیست باشد.

این مجموعه کتاب‌ها برای آموزش رنگ‌ها و معرفی نوشت‌افزار به کودکان پیش‌دبستانی طراحی شده است. در کتاب رنگ کنیم 1 برای آشنا شدن با هر رنگ خاص، موضوعاتی برگزیده شده است که کودک به‌راحتی قادر به تشخیص آن‌ها باشد. این کتاب به شکل‌های هندسی آشنا برای کودک می‌پردازد.
کتاب رنگ کنیم 2 به‌نسبت کتاب اول به اشکال پیچیده‌تری می‌پردازد. برای آشنا شدن با هر رنگ خاص، موضوعاتی برگزیده شده است که کودک به‌راحتی قادر به تشخیص آن‌ها باشد.

• با کودک در طبیعت چادر بزنید. فرقی ندارد یک شب را در بیابان بگذرانید یا در حیاط‌خلوت خانه‌ی خود بخوابید. نکته‌ی اصلی این است که یک شب خوابیدن در فضای بیرون باعث می‌شود کودک ارتباط بیشتری با طبیعت و فضای باز برقرار کند.
• کودکان را با حیوانات آشنا کنید. کودک را به باغ‌وحش یا مزرعه‌ی حیوانات ببرید تا با انواع حیوانات مختلف از نزدیک آشنا شود. 
• صرفه‌جویی را به کودکان یاد دهید. الگوهای درست مصرف انرژی را به کودک آموزش دهید. مانند: خاموش کردن چراغ‌ها هنگام خروج از اتاق و بستن شیرآب هنگام مسواک زدن. 
• برای جمع‌آوری زباله به ساحل یا پارک نزدیک خانه‌ی خود بروید. به کودک یاد بدهید که زباله‌ی خود را در طبیعت رها نکند یا آن‌ها را از ماشین به بیرون پرتاب نکند. برای کودک توضیح دهید که چرا زباله برای محیط‌زیست و حیوانات مضر است.
• کتاب‌هایی با موضوع محیط‌زیست برای کودک بخوانید. خواندن کتاب درباره‌ی محیط‌زیست به کودکان پیش‌دبستانی کمک می‌کند تا از اهمیت حفظ محیط‌زیست آگاه شوند. علاوه‌بر این، خواندن این کتاب‌ها به کودکان نشان می‌دهد که هر فرد در جامعه در قبال محیط‌زیست مسئول است و باید در حفظ آن کوشا باشد.

خرید کتاب هر روز، روز زمین

خرید کتاب تونل

خرید کتاب زنانی که زمین را نجات دادند

خرید کتاب روباه کوچک

خرید کتاب باغچه کوچک من (آموزش به روش مونته‌سوری)

خرید کتاب گردش در طبیعت – آموزش به روش مونته سوری

خرید مجموعه خشک کن گیاهان

سخن پایانی

پژوهشگران حوزه‌ی کودک معتقدند دوره‌ی پیش‌دبستانی بهترین سن برای آموزش دادن درباره‌ی محیط‌زیست به کودکان است. در این سن، می‌توان کودکان را با آموزش‌های محیط‌زیستی و حیوانات آشنا کرد. والدین خلاق و آگاه‌ این آموزش‌ها را، در برنامه‌های روزانه، می‌گنجانند و کودک را از همان سنین پایین با طبیعت آشنا می‌کنند.