آموزش ریاضی پیش‌دبستان و دبستان از راه فعالیت و بازی‌های انگشتی
ریاضی در ذات خود با انگشتان دست در ارتباط است. چون پایه شمارش انسان انگشتان دست بوده است. بنابراین در بازی‌های انگشتی که در ارتباط با شمارش و شمارورزی و ریاضی هستند بازی‌های انگشتی جایگاه ویژه‌ای دارند. این جایگاه ویژه به سبب این است که با این فعالیت‌ها و بازی‌ها کودک به ریشه‌های خود برمی گردد. ریشه‌هایی که تا چندین هزار سال و بیش از آن می‌رود. نیاکان انسان در دوره‌ای که به دوره شکارگری- گردآوری خوراک شناخته می‌شود عددها را می‌شناخته از ریاضی سردرمی آورده و مبنای شمارش خودش را یا سنگریزه‌ها قرار داده بوده یا انگشتان دست. اگر دقت کنیم هر کدام از این‌ها سنگریزه‌ها یا انگشتان دست نمادی یا پدیداری برای یک عدد هستند. ده انگشت برای شماره یک تا ۱۰ و ۱۰ سنگریزه برای همین اندازه از عدد. پس بازی‌های انگشتی جدای از این که می‌توانند کودک را سرگرم کنند می‌توانند مبنایی برای یادگیری عددها و در مراحل بالاتر برای جمع و تفریق باشد.
در آموزک بخوانید: آموزش ریاضی پیش‌دبستان و دبستان از راه بازی با تاس به کودکان از راه بازی با تاس
نکته مهم بعدی این است که کار با انگشتان بخشی از ریاضی حسی است. ریاضی که با دست تماس دارد و در آن حرکت است. این موضوعی است که پژوهشگران به ویژه آموزگاران بسیار روی آن تاکید می‌کنند. به گفته کندال استالینگز، آموزگار کلاس اول در بالتیمور، همانطور که بچه‌ها وارد مدرسه ابتدایی می‌شوند، پژوهش‌های زیادی هست که نشان می‌دهد حرکت‌های بدنی می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا ریاضی را بهتر بفهمند. او استدلال می‌کند که حرکت به‌ویژه در درس‌های ریاضی پایه خوب عمل می‌کند، زیرا «به دانش‌آموزان فرصتی می‌دهد تا از نظر فیزیکی با مفاهیم انتزاعی درگیر شوند و درک خود را به‌طور جنبشی نشان دهند». آموزگاری دیگر به نام الیزابت پترسون، معلم مدرسه ابتدایی، خاطرنشان می‌کند که حرکت در ریاضیات برای آغشته کردن تجربه‌های یادگیری با «چیزی تازه و جدید که مغز آن را دوست دارد» سودمند است. بنابراین کار با انگشتان سبب می‌شود که کودکان بسیار ملموس‌تر ریاضی را بشناسند و از آن نهراسند.
بازی‌های انگشتی- نمایشی
بازی‌های انگشتی- نمایشی آن گروه از بازی‌ها هستند که با یا بدون عروسک، ماسک‌های کاغذی یا پارچه‌ای قابل اجرا هستند و هدف آن‌ها نمایشی کوتاه است که در این جا منظور نمایش‌ها با درونمایه ریاضی است.
نمونه یک:
- من مامان مرغه هستم
- روزی یک تخم می‌گذارم!
- اگر امروز و فردا تخم بگذارم تخم‌های من چند تا می‌شوند؟
- اگر امروز و فردا دو تا تخم و روز بعد از آن یک تخم دیگر بگذارم چند تا تخم توی سبد دارم؟
باید در برابر کودک تخم مرغ‌ها باشد که او بتواند درکی از شمارش لمسی و حسی پیدا کند. این‌ها همه نمایش است.
در آموزک بخوانید: آموزش ریاضی پیش‌دبستان و دبستان از راه فعالیت و بازی‌های دست‌ورزی و کاردستی
نمونه دو:
- من خرگوش مامانی هستم
- چهار تا بچه دارم. خیلی شیطون و بانمک هستند.
- یکی شون رفته بیرون، چندتا در لانه هستند؟
- حالا دوتاشون رفته بیرون چندتا در لانه هستند؟
در این مورد هم می‌توان از عروسک‌های خرگوشی برای تجسم شمارش استفاده کرد.
عروسک‌های انگشتی راهی به سوی قصه گویی، بازی و خلاقیت
سطح دو
بازی با انگشتان دست و در آوردن نسبی شکل‌های چهارگوش، سه گوش و گردک و پرسش از کودکان بخشی دیگر از اجراهای انگشتی است که کودکان می‌توانند با آن هندسه بیاموزند.
بازی‌های حرکتی انگشتی (مانند مکعب روبیک)
در بازی‌های انگشتی تنها نمایش جای ندارد بلکه برخی از بازی‌های حرکتی انگشتی هستند که می‌توان با آن‌ها ریاضی آموخت. مکعب روبیک اگرچه برای کودکان پیش دبستانی و دبستانی سخت است. اما مکعب‌های ساده شده‌ای معروف به روبیک دو در دو هستند که کودکان می‌توانند با آن‌ها این بازی را انجام دهند. ویژگی این بازی‌ها این است این گروه حرکت‌ها و فعالیت‌ها نیاز به تمرین‌های پیشینی گسترده دارد تا کودک در آن به درجه‌ای از مهارت رسیده باشد که بتواند انجام دهد. کار با مکعب روبیک نیاز به ریزحرکت های ورزیده و مهارت در چرخش دارد. این فعالیت به سادگی و در روند زمانی کوتاه به دست نمی‌آید.
مکعب‌های روبیک دو در دو برای گروه سنی پیش دبستان و سال اول دبستان مناسب و ساده هستند. با این روبیک‌های ساده کودکان می‌توانند شکل، رنگ، و شمارش را بیاموزند و هم چنین تفکر خود را در حرکت‌هایی که انجام می‌دهند بپرورانند.
نویسنده
لینک کوتاه