آیا «تکرار» در آموزش‌های نوین جایی دارد؟

پایه‌ی بسیاری از رفتارهای انسان‌ها بر تکرار استوار است. صبح از خواب بیدار می‌شویم و چیزی می‌خوریم و کارمان را شروع می‌کنیم و این هر صبح تکرار می‌شود. زمین هم با چرخش‌های تکرارشونده روز و شب را برای ما به وجود می‌آورد. موسیقی بر پایه‌ی تکرار بنا شده، رقصیدن و ریتم و حرکت‌های ورزشی بر پایه‌ی تکرار است که نتیجه‌ی آن می‌تواند برخورداری از تن و روانی سالم باشد.

کارهای تکرارشونده و عادت‌گونه به خاطر اینکه به شکل خودکار درمی‌آیند انرژی زیادی از انسان نمی‌گیرد! چون در قسمت‌های سیستم لیمبیک (Limbic system) و هسته‌های قاعده‌ای (Basal ganglia) در مغز دستور آن داده می‌شود. کودکی که در گذشته کاری را به‌سختی انجام می‌داده و می‌بیند بعد از مدتی بی‌زحمت از پس آن برمی‌آید اعتماد به نفس‌اش افزایش می‌یابد. زمانی که کودک درخواست می‌کند داستانی را دوباره برایش بخوانیم یا آهنگی را دوست دارد بارها گوش کند، مهارت‌های انتظار و پیش‌بینی و علت و معلول در او به وجود می‌آید. داستانی که کودک می‌تواند پیش‌بینی کند در ادامه چه می‌شود، اعتمادبه‌نفس و حس امنیت او را افزایش می‌دهد.

تکرار کردن برای آموزش کودکان نه‌تنها بسیار مفید است بلکه ضروریست و کودک از تکرار کردن لذت می‌برد ولی باید توجه کنید که چه چیزی را از کودک می‌خواهید که تکرار کند.

در چه جاهایی تکرار کردن برای کودک مفید است؟

یکی از پایه‌های مهم در آموزش تکرار است. کودک تکرار را دوست دارد و اگر کاری را بارها و بارها انجام دهد از آن لذت می‌برد. اما چه‌کارهایی را اگر تکرار کنیم برای کودک سودمند است؟

تکرار بازی‌های خلاق برای کودک بسیار سودمند است. برای نمونه بازی با نماکارتی که کودک بازی آن را می‌داند بسیار برای کودک مفید است و همین‌که آن را تکرار می‌کند، لذت می‌برد و باعث افزایش اعتمادبه‌نفس او می‌شود.

آیا تاکنون به این فکر کرده اید چرا بازی در آموزش کودکان چنین اثربخش است؟ زیرا مفهومی را همراه با لذت برای کودک تکرار می‌کند. کودک دوست دارد آن بازی را پیوسته تکرار کند و همین پدیده سبب یادگیری عمیق او می شود.

برای این که از شگرد تکرار کردن در آموزش کودکان، بیش‌ترین بهره را ببرید این موردها را در یاد داشته باشید:

آموزش از راه تکرار

وقتی می‌خواهید قانون تازه‌ای در ریاضی به کودک تدریس کنید بهتر است اطلاعات تازه را همراه با قانون‌هایی که کودک می‌داند ترکیب کنید. برای نمونه وقتی با نماکارت‌ها می‌خواهید به کودک کاستن ساده را یاد بدهید در بازی، نخست از شمارش شروع کنید که کودک خوب با آن آشنا است و در ادامه افزودن ساده و بعد از آن‌ها آموزش کاستن را شروع کنید. در این جا شما درس‌های پیشین را تکرار کرده  و در ادامه‌، اطلاعات تازه را ارائه داده اید [3].

فاصله بین تکرارها

تحقیقات نشان داده اگر یک مفهوم را در یک روز بیست بار تکرار کنید اثر کم تری از ده بار تکرار آن تمرین در یک هفته دارد [4]. با فاصله انداختن بین تکرار کردن، اثربخشی آموزش خود را بیشتر کنید.

تکرار سرگرم‌کننده

یادتان باشد ایجاد فضایی مثبت و لذت‌بخش در تکرار تمرین‌ها بسیار مهم است. این تکرارها نباید اجباری باشد و کودک را خسته کند.

آیا تکرار ناسودمند هم می‌شود؟

بله تکرار می‌تواند ناسودمند باشد. تکراری که هدفی را جستجو نکند و خلاق نباشد، در دسته‌ی تمرین‌های تکرارشونده ناسودمند قرار می‌دهیم، چراکه نتیجه‌ی آن خسته شدن بچه‌ها بدون هیچ افزوده‌ای برای رشد ذهنی و شناختی کودک است.

رونویسی از عددها می‌تواند هم مفید باشد هم بی‌ارزش. برای نمونه وقتی به کودک می‌گوییم عددهای زوج از 1 تا 100 را بنویسد ما با آموزش ریاضی تکرارشونده سودمند مواجه هستیم، ولی اگر به همین کودک بگویید تنها عدد 44 را ده بار بنویسد و بعدازآن 45 را ده بار بنویسد، کودک را با تمرین تکرارشونده خسته‌کننده و کسالت‌آور که حاصلی جز دل‌زدگی کودک ندارد درگیر کرده ایم.

اگر به کودک بگوییم یک واژه را بیست بار بنویسد در دام تمرین تکرارشونده ناسودمند افتاده اید، ولی اگر بگوییم این واژه را در پنج جمله مختلف تکرار کند این بسیار برای کودک مفید است.

پس همیشه این نکته را به یاد داشته باشید که اگر از تکرار در آموزش خود استفاده می‌کنید، بررسی کنید چرا می‌خواهید چنین کنید و نتیجه چه می‌شود و از تکرارهای بی‌معنا بپرهیزید.