چگونه کودکستان خانگی تشکیل دهیم؟
تعداد کودکان
چهار کودک برای تشکیل کودکستان خانگی می‌تواند تعداد مناسبی باشد. تشکیل گروه با تعداد سه نفر نیز امکان پذیر است اما سازمان دادن بیشتر بازی‌ها و فعالیت‌ها برای این تعداد می‌تواند مشکل باشد. چهار کودک گروهی را تشکیل می‌دهند که به تعریف ما از گروه نزدیک‌تر است. حتی کودکان نیز می‌توانند به تفاوت بین فعالیت‌های داخل این گروه با زمانی که یک یا دو کودک در گروه حضور ندارند، پی ببرند. گروه پنج نفره نیز مناسب است، اما بیشتر مادران نمی‌توانند پنج کودک را به تنهایی اداره کنند. به طور کلی دشواری گروه چهار نفره کمتر به نظر می‌رسد. مادری که دارای تجربه و اعتماد به نفس باشد، می‌تواند پنج کودک را به خوبی چهار کودک اداره کند؛ اما مادری که نسبت به توانایی‌های خود تردید دارد، با چهار کودک احساس راحتی بیشتری می‌کند.
سن کودکان
بیشتر کودکان در سه سالگی آمادگی شرکت در گروه را پیدا می‌کنند. بعضی کودکان دو سال و نیمه که تا اندازه‌ای مستقل هستند و زبانشان به راه افتاده وخودشان به توالت می‌روند، نیز می‌توانند در جمع سه ساله‌ها به خوبی از عهده خود بربیایند. البته برای داشتن بهترین ترکیب سنی ممکن در یک گروه لازم است کودکان بیش از شش ماه با یکدیگر فاصله سنی نداشته باشند. لازم به یادآوری است فعالیت بیشتر گروه‌هایی که از ترکیب کودکان سه و چهار ساله تشکیل شده‌اند، موفقیت‌آمیز بوده است.
ترکیب جنسیت کودکان
معمولاً نسبت پسرها به دخترها در گروه‌های پیش‌دبستانی اهمیت زیادی ندارد. اگر همه گروه پسر یا دختر و یا دو پسر و دو دختر باشند هیچ مشکلی ایجاد نمی‌شود. اما درگروهی که از ترکیب یک پسر و سه دختر یاسه پسر و یک دختر تشکیل شده است، باید دقت کرد دختر یا پسری که جدا افتاده چگونه رفتار می‌کند، آیا می‌تواند با گروه کنار بیاید و سازگار باشد یا خیر. یک دختر خشن با رفتار پسرانه می‌تواند با سه پسر دیگر در گروه کنار بیاید. اما یک دختر ظریف و لطیف ممکن است بازی با عروسک‌هایش را ترجیح دهد. همچنین یک پسر پر جنب‌وجوش که ذهنش تنها متوجه ماشین و موتور و غیره است نمی‌تواند با سه دختر بچه ظریف با رفتاری مادر گونه در گروه کنار بیاید.
انتخاب سایر مادران
معیارهای انتخاب سایر مادران حتماً نباید معیارهایی باشند که در انتخاب دوستان صمیمی به کار می‌برید. بینش‌های فلسفی، سیاسی، عقلانی و… در این انتخاب مورد نظر نیستند. تنها معیاری که باید در نظر گرفت آن است که آیا این اشخاص می‌توانند مادران مناسبی برای گروه باشند یا خیر. در حقیقت بیشتر گروه‌های موفق را مادرانی اداره کرده‌اند که به گونه‌ای محبت‌آمیز و در عین حال جدی و منطقی با کودکان رفتار کرده‌اند.
بهترین راه برای تشخیص این که مادری توانایی پذیرش این مسئولیت را دارد یا نه، آن است که ببینیم آیا امور منزل او به آرامی می‌گذرد؟ آیا فضای آرامی در خانواده او حکمفرماست؟ آیا اتاق بازی کودکان منظم و شادی‌بخش است؟ آیا رفتار او با فرزندان خود همراه با انضباط و اعتماد به نفس است؟آیا به خود و امور کودکان مسلط است؟ و دیگر اینکه آیا او بدون ایجاد ترس در کودک مدیریت امور را به عهده می‌گیرد؟
در مورد شخص مادرـ آیا او قابل اعتماد است؟ آیا پرحوصله، منطقی، آرام و فهمیده است؟ مهم‌تر از همه این که آیا او بر این باور است که تشکیل چنین گروهی برای او هم مانند کودکان لذت‌بخش خواهد بود؟ مادری که مراقبت از کودکان را در روزی که نوبت اوست، امری دشوار و تحمیلی تلقی کند و تنها به خاطر آزادی خود سه و چهار روز در هفته این یک روز را تحمل نماید؛ بی‌علاقگی او نیز به کودکان گروه سرایت می‌کند.
پیش از آنکه از مادری برای شرکت در این برنامه دعوت کنید، بهتر است مطمئن شوید نظرات او در مورد شیوة مراقبت از کودکان و رعایت نظم با نظر سایر مادران یکسان باشد. یک مادر سخت‌گیر و متعصب نمی‌تواند با سه مادر خونسرد و ملایم در یک گروه کار کنند.
ملاقات مادران
پس از انتخاب سه یا چهار مادر، جلسه‌ای تشکیل دهید و در آن خط‌مشی و برنامه گروه را تعیین کنید. زمان تشکیل این جلسه بهتر است هنگامی باشد که بچه‌ها مزاحم نباشند. در فضایی خودمانی و غیر رسمی یکی از مادران (مادری که جلسه در منزل وی تشکیل شده است) مدیر جلسه شده و مطالب مورد بحث و تصمیم‌گیری را مطرح می‌کند. در اینجا به یازده موضوع مورد بحث در این جلسه اشاره می‌کنیم:
برنامه هفتگی
بهترین برنامه برای گروه، برنامه‌ای است که هر یک از مادران یک روز معین در هفته مسئول گروه باشند. مثلاً مادر «الف» هر دوشنبه، مادر «ب» هر سه‌شنبه والی آخر اگر چهار کودک در گروه هستند چهار روز مشخص گروه تشکیل می‌شود و یک روز متغیر برای هر مادر باقی می‌ماند. (در صورتی‌که گروه پنج روز در هفته تشکیل بشود و دو روز در هفته تعطیل باشد).هر مادر باید برنامه خود را طوری تنظیم نماید که در روز مقرر مسئولیت دیگری نداشته باشد. بنابراین بهترین راه این است که روز هر مادری دائمی و هر هفته در همان روز باشد. مادران باید این مطلب را بپذیرند که تنها در شرایط ضروری است که گروه تعطیل می‌شود ـ مثلاً زمانی که مادری یا کودکی بیمار باشد و یا وضعیت بحرانی در خانواده پیش آمده باشد. اما در صورتی که تنها راحت‌طلبی مطرح باشد ـ مثلاً میهمانی شام، خرید در مرکز شهر، دیدار یک دوست قدیمی ـ می‌توان نوبت خود را به مادر دیگری داد که البته بهتر است این کار نیز به نوبت انجام شود.
در ابتدای کار ممکن است بچه‌های کوچک از روزهای هفته آگاه نباشند، اما بیشتر آن‌ها خیلی زود برنامه گروه را به خاطر می‌سپارند. مثلاً دوشنبه خانه حسین، سه شنبه خانه احمد و غیره. پس از آنکه کودکان به برنامه هفتگی عادت کردند، با تغییر برنامه مخالفت می‌کنند. پس از چند هفته شما متوجه می‌شوید که کودک شما هر روز اول صبح از شما می‌پرسد: «مامان امروز چندشنبه است؟» و بعد با افتخار اضافه می‌کند: «امروز نوبت خانه نازی است».
روش‌های دیگری نیز می‌توان به کار برد. گروهی شامل سه یا چهار کودک را می‌توان هر روز یا گروه پنج‌نفره را می‌توان سه روز در هفته تشکیل داد. در این صورت هر مادر باید یک نسخه از برنامه ماهیانه را در اختیار داشته باشد و هر هفته ترتیبی برای امور فرزندان دیگرش بدهد.
ساعت‌های کار
دو ساعت و نیم، طولانی‌ترین مدتی است که یک فرد می‌تواند چند کودک را همزمان اداره کند. البته این مدت شامل صرف ناهار نیز می‌گردد. برای مادرانی که نخستین بار مسئولیت گروه را به عهده می‌گیرند، به ویژه در هفته‌های اول تشکیل گروه، ممکن است نگهداری از چند کودک در فضایی بسته حتی به مدت یک ساعت طولانی به نظر آید. از این رو بهتر است برنامه ناهار جزو ساعات گروه گنجانده شود. کودک هنگام غذا خوردن مدتی طولانی سرگرم می‌شود. صرق ناهار دسته‌جمعی در صورت رعایت نظم می‌تواند برای کودکان بسیار دلپذیر باشد. شما می‌توانید ناهار ساده‌ای شامل سوپ، ساندویچ، شیر و میوه را در مدتی کوتاه و یا از پیش آماده کنید. به این ترتیب فقط برای دو ساعت بعد باید برنامه‌ریزی کرد. اگر این زمان با صرف نوعی تنقل یا میوه و یک گردش کوتاه در هوای آزاد باز هم کوتاه‌تر شود، مدت زمان ماندن داخل منزل آنقدرها هم طولانی به نظر نمی‌رسد.
۹ صبح تا ۱۲ ظهر مناسب‌ترین ساعت برای شروع و پایان گروه است. (ساعت گروه می‌تواند با تغییر فصل در صورت توافق مادران تغغیر کند) این مدت، زمان کافی برای لباس پوشاندن و آماده کردن کودک در اختیار مادر می‌گذارد. شما می‌توانید این ساعت‌ها را چند هفته آزمایش کنید و چنانکه شما و سایر مادران احساس کردید این مدت زمان بسیار طولانی است؛ ساعت‌های تشکیل گروه را نیم ساعت کوتاه کنید و برعکس اگر همگی این ساعت‌ها را به راحتی و به سهولت گذراندید، می‌توانید نیم ساعت به وقت گروه اضافه کنید، یعنی از ساعت ۳۰/ ۸ شروع کنید. در فصل‌های مختلف می‌توانید ساعت‌های تشکیل گروه را تغییر بدهید.
رفت و آمد به محل گروه
در بیشتر گروه‌ها کودک را به منزلی که گروه در آنجا تشکیل می‌شود می‌آورند و در ساعت مقرر به دنبال او می‌آیند. بعضی از گروه‌ها ترتیبات دیگری داده‌اند؛ مثلاً مادر مسئول همرا ه با فرزند خودبه دنبال هر یک از کودکان می‌رود. در این صورت پس از جمع شدن همه کودکان صبح را می‌توان با بازی و ورزش در هوای آزاد شروع کرد. پس از چهل و پنج دقیقه تا یک ساعت مادر مسئول کودکان را برای فعالیت‌های دیگر و صرف ناهار به داخل منزل می‌برد. پس از ناهار والدین کودکان به دنبال آن‌ها می‌آیند. روش دیگر این است که هر کودک به وسیله والدین خود به محل گروه می‌آید. پس از سرگرم کردن کودکان با بازی‌های گوناگون و صرف میوه، گروه برای بازی به خارج از منزل می‌رود و سپس دسته‌جمعی برای رسانیدن کودکان حرکت می‌کنند و هر کودک را به منزلش می‌رسانند.
این روش‌ها مشکلات و پیچیدگی‌هایی در بر دارد؛ به ویژه در هوای سرد یا زمانی که خانه کودکان نزدیک به یکدیگر نباشد، مناسب‌ترین روش، رفت و برگشت کودکان با والدین خودشان است.
بیشتر بخوانید
مترجم
نویسنده
منبع
کتاب PLAYGROUPBOOK
لینک کوتاه